Ma’ruza Temir yo‘l transportida ekspluatatsiya ishlari

Pl
tar
a = nl
um
 x q
t
Misol. Jami 
Plnet= 
500 mln. tkm, umumiy 
nlum=13 mln. 
vagon-km, 
vagonlarning o‘rtacha tara og‘irligi 
q
t = 22 t. 
Plbr = ?
Plbr = 
500 + 13 x 22 = 786 mln. tkm br.
Ekspluatatsiya ishlarining hajm ko‘rsatkichlariga
tashish ishlarining 
miqdori va harakatdagi sostavlardan foydalanish sifat ko‘rsatkichlari ta’sir ko‘rsatadi.
Ekspluatatsiya ishlarining 
sifat ko‘rsatkichlari q
uyidagi uch guruhga bo‘linadi:
1.
vagonlarning ko‘tarish qobiliyati va lokomotivlarning tortish kuchidan 
foydlanish;
2.
harakatdagi sostavlarning aylanish davri va harakat tezligi;
3.
harakatdagi sostavlarning ish unumdorligi 
Sifat ko‘rsatkichlari yordamida barcha hajm ko‘rsatkichlari bir-biriga bog‘lanadi 
va 
bir 
tizimga 
birlashtiriladi. 
Harakatdagi 
sostavlardan 
foydalanish 
sifat
ko‘rsatkichlarining uch guruhi ham bir-biri bilan uzviy bog‘langan. 
4
. Yuk vagonlardan foydalanish sifat ko‘rsatkichlari 
va uning iqtisodiy samaradorligi 
YUk vagonlarning ish faoliyatini rejalashtirish va tahlil kilish borasida quyidagi 
asosiy sifat ko‘rsatkichlari
qo‘llaniladi:
1.
vagonning statik va dinamik yuklamasi,
2.
vagonning yuksiz bo‘sh yurish koeffitsienti.
3.
o‘rtacha bir sutkada bosib o‘tgan masofasi,
4.
vagonning aylanish davri va ish unimdorligi. 
 
Bir vagonga mahsulot yuklash paytida o‘rtacha qancha to‘g‘ri kelishini 
bildiradigan ko‘rsatkich vagonning statik yuklamasi deyiladi.
Bu ko‘rsatkichni 

---

barcha vagonlarga yuklangan mahsulotning og‘irlik miqdorini, yuklangan vagonlar 
soniga taqsimlab aniqlanadi.









n
юк
ст
n
юк
ст
:
:
tonna /vagon, 
bu erda 



юк
vagonlarga yuklangan mahsulot miqdori, tonna; 


n
mahsulot yuklangan vagonlar soni, vagon. 
Statik yuklamaning miqdoriga vagonlarning yuk ko‘tarish qobiliyati, yuklarning 
turi, vagonga mahsulotni yuklash uslubi va boshqalar ta’sir ko‘rsatadi. Vagonlarning 
ko‘tarish qabiliyatidan samarali foydalanish uchun, yuk jo‘natuvchilar uchun barcha 
mahsulot turlari bo‘yicha texnik meyoriy miqdor belgilanadi, yani vagonga ma’lum 
mahsulotni yuklashda belgilangan miqdordan kam bo‘lmasligi zarur.
Statik yuklama miqdorini oshirish uchun ko‘p yuk ko‘taradigan katta vagonlar 
ishlatish, vagonlarga ko‘proq yuk sig‘dirish yo‘llarini izlab topish kerak. Engil 
mahsulotlarni vagonlarga yuklashdan oldin ularni tashishga tayyorlash kerak, yani og‘ir 
bosim bilan siqib uning hajmini kamaytirish kerak, hamda vagonlarga yuklanayotgan 
mahsulotlarni tig‘iz qilib yuklash kerak. Bundan tashqari vagonning statik yuklamasi 
ko‘payishiga, bekatlarda faoliyat ko‘rsatadigan yuk ishlari bilan bog‘liq bo‘lgan 
xodimlar katta ta’sir ko‘rsatadi. 
Vagonning