Maruza ka ki

IDE-disklar
IDE (Integrated Drive Electronics, rus tilida - 
устройство
со
встроенным
контроллером
) – o‘rnatilgan kontrollerga ega qurilma, ya’ni disk yurituvchi (1985 
yil). Ushbu vinchesterning maksimal xajmi 504 Mbayt. Ma’lumotlarni uzatish tezligi 
– 4 Mbit/sek. 
EIDE (Extended IDE, rus tilida - 
усовершенствованные
устройства
со
встроенным
контроллером
) - o‘rnatilgan kontrollerga ega takomillashtirilgan IDE-
qurilma (1994 yil). Ushbu vinchesterning maksimal xajmi -128 Gbayt. Ma’lumotlarni 
uzatish tezligi – 16 Mbit/sek, unda LBA (Logical Block Addressing, rus tilida - 
линейная
адресация
блоков
) – bloklarni chiziqli adreslash sxemasi qo‘llanilgan. 
Ushbu sxema 28-razryadli chiziqli adresga ega, bu esa 2
28
x 2
9
= 128 Gbayt hajmli 
xotira deganidir. 
ATA-3 (Advanced Technology Attachment, rus tilida - 
прогрессивная
технология
соединения
) – ulanishning ilg‘or texnologiyasi. 

---

ATAPI-4 (ATA Packet Interface, rus tilida - 
пакетный
интерфейс
АТА
) – ATA 
paketli interfeysi. Ma’lumotlarni uzatish tezligi – 33 Mbit/sek. ATAPI-5 da 
ma’lumotlarni uzatish tezligi – 66 Mbit/sek. ATAPI-6 da ma’lumotlarni uzatish tezligi 
– 100 Mbit/sek. 
ATAPI-7 yoki SATA (Serial ATA ) - ma’lumotlarni uzatish tezligi – 150 
Mbit/sek (1,5 Gbit/sek). SATA interfeysida signallarni uzatish uchun 0,5V-li 
kuchlanish ishlatilgan. ATAPI-6 da esa bu ko‘rsatgich 5V ni tashkil qilgan. 
SCSI-disklar 
SCSI-disklar (Small Computer System Interface, rus tilida - 
интерфейс
малых
вычислительных
систем
) – kichik hisoblash tizimlarining interfeysiga ega disklar. 
Ushbu disklarning silindrlari, yo‘lkalari va sektorlarining joylashishi bilan IDE-
disklaridan farq qilmaydi, ammo ular boshqacha interfeysga ega va ularda 
ma’lumotlarni uzatish tezligi ancha yuqori. 2.1-jadvalda, SCSI-disklari versiyalarining 
ba’zi ko‘rsatgichlari keltirilgan. 
SCSI-disklari Sun, HP, SGI kompaniyalari tomonidan ishlab chiqarilgan UNIX 
operatsion tizimida ishlovchi ishchi stansiyalarda, Macintosh firmasi kompyuterlarida 
va Intel firmasining tarmoq serverlarida ishlatilmoqda. 
SCSI – bu nafaqat qattiq disk uchun mo‘ljallangan oddiy interfeys, balki u o‘ziga 
xos shina ham hisoblanadi. Unga SCSI-kontroller va ettitagacha qo‘shimcha 
qurilmalar ulanishi mumkin. Qo‘shimcha qurilmalar sifatida - kompakt-disklardan 
o‘qish-yozish qurilmasi, skanerlar, magnit lentali qurilmalar va boshqa shularga 
o‘xshash tashqi qurilmalar olinishi mumkin. 
8-razryadli SCSI-kurilmasi kabeli 50-ta (25 juft) o‘tkazgichdan iboratdir. Ushbu 
o‘tkazgichlardan 8-tasi ma’lumotlar uchun, 1-tasi uzatilayotgan ma’lumotlarda 
juftlikni nazorat qilish uchun, 9-tasi ma’lumotlarni uzatishni boshqarish uchun va 
qolganlari esa kelajakda qo‘llash uchun mo‘ljallangan. 
2.1-jadval. SCSI-disklari versiyalarining ba’zi ko‘rsatgichlari 

---