Маъруза мавзу: Одам органлар системасининг онто

Бошланғич буйрак - 
пронефрос 
- энг содда тузилган айирув аъзоси 
бўлиб, барча умуртқали ҳайвонларнинг пуштида пайдо бўлади. Бошланғич 
буйрак мезадерма ўрта варағинииг ташқи пластинкасидан эмбрион ривож- 
ланишининг учинчи ҳафтасининг охирларида шаклланади. Пронефрос - 
метамер кетма-кет жойлашган 6 - 12 калта каналчалардан иборат. 
Каналчанинг воронкасимон кенгайган учи целомга очилади. Иккинчи учи эса 
умумий сийдик йулига уланади. Тананинг дорсал томонида целомнинг ички 

---

девори яқинида ҳар қайси каналча қаршисида капиллярлар чигали бўлиб, ана 
шу чигалдан диссимиляция маҳсулотлари иккиламчи бўшлиққа қуйилади. 
Нефростом, айирув каналчали бош буйракнинг структура - функционал 
бирлиги - 
нефрон
ни ташкил қилади. 
Бошланғич буйракнинг бевосита қон айланиш системаси билан алоқаси 
бўлмаганлиги сабабли диссимиляция маҳсулотлари аввало целомга, сўнгра 
целом орқали танадан чиқарилади. Демак, 
целомда 
доимо маълум миқдорда 
диссимиляция маҳсулоти бўлиб, танани заҳарлаб туради. Шу боисдан 
бошланғич буйрак фақатгина эмбрионал даврнинг илк босқичларида, қисқа 
муддат, айирув функциясини бажаради. Баъзи тўгарак оғизлилардагина улар 
умр бўйи сақланиб қолади. Одам эмбрионида эса бу
 
буйрак айирув 
функциясини ўтамайди ва редукцияга учраб тез фурсат ичида мезонефрос 
билан алмашади. 
Бирламчн буйрак 
(мезонефрос) ҳам пушт ўрта варағининг кўп сонли 
сегмент оёқчаларидан ҳосил бўлади. Бирламчи
 
буйрак нефрони тузилишида
 
бир қатор прогрессив белгилар пайдо бўлган. Биринчидан нефрон сийдик 
найининг орқа юзасида Мальпигий таначаси ҳосил булади. Мальпигий 
коптокчаси капиллярлар чигали, 
Шумлянский -Бауман капсуласи
дан иборат. 
Шу тариқа айирув аъзолари билан қон айланиш системаси ўртасида бевосита 
алоқа ўрнатилади. Эндиликда сийдик қондан тўғридан-тўғри буйракка ўтади. 
Шундай қилиб, бирламчи буйрак нефрони билан целом ўртасида бўлган
 
боғланиш қисман йўқолади. Иккинчидан бирламчи буйрак нефронининг 
сийдик найлари анча узайиб эгри-бугри каналчаларнинг ҳосил қилади. Бу 
найлардан бирламчи сийдик таркибидаги сув, оқсил, глюкоза, минерал 
тузлар қайта қонга сўрилади, Бунинг натижасида сийдик
қон
центрацияси 
ортади. Учинчидан бирламчи буйракда нефронлар бошланғич буйракка 
иисбатан анча кўпаяди. Бирламчи буйрак нефрон каналчалари даставвал 
бошланғич буйрак сийдик найига очилади