Ma’ruza mavzu: Sharq Uyg’onish davrida ta’lim-tarbiya to’g’risidagi fikrlar

 
Birinchi 
yo’nalish
– matematika-tibbiyot yo’nalishi bo’lib, bularga 
matematika, astronomiya, kimyo, geodeziya, mineralogiya, tibbiyot, 
farmakologiya va boshqa shularga turdosh fanlar kiritilib, Muhammad Muso 
Xorazmiy, Ahmad 
Farg’oniylar matematikaga oid, Zakariyo ar-Roziy kimyo 
va tibbiyotga oid, ibn Sino, Jurjoniy tibbiyot va falsafa, Abu Rayhon Beruniy 
tibbiyotga oid yirik asarlar yaratdilar.
 
 
Ikkinchi 
yo’nalish
– ijtimoiy-falsafiy yo’nalish bo’lib, bunda falsafa, 
tarix, mantiiq, fiqh, ruhshunoslik, notiqlik va boshqa fanlar 
bo’lib, bu sohada 
Farobiy, al-Kindiy, ibn Sino, Zahiriddin Bayhaqiy, Muhammad Narshahiy va 
boshqalar faoliyat 
ko’rsatganlar. 
Biz yuqorida zikr etgan olimlar qomusiy olimlar 
bo’lib, ular o’z sohalarida 
ish olib borish bilan bir qatorda boshqa bir qancha fanlarga doir ham 
tadqiqotlar olib borganlar.
 
 
Uchinchi 
yo’nalish
– ta’limiy-axloqiy yo’nalish bo’lib, bu sohada 
qomusiy olimlar 
o’z qarashlarini ijtimoiy-falsafiy va ilmiy asarlari tarkibida 
yoki axloqiy asarlarida bayon etsalar, adib va tarbiyashunos olimlar 
ta’limiy-
didaktik asarlarida ifodalaganlar. 
Ma’lumki, Sharq Uyg’onish davrida inson 
muammosi 
ma’naviyat sohasidagi asosiy masala bo’lgan. Shuning uchun 
ham 
ta’lim-tarbiya masalalariga katta e’tibor berilgan, yaratilgan asarlarda 
Sharqqa xos 
bo’lgan insoning axloqiy-ruhiy kamolotini ulug’lash yetakchi 
o’rin tutgan.

---

Mat
е
matika-tibbiyot 
yo`nalishi 
Ta'limiy-axloqiy 
yo`nalish 
Ijtimoiy-falsafiy 
yo`nalish 
Xorozmiy, Ibn Sino, Farg`oniy, 
Umar Hayyom, B
еruniy, ar-
Roziy, Yusuf Tabib 
Forobiy, Ibn Sino, Narshaxiylar, 
B
еruniy, Koshifiy, Davoniy, Ali 
Yazdiy, Abdurazzoq
Samarqandiy, Mashxadiy… 
Forobiy, Ibn Sino, B
е
runiy, yusuf 
Xos Xojib, al-Buxoriy, Kaykovus, 
Umar Zamaxshariy, G`iyosiddin 
Jamshid ... 

---

Xulosa qilib aytganda, islom dinining 
yoyilishi, markazlashgan Arab xalifaligida ilm-
fan taraqqiyoti, ijtimoiy-iqtisodiy yuksalish 
Movarounnahr va Xurosonda IX asrlarga kelib 
ma’naviy ko’tarilishi – «Sharq Renesansi» - 
Uyg’onish davrini boshlab berdi.

---

7-
MA’RUZA 
Mavzu: Temuriylar davrida ta’lim-tarbiya masalasi 

REJA:
1. XIV-
XVI asrlarda Movarounnahrda ta’lim-tarbiya va 
pedagogik fikrlar. 
2. Amir Temur amal qilgan axloqiy sifatlar. 
3. Amir Temurning odob-axloqqa oid nasihatlari. 
4. 
Mirzo Ulug’bekning ilm-ma’rifat sohasidagi xizmatlari. 

---