Ma’ruza №9 Parazitlik, transmissiv va tabiiy manbali kasalliklarning biologik asoslari

Trixomonadalar oilasi (Trickomonadidae)
Ichak trixomonadasi, trixonozi qo‘zg‘atuvchisi – Trickomonashominis

• 
  Joylashishi: yo‘g‘on ichak;
  
• 
  Tarqalishi: xamma joyda, antropozoonoz.
  
• 
  Morfologiya: shakli yumaloq, o‘lchami 5-15 mkm, 1 ta yadrosi, 3-4 ta xivchini, tebranuvchi membranasi, tayanch sterjeni bor;
  
• 
  Rivojlanish sikli: jinssiz (mitoz) yo‘l bilan ko‘payadi. Odamga ifloslangan sabzavot va mevalar orqali yuqadi;
  
• 
  Patogen ta’siri: aniqlanmagan;
  
• 
  Diagnostikasi: najasdan vegetativ shakl topiladi;
  
• 
  Profilaktikasi: shaxsiy va umumiy, gigienik qoidalarga rioya qilish
  

Urogenital (qin) trixomonadasi (Trixomonas vaginalis, urogenital trixomonozi qo‘zg‘atuvchisi.

• 
  Joylashishi: erkaklarda siydik yo‘lida, siydik pufagida, ayollarda qinda, siydik yo‘li va pufagida;
  
• 
  Tarqalishi: xamma joyda.
  
• 
  Morfologiya: ichak trixomonadasidan farqli o‘lchami katta, orqa qismi o‘tkirlashgan;
  
• 
  Rivojlanish sikli: jinsiy yo‘l bilan ko‘payadi. Faqat odamda parazitlik qiladi – antroponoz. Manba kasal odam, yuqishi – jinsiy yo‘l bilan, ichki kiyim, o‘rin bosh va ifloslangan tibbiy jixozlar (urologik, genekologik) orqali;
  
• 
  Laboratoriya diagnostikasi: siydik – tonosil organlaridan surtma olib tekshiriladi;
  
• 
  Profilaktikasi: shaxsiy va umumiy,jinsiy xolat gigenasi;
  

Lyambliya – Lamblia intestinalis lyamblioz kasalligining qo‘zg‘atuvchisi.

• 
  Joylashishi: ingichka ichak (12 barmoqli ichak), o‘t yo‘llariga o‘tishi mumkin;
  
• 
  Morfologiya: noksimon shaklda, oldingi tomoni to‘mtoq, orqa tomoni o‘tkirlashgan, bilateral simmetriyaga ega, 2 ta yadro va 3-4 juft xivchinli, disksimon so‘rg‘ichi bor. Yo‘g‘on ichak 4 yadroli sista xosil qiladi;
  
• 
  Rivojlanish sikli: invazion bosqichi sista, manba kasal odam, odamga ifloslangan sabzavot va mevalar, suv va qo‘l orqali yuqadi;
  
• 
  Patogen ta’siri: ichakda devoroldi xazm bo‘lishi va so‘rilishi buziladi. Ba’zida simptomsiz sista tashuvchilik kuzatiladi;
  
• 
  Laboratoriya diagnostikasi: najas tekshirilib vegetativ shakl yoki sista topiladi. 12 barmoqli ichak shirasidan zondlash yo‘li bilan vegetativ shakl topiladi;
  
• 
  Profilaktikasi: shaxsiy va umumiygigienik qoidalarga rioya qilish.