Маъруза №7 Мавзу: Баргдаги физиологик жараёнлар. Ўсимликларнинг кўпайиш, ўсиши ва ривожланиши Мавзунинг мақсади

Табиий вегетатив кўпайиш билан бирга сунъий вегетатив кўпайишнинг ҳам бир неча усуллари маълум: 1. Пархиш ёрдамида кўпайтириш. 2. Тупларга ажратиш билан кўпайтириш. 3. Қаламчалар ёрдамида кўпайтириш. Қаламча ўсимликдан ажратиб олинган барг, новда ёки илдизнинг бир бўлагидир. Мевачалик, манзарали боѓдорчилик ва гулчилик соҳаларида ўсимликларни қаламчалар ёрдамида кўпайтириш усули кенг қўлланилади. Уларнинг хилма – хил усуллари мавжуд. Энг кенг тарқалган усуллардан бири ўсимликни поя қаламчалари билан кўпайтириш ҳисобланади. Поя қаламчалари ёзги (яшил) ва қишқи бўлади.

• Табиий вегетатив кўпайиш билан бирга сунъий вегетатив кўпайишнинг ҳам бир неча усуллари маълум: 1. Пархиш ёрдамида кўпайтириш. 2. Тупларга ажратиш билан кўпайтириш. 3. Қаламчалар ёрдамида кўпайтириш. Қаламча ўсимликдан ажратиб олинган барг, новда ёки илдизнинг бир бўлагидир. Мевачалик, манзарали боѓдорчилик ва гулчилик соҳаларида ўсимликларни қаламчалар ёрдамида кўпайтириш усули кенг қўлланилади. Уларнинг хилма – хил усуллари мавжуд. Энг кенг тарқалган усуллардан бири ўсимликни поя қаламчалари билан кўпайтириш ҳисобланади. Поя қаламчалари ёзги (яшил) ва қишқи бўлади.
• Пайвандлаш. Ўсимликларни пайвандлаш усули кишилик жамиятининг ривожланиши ва деҳқончилик тарихи билан боѓлиқ. Инсон пайвандлашни табиатдан ўрганган. Бир ўсимлик куртагини ёки қаламчасини иккинчи бир ўсимликка ўтказиш пайвандлаш деб аталади. Бошқа ўсимлик учун пайвандлашга олинган ўсимлик (куртак ёки қаламча) пайвандуст деб номланади. Пайвандуст пайвандланиши керак бўлган ўсимлик пайвандтан деб аталади. Пайвандлаш усули асосан қаламча ва пархиш йўллари билан кўпая олмайдиган, қўшимча илдиз отиши қийин бўлган мевали ўсимликларда қўлланилади. Олма, нок ва баъзи шафтолилар бир неча минг йиллардан бери пайвандлаш йўли билан кўпайтириб келинмоқда. Пайвандлаш усули қимматли мевали дарахтларни пайвандлашда, манзарали ўсимлик формаларини сақлаб қолишида муҳим роль ўйнайди.

Пайвандлашнинг метод ва усуллари жуда ҳам хилма – хилдир. Улардан кенг таркалгани ва амалда қўпланилаётганлари қуйидагилардир:

• Пайвандлашнинг метод ва усуллари жуда ҳам хилма – хилдир. Улардан кенг таркалгани ва амалда қўпланилаётганлари қуйидагилардир:
• 1. Куртаклар ёрдамида пайвандлаш. Бунда куртак пайвандтагнинг пўстлоѓи остига ўтказилади. Куртак пайванд усулида пайвандлаш ёзнинг ўрталарида (июль ойнинг охирлари ва августнинг бошларида) ўтказилади.