Ma`ruza materiallari 1-Mavzu: Kirish. Hozirgi adabiy jarayon va ijodiy jarayon

Badiiy to’qima - obrazning ichki-tashqi qiyofasi, maqsad, intilishlarini namoyon etuvchi voqealarni o’ylab topishdir.
Drama – uning asosiy xususiyati sahna ijrosiga mo’ljallanganligidir. Dramada biror hayotiy voqea boshdan oyoq batafsil tasvirlanmaydi. Unda shaxs hayotining eng muhim nuqtalari aks ettiriladi.
Realistik obrazlar - xarakter-xususiyatlari, xatti-harakatlari hayotdagi kishilarga mos keladigan obrazlar.
Xarakter - o’z xatti-harakatlari, maqsad, intilishlari, o’y-kechinmalari, dunyoqarashi, fe’l-atvori bilan alohida ajralib turadigan to’laqonli obrazdir. SHuning uchun har qanday obraz badiiy xarakter bo’la olmaydi. Asardagi yetakchi qahramon har jihatdan faol bo’lsa, o’zining barcha jihatlari bilan yorqin ko’rinib tursagina u badiiy xarakter bo’la oladi.
Personaj - badiiy asardagi barcha qahramonlar, jumladan, badiiy xarakter darajasiga ko’tarilmagan qahramonlar ham personaj hisoblanadi.
SHakl va mazmun - voqea-hodisalarning tashqi ko’rinishini aks ettirish orqali ularning ichki mohiyatini gavdalantirish.
Mavzu - ijodkor tanlagan hayotiy voqealar, u yoritgan asosiy muammolarning umumlashmasi. Adabiy asar uchun asos qilib olingan fikr va maqsad uning mavzusidir.
G’oya - ijodkor maqsadini boshqarib, uning qarashlari, hodisaga yondashishlarini ma’lum bir izga solib turadigan ana shu hodisa.
Syujet - frantsuzcha sujet so’z bo’lib, “narsa, mazmun, mavzu” degan ma’noni bildiradi. Asar mazmunini tashkil etadigan, qahramonlar o’rtasidagi aloqa, munosabatlar tizimi.
Portret - frantsuzcha portrait so’z bo’lib, “tasvir” degan ma’noni bildiradi. Badiiy asarda portret qahramon obrazini yaratishga asos bo’ladigan omillar orasida eng muhimidir. CHunki yozuvchi voqealarda ishtirok etayotgan, o’ylayotgan, qanaqadir maqsadlari bo’lgan qahramon qiyofa, ko’rinishini albatta gavdalantiradi. Qahramon portreti uning suratini ko’rsatish uchungina emas, balki ruhiy dunyosidagi holat, o’zgarishlarni anglash, tushunish uchun ham zarur vosita bo’ladi.
Nasr – adabiy ijoddagi nutq tiplaridan biri sifatida o’z imkoniyat va vositalari shakli va tutgan o’rni jihatidan ajralib turadi. Badiiy nasrdagi yangilanishlar matnning izchil tahlili jarayonida ma’lum bo’ladi.