Ma’ruza matni Toshkent – 2014 1-mavzu. Kirish. Mikrobiologiya fanining maqsadi va vazifalari

5-MAVZU. MOY KISLOTALI, PEKTINLI MODDALAR VA SELLYuLOZANING BIJG‘ISh JARAYoNLARI


Mavzuning maqsadi: Talabalarni moy kislotali, pektinli moddalar va sellyulozaning bijg‘ish jarayonlarining mohiyati va ahamiyati ximizmi bilan tanishtirish.
Reja.

1. 
   Moy kislotali bijg‘ish.
   
2. 
   Pektinli moddalarning bijg‘ishi.
   
3. 
   Sellyulozaning anaerob va aerob yo‘llar bilan parchalanishi.
   
4. 
   Mikroorganizmlar uchun ozuqa muhiti.
   

Adabiyotlar: 1: 42-48; 2: 75-76.
Asosiy tushunchalar: batsilus sellyuloza gidrogenius, batsilus sellyuloza metanikus sellfalsikula, klostridium, penton, agar-agar.
Moy kislotali bijg‘ish. Moy kislotali bijrish protsessi tabdatda keng tarqalgan. Bu biologik protsess ekanligini 1861 yilda Lui Paster isbotlab bergan. Protsesdni moy kislotalp Sijg‘ituvchi bakteriyalar olib boradi. Tipik anaeroblar spora hosil hiladigan, vegetativ hujayralari duksimon, baraban tayoqchasiga o‘xshash, 1—5 nm uzushshkda bo‘ladi. Bular tabiatda ksng tarqalgan bo‘lib, sut, sir (pishloq), konservalarni buzadi, Sabzavotlarni chiritadi va xalq xo‘jaligiga katta zarar yetkazadi. Lekin ba’zi vakillari molekulyar azotni o‘zlashtirib, tuproqni azotga boyitadi.
Tuproqda uchraydigan bakteriyalarnnng 90% moy kislotaln bijg‘ish protsessida ishtirok etuvchilardir. Ular turli uglevodlar, spirtlar, kislotalar, kraxmal, glikogen dekstrinlarni ham bijg‘ita oladi. Hosil bo‘lgan moy kislota boshqa organizmlar uchun oziq manbai hisoblanadn. Moy kislota moylar parchalanganda va oksillar parchalanganda ham hosilbo‘lishi mumkin, hatto oz miqdorda moy kislota xosil bo‘lsa ham oziq mahsulotlarining sifati buziladi. Moy kislotali bijgish protsessi quyidagi reaksiyaga muvofiq boradi.

Moy kislotali bijg‘ituvchi bakteriyalarning elektiv kulturasi uchun tubandagi sharoit zarur: anaerob muhit, shakarning bo‘lishi, oziqni 100° gacha isitish va unga ozgina tuproq qo‘shish kerak. Oznq isitilganda undan kislorod chiqib ketadi va anaerob sharoit vujudga keladi, bu oziqdan ko‘p miqdorda idishga solinadi va 30 l li termostatda yoki issiq xonada o‘stiriladi.