Ma’ruza №5 Mexatronikada tormozlarning va yo`naltiruvchilarning qo`llanishi

13.1-rasm. «Bavun» firmasining prujinali tormoz qurilmasi
Prujinali qurilmalarning afzalliklariga uning katta deformatsiyalarda ishlashi, uzoq muddatli statik yuklamalarga chidamliligi, harorat o`zgarishlariga chidamliligi kiradi. SHu bilar birga uning quyidagi kamchiliklari bor: kuch xarakteristikalarini rostlashning qiyinligi; prujinaning boshlang’ich qisish tormozlanadigan massasaga nisbatan yuklamaning ortishiga olib keladi.

Rezinali tormozlovchi qurilmalar bir nechta ketma ket ulangan elementlarni o`z ichiga oladi (rasm 13.2, a), hamda rezinali vtulka 1 va metall shaybalar 2dan tashkil topgan. Tormozlash qurilmalarning konstruktsiyasiga qarab rezinali vtulkalar qisishga (rasm 13.2, a,b) yoki siljishga (rasm 13.2, v) moslab ishlaydi. Qisishga moslab ishlaydigan vtulkalar uncha katta bo`lmagan ta`sirchanlikka, ammo ko`proq yuk ostida ishlashga mo`ljallangan, siljitish vtulkasi esa katta ta`sirchanlikka ega va uncha katta bo`lmagan kuch ostida ishlaydi.

Rezina uncha katta bo`lmagan kuchlanish ostida o`z formasini o`zgartiradi. YOpiq muhitda o`zini qisilmaydigan suyuqlik sifatida tutadi. SHuning uchun qisish uchun ishlaydigan rezinali elementlar uchun qisish o`qiga nisbatan perpendikulyar ravishda deformatsiya bo`lishini ta`minlashni nazarda tutish lozim.

Muntazam ko`ndalang kesimga ega bo`lgan (rasm 13.2, a,b) rezinali elementni bir o`qli qisishda sodir bo`ladigan elastik qarshilik kuchi quyidagiga teng:

bu yerda c- rezinaning o`q bo`yicha qattiqligi, N/mm.