Ma’ruza mexanik jarayonlarni avtomatlashtirish

Qattiq materiallarni maydalashning maxsus usullari. 
Oxirgi vaqtda qattiq 
materiallarni portlatish, termik va elektrotermik, hamda termomexanik maydalash 
va yanchish usullari ustida keng miqyosda tadqiqot ishlari olib borilmoqda va
sanoat texnologiyalariga tadbiq etilmoqda.
Gidravlik portlatish usulida qattiq jismlarni maydalashning mohiyati 
shundaki, parchalash jarayonida material va portlovchi moddalarni suv ichida 
portlatish yo„´li bilan amalga oshiriladi. Bunda, portlash moddalarini kengayish 
paytida hosil bo„ladigan juda yuqori bosim, materialga ta‟sir etadi. Undan tashqari, 
suyuqlik ichida portlash natijasida tarqaladigan zarba to„lqini ham material 
parchalanishiga qo„shimcha xissa qo„shadi. 
Elektrogidravlik maydalash usulida materialni parchalovchi zarba to„lqini 
elektr razryadi yordamida hosil qilinadi.
Qattiq materiallarni kavitatsion-gidrozarba, ultratovush yordamida maydalash 
usullari ham yuqori darajada maydalash imkonini beradi. 
Termik usullarda tozalash, qattiq material bo„laklarini mahalliy qizdirish 
hisobiga amalga oshiriladi. Bunda, qizdirish joyi issiqlik “ponasi” vazifasini 
bajaradi. Issiqlik manbalari sifatida elektr razryadi, ekzotermik yonish reaksiyasi 
issiqliklari, yuqori temperaturali gaz, yuqori temperaturali plazma oqimchalari, 
lazer nuri va hokazo.
Elektrotermik usulda parchalashning mohiyati shundaki, qattiq material 
bevosita elektr energiyasi yordamida notekis qizdiriladi. Natijada, hosil bo„lgan 
ichki kuchlanishlar ta‟sirida qattiq material parchalanishi sodir bo„ladi.
Termomexanik usulda maydalash jarayonida materialni qizdirish dastlabki 
jarayon bo„lib faqat uning mustahkamligini kamaytirish uchun qo„llaniladi. 
Maydalash jarayoni birorta mexanik usulda bajariladi. Ba‟zi hollarda material 
qizdirilgandan so„ng keskin ravishda sovitiladi.
Turboparrakli qurilmada granullash. 
Tezkor granulyatorlarda granula 
hosil bo„lishi, aralashtiruvchi parraklarning materialga ta‟siri, ya‟ni 20-170 s
-1
chastota bilan aylanayotgan elementlar aralashtirishi asosiy sababdir (6.3-rasm).

---