Ma`ruza materiallari 1-Mavzu: Kirish. Hozirgi adabiy jarayon va ijodiy jarayon

Poetika – janrlar va ularning shakllari bilan shug’ullanuvchi adabiyotshunoslikning ma’lum bir sohasiga nisbatan qo’laniladi.
Detal -ijodkore’tiborniqaratganpersonajlarko’rinishi, qiyofasixususidagimulohazalarularningtashqijihatlarihaqidaginaemas, ichkiholatlarito’g’risidahammuayyantasavvurolishimkoniniberadi. Buesadetallarasosidahosilbo’ladi. Detalqahramonportretiniemas, uningfe’l-atvoriniko’rsatishdahamalohidaahamiyatkasbetadi. Detalqahramonxarakter-sajiyasiniyorqinlashtirganisingari, joymanzaralarinianiqgavdalantirishgahamasosbo’ladi.
Lirikchekinish -ijodkorningsyujetvoqealarinito’xtatib, ulartufaylio’zidapaydobo’lganichkikechinmalarnibayonetishi.
Peyzaj - frantsuzcha paysage so’zbo’lib, “mamlakat”, “joy” deganma’nonibildiradi. Peyzajbadiiyasardaaksettirilgantabiatmanzaralari, voqea-hodisalarkechganjoylarko’rinishitasviridir. Uqahramonlarholat, kayfiyatinigavdalantirishningmuayyanvositasihisoblanadi.
Badiiyasartili -adabiytilme’yorlarigatayanadigan, umumxalqtiligaasoslangan, hammauchuntushunarliifodalarniqamrabolgan, ijodkorlartomonidanjilolangantil. Badiiyasartiliilmiyasarlartilidantasviriylik, emotsionallik, obrazlilik,.
Dialog -yunoncha dialogos so’zbo’lib, “ikkikishio’rtasidagiso’zlashuv” deganma’nonianglatadi.
Monolog -hamyunoncha (monos — birva logos — so’z, nutq) so’zbo’lib, ubadiiyasardaishtiroketuvchipersonajlarningo’z-o’zigayokiboshqalargaqaratilgannutqisanaladi.
Intonatsiya -lotincha intonare so’zbo’lib, “qattiqtalaffuzetish” deganma’nonibildiradi. U so’zlovchining, asar muallifining hodisaga munosabatini anglatuvchi ifoda vositasi sanaladi. Badiiy asarda intonatsiyani turli tinish belgilari, misralarning joylashish tarzi bildirib turadi.
Parallelizm - ikki yoki undan ortiq narsa-hodisani yonma-yon qo’yish orqali mazmunni yorqinlashtirish uslubi sanaladi. Unda narsa-hodisalar bir-biri bilan muqoyasa qilinadi yoki zidlashtiriladi. Ushbu yo’l bilan fikr aniqlashtiriladi, uning ta’sirchanligi kuchaytiriladi.
Takror - parallelizmga yaqin tasvir usuli hisoblanadi. Matnda u aniq ko’rinib turadi. CHunki takror ayrim so’z, iboralarning ma’lum bir tartib asosida qayta-qayta qo’llanishidir. Takror muayyan maqsadga muvofiq qo’llanadi. Takrorning anafora, epifora, misralar takrori singari ko’rinishlari bor.