Ma’ruza Temir yo‘l transportida ekspluatatsiya ishlari

 
dinamik yuklamasi ikkiga, yani yuklangan va
 
ishchi vagonga 
bo‘linadi.

 
YUkli vagonning dinamik yuklamasi, vagonning bosib o‘tgan masofasida 
o‘rtacha bir vagonga qancha tonna yuk to‘g‘ri kelishini bildiradigan ko‘rsatkich
.
Bu ko‘rsatkichni tonna-kilometr netto miqdorini yuklangan vagon-kilometr miqdoriga 
bo‘lib aniqlanadi.





юк
Н
юк
дин
nl
l
:
tonna / vagon 
bu erda 



Н
l
tonna-kilometr netto; 


юк
nl
yukli vagon-kilometr. 
Ishchi vagonning dinamik yuklamasi, vagonning bosib o‘tgan masofasida 
o‘rtacha qancha miqdorda tonna yuk bir ishchi vagonga to‘g‘ri kelishini 
ko‘rsatadi.
Tonna-kilometr netto miqdorini yukli va yuksiz holatda vagonning bosib 
o‘tgan masofasiga taqsimlab aniqlanadi. 





ж
Н
ишчи
дин
nl
l
:
tonna / vagon
bu erda 


ж
nl
yukli va bo‘sh yuksiz vagon-kilometr yig‘indisi. 
Statik yuklamaga ta’sir ko‘rsatadigan faktorlar, dinamik yuklamalar miqdoriga 
ham ta’sir qiladi. Bundan tashqari vagonning o‘rtacha dinamik yuklamasiga 
vagonlarning yuklangan holatda turli reyslarda yurgan masofasi ta’sir ko‘rsatadi. 
Agarda og‘ir vazinli yuklar nisbatan engil vaznli yuklarga qaraganda uzoqroq masofaga 
tashilsa, yuklangan vagonning dinamik yuklamasi statik yuklamadan ko‘proq bo‘ladi, 
agarda buning teskarisi bo‘lsa statik yuklamadan kamroq bo‘ladi. Bu ko‘rsatkichga 
vagonlarning yuksiz bo‘sh holatda yurish masofasining miqdori ham ancha ta’sir qiladi. 

---

Vagonlarning statik va dinamik yuklamasini oshirish tufayli katta iqtisodiy 
samaradorlikga erishish munkin. Vagonlarning yuklamasini oshirish natijasida 
vagonlarning, poezdlarning va lokomotivlarning bosib o‘tadigan masofalari nisbatan 
ancha qisqaradi. 
Vagonlarning, lokomotivlarning bosib o‘tadigan masofasi va lokomotiv-soatlar, 
vagon-soatlar miqdorining kamayishi poezdlar harakati bilan bog‘liq bo‘lgan yoqilg‘i 
va elektr energiyasi, lokomotiv brigadalarning mehnatiga haq to‘lash xarajatlari, 
vagonlarni, lokomotivlarni, temir yo‘l izlarini ta’mirlash uchun sarflanadigan 
ekspluatatsiya xarajatlarining kamayishiga olib keladi. 
Joriy rejalashtirishda statik yuklamaning oshishi belgilangan miqdordagi yuklarni 
tashish uchun kamroq vagonlar talab qiladi, yoki belgilangan miqdordagidan ko‘p 
mahsulotlarni vagonlarga yuklash imkoniyatini beradi.




,
:
:
2
.
1
.









ст
ст
U
vagon, 
bu erda 



sutkalik ortilgan yuklar, t. 
Vagonlarning yuklanmagan bo‘sh holatda bosib o‘tgan masofasi koeffitsienti 
mahsulot yuklangan vagonga va ishchi vagonga aniqlanadi. YUklangan vagonlarning 
bo‘sh holatda bosib o‘tgan masofasi koeffitsientini aniqlash uchun yuklanmagan holatda 
bosib o‘tgan vagon kilometrni yuklangan holatda vagonlarning bosib o‘tgan vagon 
kilometrga taqsimlab aniqlaymiz.