Маъруза режаси: Кириш. Аналитик кимё фанини ривожланиши

Анализ натижаларини математик статистика усули билан қайта ҳисоблаш.
Анализ қанчалик эҳтиёткорлик билан бажарилмасин, албатта айрим хатоликларга йўл қўйилади.
Бирор компонентни аниқланилаётганда бир марта қилинган анализдан тўғри натижа олиб бўлмайди. Шунинг учун ҳар бир анализни камида 3 марта қайтариб ўртача натижа олинади. Қоида бўйича яхши натижа олиш учун уларнинг қайта қилинган (одатда параллел равишда олиб борилади) анализларнинг ўртача қийматлари олинади. Бир метод билан, бир хил шароитда олинган натижаларнинг ўртача қийматлари бир-бирига қанчалик яқин бўлса, қайта такрорланувчанлик (воспроизводимость) шунчалик яхши бўлади. қайта такрорланувчанлик даражаси стандарт четланиш билан характерланади:
Бу ерда n-аниқлашлар сони, Х1, Х2, ..., Хi вариантлар деб аталувчи алоҳида аниқлашларнинг натижалари.
-ҳамма вариантларнинг ўртача қиймати.
Анализда натижаларнинг қайта такрорланувчанлиги ўртача қиймати, нисбий стандарт четланишни характерлайди:
Sr  S 
Абсолют ва нисбий стандарт четланиш қийматлари қанчалик кам бўлса, натижаларнинг такрорланувчанлиги шунчалик яхши ва бинобарин анализ аниқ бажарилган бўлади.
Натижалар ўртача қийматининг анализ қилинаётган модда таркибидаги компонентнинг миқдорига яқинлиги унинг аниқлиги дейилади. Анализнинг аниқлик даражаси, анализнинг абсолют ёки нисбий хатоси билан баҳоланади.
Агар бажарилган анализ натижасида фақат тасодифий хато қилинган, систематик хато йўқ деб олсак (анализ тажрибали аналитик томонидан, узоқ вақт синаб кўрилган метод билан, тоза реактивлардан фойдаланилган бўлса) бажарилган ишнинг аниқлигини аввалдан берилган исталган анализ сони ва стандарт четланишни ҳисобга олиб эҳтимоллик даражаси билан аввалдан берилган натижани ҳисоблашимиз мумкин.
Математик статистика қонунлари, аниқланилаётган компонентнинг ҳақиқий қиймати, топилган ўртача қийматни қайси эҳтимоллик чегарасида бўлишлигини кўрсатувчи қуйидаги формулаларни ҳисоблаб чиқиш имконини беради:
Бунда Хпаст ва Хюқори эҳтимоллик оралиғининг пастки ва юқори чегаралари. S-стандарт четланиш,n-такрорий қилинган анализлар сони, tp,n-Стьюдент коэффициенти.
tp,n такрорий қилинган n анализ ва берилган р ишончлилик эҳтимоллигининг функциясидир. n нинг камайиши ва p нинг 1га яқинлашиши бу коэффициентни ошириб юборади. (а) ва (б) формулаларнинг қиймати ишончлилик чегараси, уларнинг оралиғи эса ишончлилик интервали дейилади. р1 бўлса топилган натижа компонентнинг ҳақиқий қиймати 0-100 % оралиғида бўлади деб аниқ ишонч билан айтиш мумкин. р камайганда ишончлилик чегараси торайиб боради.
Кўп ҳолларда анализни ҳисоблаш учун ишончлилик эҳтимоллиги 0,95 деб олинади. Демак, методнинг ишончлилик чегараси Х қуйиддагига тенг:
бўлса, у ҳолда анализ учун олинган модданинг ҳақиқий қиймати 100та параллел аниқлашларнинг 95 тасида Х оралиғида бўлади.
Демак хулоса қилиб айтганда анализ натижаларини математик статистика методлари ёрдамида қайта ҳисоблаш натижалари қуйидаги жадвал тарзида анализнинг охирида келтирилади.

№ тр	Хi		Хi-	(Хi- ) 2	S	Sr	X
1.				
2.				
3.							
4.				
5.				

Экспресс анализ-тез бажарилиши керак бўлган анализ
Визуал метод-асбоблардан фойдаланмай кўз билан кўриб натижа олиш
Гравиметрик анализ-анализланувчи моддани тарозида тортиб, унинг массасини аниқлаш