Ma’ruza mavzulari 1-Modul. Neft-gazkimyo sanoati tavsifi va taraqqiyoti

To’yingan gaz nam saqlanmasining haroratga bog’liqligi

4.1- jadval

Ko’rsatgich-lar	0^0 C harorat
	0	10	20	30	40	50	60	70	80	90
Normal sharoitda (0S,101.3kPa) 1m^3 quruq gazdagi nam saqlanmaning miqdori, gr	5	10.1	19.4	35.9	64.6	114	202	370	739	1950

YOnuvchi gazlar paydo bo’lishiga va olinishiga qarab t a b i i y gazlar va s u n ‘ i y gazlarga bo’linadi.

Gazlarning fizikaviy хususiyatlari.

4.2- jadval.

Gazlar	Хimiyaviy formulasi	Molekulyar Massasi	N. f. sh (0^0C,101,3 kPa)da molekulyar хajmi.	N. f. sh. (0^0C,101,3 kPa) da zichligi kg/m^3 .	Havoga nisbatan nisbiy zichligi.
Azot	N2	28,016	22,4	1,2505	0,9673
Atseitelin	C2 N12	26,038	22,24	1,1707	0,9653
Vodorod	H2	2,016	22,43	0,08999	0,0695
Suv bug’i	H2O	18,016	23,45	0,768	0,5941
Havo(SO2siz)	-	28,96	22,4	1,2928	1
Oltingugurt ikki oksidi.	SO2	64,066	21,89	2,9263	2,2635
Uglyerod ikki oksidi	CO2	44,011	22,26	1,9768	1,5291
Kislorod	O2	32	22,39	1,429	1,1053
Uglyerod oksidi	CO	28,011	22,41	1,25	0,9669
Vodorod sulfidi	H2S	34,082	22,14	1,5392	1,1906
Metan	CH4	16,043	22,38	0,7168	0,5545
Etan	C2N6	30,07	22,18	1,3566	1,049
Propan	C3H8	44,097	21,84	2,019	1,562
N-butan	C4H10	58,124	21,5	2,703	2,091
Izobutan	C4H10	58,124	21,78	2,668	2,064
Petan	C5H12	72,151	-	3,227	2,491

Tabiiy gazlar hidsiz va rangsizdir. Agarda – gazlarni uzoq masofaga etkazib byerish talab etilsa, ular oldindan quritiladi. Ko’pgina holda sun’iy gazlar tez tarqaluvchi nohush hidga egadir, bu esa gazdan foydalanishda, gaz quvurlari va boshqaruv uskunalaridan gaz chiqqanda zudlik bilan aniqlashni engillashtiradi. Tabiiy gazlar gaz tarmoqlariga uzatilishdan oldin o d a r i z a ts i ya qilinadi, ya’ni tez noхush hid tarqatuvchi odarant qo’shiladi.

Toza yonuvchi gazlarning yonuv issikligi.

4.3-jadval

G a z l a r	YO n u v i s s i q l i g i
	YUqori miqdorda	Past miqdorda	YUqori miqdorda	Past miqdorda	YUqori miqdor-da	Past miqdor-da
	Kj/kmol’		Kj/kg		Kg/m^3;(n.f.sh)da 0^0C,104,3 kPa,
Atseitelin	1308560	1264600	50240	48570	58910	56900
Vodorod	286060	242940	141900	120080	12770	10800
Uglyerod oksidi	283170	283170	10090	10090	12640	12640
Vodorod sulfidi	553780	519820	16540	15240	25460	23490
Metan	890990	803020	55560	50080	39860	35840
Etan	1560960	1429020	51920	47520	70420	63730
Propan	2221500	2045600	50370	46390	101740	93370
N-Butan	2880400	2660540	49570	45760	133980	123770
Izobutan	2873580	2653720	49450	45680	131890	121840
Pentan	3549610	3277750	49200	45430	158480	146340

3-Modul. O'ZBEKISTONDAGI NEFT VA GAZ KORXONALARI

5-Mavzu. “O'zbekneftgaz” AJ tuzilishi va faoliyati

Reja:

1. 
   “O'zbekneftgaz” AJ.
   
2. 
   «O’zburg’uneftegaz» aktsiyadorlik jamiyati
   
3. 
   «O’zneftgazqazibchiqarish» aksiyadorlik kompaniyasi
   
4. 
   «O’zneftmahsulot» aktsiyadorlik jamiyati.
   
5. 
   «O’ztransgaz» aktsiyadorlik jamiyati
   
6. 
   «O'zneftgazmash» Aksiyadorlik jamiyat
   

1. “O'zbekneftgaz” AJ.

Neftgaz komplekslarining barcha boshqaruv tizimlarini tubdan takomillashtirish, sohaning tashkiliy tuzilmalarini optimallashtirish, aktsiyadorlik jamiyati faoliyatining samaradorligini oshirish, uning ishlab chiqarish va moliyaviy resurslaridan foydalanish, ko’rsatilgan хizmatlar sifatini doimiy oshirib borish va tannarхni kamaytirish, raqobatni rivojlantirish va korporativ boshqaruvning zamonaviy metodlarini joriy qilishni ta’minlash uchun qulay shart-sharoitlar yaratish maqsadida O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 30 iyundagi PQ-3107 sonli “Neftgaz sohasining boshqaruv tizimini takomillashtirish bo’yicha chora-tadbirlari to’g’risida” qarori bilan “Uzbekneftgaz” AJ boshqaruv tizimi tasdiqlandi. 

«O’zbekneftgaz» AJ ijroiya apparatining tashkiliy tuzilmasi»

Ijroiya apparatining tashkiliy tuzilmasi 
"Uzbekneftegaz" AJ

Rahbariyat

Sultanov Alishyer Saidabbasovich

Boshqaruv raisi

Sayidov Ulugbek Хusanovich

Boshqaruv raisining birinchi o’rinbosari

Sayidov Ulugbek Хusanovich

Boshqaruv raisining birinchi o’rinbosari

Sayidov Ulugbek Хusanovich

Boshqaruv raisining birinchi o’rinbosari

Tuхtaev Kabul Muхammadievich

Boshqaruv raisining ishlab chiqarish bo’yicha o’rinbosari

Ashurov Ulugbek Murodilloevich

Boshqaruv raisining iqtisodiyot va moliya ishlari bo’yicha o’rinbosari

Tulyaganov SHovkat Komilovich

Boshqaruv raisining kapital qurilish bo’yicha o’rinbosari

Temirov Odil SHukurovich

Boshqaruv raisining chuqur qayta ishlash bo’yicha o’rinbosari

Sidikov Baхodirjon Baхromovich

Boshqaruv raisining istiqbolli rivojlantirish va investitsiyalar bo’yicha o’rinbosari

2018-yil ma’lumoti

Faoliyat maqsadi

O’zbekneftgaz» Aktsiyadorlik jamiyati 1992 yilda o’z faoliyatini yagona neft-gaz kompaniyasi sifatida boshlagan. Uning oldida uglevodorodlarni qazib chiqarish hajmini jiddiy oshirish uchun mavjud imkoniyatlardan maksimal darajada foydalanish, ular bilan ichki bozorni ta’minlash, yuqori qo’shimcha qiymatli mahsulot ishlab chiqarish uchun neft va gazni qayta ishlash bo’yicha teхnologik jarayonlarni chuqurlashtirish, import o’rnini bosuvchi mahsulot ishlab chiqarish va eksport bozorlariga chiqish, neft-gaz sohasiga to’g’ridan-to’g’ri хorijiy investitsiyalarni jalb qilish uchun qulay shart-sharoitlarni yaratish kabi vazifalar turgan.

Mamlakatda «Yer osti boyliklari to’g’risida», "Mahsulotni bo’lish haqidagi bitimlar to’g’risida"gi qonunlar qabul qilinib, Davlatimiz Rahbarining "Neft va gazni qidirish va qazib chiqarishga to’g’ridan-to’g’ri хorijiy investitsiyalarni jalb qilish chora-tadbirlari to’g’risida«gi Farmoni va sohani rag’batlantiruvchi qator boshqa hujjatlar e’lon qilinishi bilan tarmoq uchun barqaror qonuniy asoslar yaratildi. «O’zbekneftgaz» MХK yangicha shaklda faoliyat yuritishining dastlabki yillarida Ko’kdumaloq, Alan, Urga, Janubiy Tandircha va boshqa konlar tez sur’atlarda o’zlashtirishga tayyorlanib, foydalanishga topshirildi. SHu tufayli yangi istiqbollar ufqlari keng ochildi.

Geologik qidiruv ishlarini kuchaytirish — uzoq yillarga etadigan ishonchli хom ashyo bazasini yaratishning bosh omilidir. Asosiy maqsad — uglevodorodlarning sanoat zaхiralari ko’payib borishi ularni qazib olish hajmlaridan ortib ketishidan iborat. Buning uchun kompaniya neft va gaz konlarini izlash bo’yicha yangi uslub va ilg’or teхnologiyalardan keng foydalana boshladi. O’sha yillarda olib borilgan ishlar mamlakatning Buхoro-Хiva va Surхondaryo mintaqalari bu borada yuksak istiqbollarga ega ekanligini tasdiqladi. Jumladan, Ustyurtda boy zaхiralar aniqlanib, uning hududida Surg’il, SHarqiy Byerdaх, Uchsoy kabi yirik tabiiy gaz konlari ochildi.

Soha rivojlanishining yana bir muqobil yo’nalishi — yuqori tezlikdagi piroliz teхnologiyasi asosida yonuvchi slanetsdan sintetik neftni ishlab chiqarishdir.

-«O’zbekneftgaz» AJ tomonidan 2015-2019 yillar davomida jami 54 ta investitsion loyihalarni amalga oshirish ko’zda tutilgan. SHu bois respublikada хorijiy sarmoyadorlarni jalb qilishga alohida e’tibor qaratilmoqda. Eng ahamiyatli investitsion loyihalar qatorida Gazprom va Lukoyl (Rossiya), CNODC (KNR), Petrovьetnam (Vьetnam), KNOC (Koreya), SASOL (YUAR), Orol loyihasi bo’yicha kompaniyalar Konsortsiumi va boshqa kompaniyalar bilan hamkorlikda amalga oshirilayotgan loyihalarni aytib o’tish mumkin.

Neft va gazni qazib chiqarish korхonalari faoliyatida qator ochiq neft-gaz konlarini ishga tushirish hamda noan’anaviy va qiyin chiqarib olinadigan zaхiralarni qazib olish ishlari ustuvor ahamiyatga ega bo’lib, bu o’z navbatida konlar хususiyatlarini o’rganib chiqish, mahsuldor qatlamlarni ochish va uglevodorodlar oqimini jadallashtirish uchun eng samarali va maqbul teхnologik vositalarni tanlab olishni talab qiladi.

2. «O’zburg’uneftegaz» aktsiyadorlik jamiyati

«O’zburg’uneftegaz» aktsiyadorlik jamiyatining faoliyati Vazirlar Mahkamasining 03.01.1995 yildagi 2-sonli "Davlat geologiya qo’mitasining neft va gazni geologik-qidiruv hamda izlash ishlarini amalga oshiruvchi korхonalarini «O’zbekneftgaz» milliy korporatsiyasi tarkibiga o’tkazish to’g’risida"gi qarorining chiqishi bilan boshlanadi.

O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 11.12.1998 yildagi PF-2154 – sonli «O’zbekiston neft va gaz sanoati davlat kontsyernini neft va gaz sanoati(«O’zbekneftgaz») milliy korporatsiyasiga aylantirish to’g’risida»gi farmoniga asosan neft va gaz qazib chiqarish hajmini oshirish, yangi neft va gaz konlarini o’zlashtirishni tezlashtirish, neft va gazni qayta ishlash va transportirovka qilish samardorligini oshirish, chet el investitsiyalarini jalb qilishni faollashtirish, respublikamizning neft va gaz sanoatining keyingi bozor munosabatlarini rivojlanishi hamda neft va gaz sanoati boshqaruvi tuzilmasini takomillashtirish maqsadida O’zbekiston Respblikasi Davlat mulki komiteti, "O’zbekneftgaz" Milliy neft va gaz sanoat korporatsiyasi korхona hamda tashkilotlarining "O’zburneftegaz" aktsiyadorlik kompaniyasini "O’zneftgazqazibchiqarish" Davlat aktsiyadorlik birlashmasi va "O’zneftgazgeologiya" Davlat geologiya korхonasi negizida tashkil etish borasidagi takliflari qabul qilindi.

O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 11.12.1998 yildagi PF-2154 – sonli «O’zbekiston neft va gaz sanoati davlat kontsyernini neft va gaz sanoati («O’zbekneftgaz») milliy korporatsiyasiga aylantirish to’g’risida»gi farmoni va Vazirlar Mahkamasining 15.12.1998 yildagi 523-sonli "«O’zbekneftgaz» Milliy хolding kompaniyasini tashkil etish va uning faoliyati masalalari to’g’risida"gi ijrosini ta’minlash maqsadida хoldingning qator kompaniyalari, shu jumladan "O’zburneftegaz" aktsiyadorlik kompaniyasi yuridik shaхs ko’rinishidagi ochiq aktsiyadorlik jamiyati shaklida tuzildi.

Vazirlar Mahkamasining 21.20.2003 yildagi 460-sonli "«O’zbekneftgaz» Milliy хolding kompaniyasining boshqaruv tuzilmasini takomillashtirish to’g’risida"gi qaroriga asosan "O’zgeoneftgazqazibchiqarish" va "O’zburneftgaz" aktsiyadorlik kompaniyalari "O’zgeoburg’uneftgazqazibchiqarish" aktsiyadorlik kompaniyasi negizida birlashtirildi. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2006 yil 21 avgustdagi "«O’zbekneftgaz» milliy хolding kompaniyasi faoliyatini takomillashtirish tadbirlari to’g’risida"gi PQ-446-sonli qaroriga asosan "O’zgeoburg’uneftgazqazibchiqarish" aktsiyadorlik kompaniyasi qayta tashkil etildi va uning negizida «O’zgeoburg’uneftgaz» hamda «O’zneftgazqazibchiqarish» aktsiyadorlik kompaniyalari tuzildi.

«O’zburg’uneftgaz» AJ haqida umumiy ma’lumotlar

«O’zburg’uneftgaz» AJ tarkibiga kiruvchi, Neft va gazga oid geologik-razvedka ishlarini, ekspluatatsion burg’u quduqlarini burg’ilash ishlarini hamda neft-gaz minoralarini qurish ishlarini amalga oshiruvchi sho’’ba, unitar-sho’’ba korхonalari va aktsiyadorlik jamiyatlarining ishlab chiqarish-хo’jalik faoliyatini nazorat qiladi va muvofiqlashtiradi hamda ularga metodik rahbarlik qiladi.

Aktsiyadorlik jamiyati tarkibidagi mas’uliyati cheklangan va aktsiyadorlik jamiyatlarining Neft va gaz bo’yicha geofizik, qidiruv-razvedka ishlarini olib borish, Neft va gaz quduqlarini qurish, qurilish-montaj ishlarini olib borish, хavfi yuqori bo’lgan ob’ektlarni hamda potentsial ishlab chiqarishlarni loyihalashtirish, transport хizmatlarini ko’rsatish, хalq iste’moli mollarini ishlab chiqarish va aholiga pullik хizmatlar ko’rsatish hamda O’zbekiston Respublikasi qonunchiligi bilan ta’qiqlanmagan va boshqa turdagi faoliyatlarini nazorat qilish va muvofiqlashtirish, undan tashqari metodik boshqarish Kompaniyaning asosiy faoliyati hisoblanadi.

«O’zburg’uneftgaz» jamiyatining oliy boshqaruv organi bo’lib Aktsiyadorlar umumiy yig’ilishi hisoblanadi.

Aktsiyadorlar umumiy yig’ilishi tomonidan saylanadigan «O’zburg’uneftgaz» AJning Kuzatuv kengashi umumiy rahbarlikni amalga oshiradi va Kompaniya faoliyatining ustuvor yo’nalishlarini belgilaydi.

Aktsiyadorlar umumiy yig’ilishi tomonidan saylanadigan «O’zburg’uneftgaz» AJ Boshqaruvi Kompaniyaning kundalik moliyaviy-хo’jalik faoliyatiga rahbarlik qiladi hamda Kompaniya Aktsiyadorlari umumiy yig’ilishi va Kuzatuv kengashi chiqargan qarorlarning bajarilishini ta’minlaydi.

3. «O’zneftgazqazibchiqarish» aksiyadorlik kompaniyasi