Ma’ruza Temir yo‘l transportida ekspluatatsiya ishlari

Temir yo‘lning lokomotivlari 
Temir yo‘l transportidagi lokomotivlar ishlatiladigan (ekspluatiruemыy) va 
ishlatilmaydigan (neekspluatiruemыy) lokomotivlarga bo‘linadi.
Ishlatiladigan 
lokomotivlarga
yuk va yo‘lovchi tashish jarayoniga bevosita qatnashadigan 
lokomotivlar kiradi. 

---

Ishlatilmaydigan lokomotivlarga
vaqtincha zaxiraga qo‘yilgan, reja bo‘yicha 
ta’mirlashda turgan va nosoz lokomotivlar kiradi.
Bajaradigan ish turiga binoan ishlatiladigan lokomotivlar poezd ishlarini, maxsus 
manevr va boshqa turdagi ishlarni bajaradigan lokomotivlarga bo‘linadi.
Poezd ishlarini bajaradigan lokomotivlar yuk poezdlar, yo‘lovchi poezdlar va 
temir yo‘lning xo‘jalik ishlarini bajaradigan poezdlar bilan ishlaydigan lokomotivlarga 
bo‘linadi.
Tonna-km ish miqdorini hisoblash 
Lokomotivlarning 
bosib 
o‘tgan masofasini, poezdlarni tortish uchun 
sarflanadigan yoqilg‘i va elektr energiya sarfini aniqlash uchun 
tonna-km brutto 
(
Plbr )
miqdori asos qilib olinadi.
Tonna-km brutto (
Plbr )
ko‘rsatkichi tonna-km netto (
Plnet)
va tonna-km tara 
(
Pltara)
yig‘indisidan tashkil topgan
.
Pl
br
= Pl
net
 + Pl
tara
 
 
Tonna-km netto (
Plnet)
miqdori yuk tashish rejasini ishlab chiqishda hisoblangan. 
Tonna-km tara (
Pltara)
miqdorini aniqlash uchun yuk vagonlarning umumiy bosib 
o‘tgan masofasini (
nlum
) vagonlarning o‘rtacha tara (
q
t) og‘irligiga ko‘paytirish kerak.