Ma’ruza rejasi Gazning bajargan ishi. Issiqlik miqdori. Issiqlik sig’imi Termodinamikaning birinchi qonuni, uni izojarayonlarga qo’llash. Ichki energiya

Gaz o’zgarmas P=const bosimda qizdirilsa u holda

Mendeleyev-Klayperon tenglamasini differensiallab, quyidagini olamiz

- Mayer tenglamasi

Ср har doimСV dan universal gaz doimiysi miqdoricha kichik.

Termodinamik jarayonlarni o’rganishda quyidagi kattalik muhim o’rin tutadi

U Puasson koeffitsienti (adiabata ko’rsatkichi) deb ataladi.

Izoxorik jarayon. V=const

Izoxorik jarayonda gaz tashqi jismlar ustida ish bajarmaydi δA= pdV=0 va gazga beriladigan butun issiqlik uning ichki energiyasini oshirishga sarf bo’ladi.

bo’lgani uchun

Istalgan massali gaz uchun

Izoxorik qizdirilganda issiqlik gaz tomonidan yutiladi (Q>0), va uning ichki energiyasi oshadi.
Sovitilganda issiqlik tashqi jismlarga beriladi (Q< 0); gazning ichki energiyasi kamayadi.

Izobarik jarayon. P=const

Izobarik jarayonda hajm oshganida gazning ishi quyidagiga teng

va shtrixlangan to’g’ri to’rtburchak yuzasi bilan aniqlanadi.

Mendeleyev-Klayperon tenglamasidan foydalanib

quyidagini olamiz

bundan

Izobarik kengayganda Q>0 – issiqlik yutiladi va gaz musbat ish bajaradi.
izobarik siqilganda Q<0 – issiqlik tashqi jismlarga beriladi. Bu holda A<0.

Izotermik jarayon. T=const

Gazning izotermik kengayishdagi bajargan ishi

O’zgarmas temperaturada ideal gazning ichki energiyasi o’zgarmay qolganligi uchun, termodinamikaning birinchi qonunidan quyidagi kelib chiqadi δQ = δA ,

ya’ni gazga beriladigan issiqlik miqdorining barchasi tashqi kuchlarga qarshi ish bajarishga sarflanadi.

Adiabatik jarayon. δQ = 0

• Adiabatik jarayon deb, tizim bilan atrof muhit issiqlik almashmaydigan jarayonga aytiladi δQ = 0.
• Issiqlikdan izolyatsiyalangan tizimlarda yuz beradi yoki juda tez o’tadiki, bunda amalda issiqlik almashinuvi bo’lmaydi.
• Tez yuz beradigan (issiqlik almashinuviga ulgurmaydigan) jarayonlarni adiabatik jarayonlar deb atash mumkin, masalan ichki yonuv dvigatelidagi va sovutish qurilmalaridagi siqish va kengayish sikllari.