Оксидланиш-қайтарилиш реакцияларида титрлаш эгрилари.
Оксидланиш-қайтарилиш методларида индикаторлар.
Оксидиметрияда туташ реакциялар.
Кислота-асосли титрлашда, аниқланаётган модда эритмасига қуйилаётган титрантнинг ҳажмига қараб эритманинг рН и ўзгарар эди. Оксидланиш-қайтарилиш методларида эса, ҳажмга қараб потециал ўзгариб боради.
Титрлаш эгрилари индикатор танлаш учун жуда аҳамиятлидир.
Ҳисоблашлар эквивалент нуқтада бироз мураккаблашади. Бошқа вақт Нернст тенгламаси бўйича ҳисобланади.
Кислотали шароитда FeSO4 ни KMnO4 билан титрлашнинг эгри чизиғини ҳисоблайлик.
5Fe2 MnO4- 8Н 5Fe3 Mn2 Н2О;
Титрлашнинг истаган нуқтасида Fe3Fe2 ва
MnO4-Mn2жуфтлари бўлади.
Е нинг қийматини ҳисоблаш учун икки тенглама бор.
Титрлаш давомида потенциални ҳисоблаш учун ҳар иккала тенгламадан фойдаланиш мумкин. Титрлаш вақтида биз (1) тенгламадан фойдалансак, ҳар бир титрлашдан кейин Fe3 ва Fe2 дан қанча қолганлигини билиш осон бўлади.
100 мл FeSO4 эритмасига 50, 99,9 мл бир хил нормаллик KMnО4 эритмасидан 50 мл қўшсак
Бизни асосан эквивалент нуқтага яқин қолганда KMnO4 нинг 0,1 мл етишмай қолган ва 0,1 мл ортиб кетган нуқталар қизиқтиради.
101,1 мл КMnO4 қуйилганда 100 мл Fe2 билан реакцияга киришиб,
0,1 мл ортиб қилади, яъни [MnO4-]:[Mn2] 0,1 : 100
Эритмада [H] ионлари концентрацияси 1 г.ионл деб олсак,
бўлади.
Потенциал сакрамаси 1,475 - 0,944 0,531 в га тенг бўлади.
Энди эквивалент нуқтада Е нинг қийматини ҳисоблаш учун (1) ва (2) тенгламаларнинг коэффициентларини тенглаймиз:
Реакция тенгламаси 5Fe2 MnO4- 8H 5Fe3 Mn2 4H2O дан кўринадики, эквивалент нуқтада ҳар бир MnO4-ионига 5Fe2 тўғри келмоқда
Тенглама (4) ни тенглама (5) га бўлсак.
бўлади.
Ig1 0 бûлганлиги учун (3) тенгламадан
Демак, оксидловчи ва қайтарувчи жуфтларнинг потенциаллари Е0Ox ва Е0red, уларнинг коэффициентларини "а" ва "b" десак, эквивалент нуқтада
0,1 н FeSO4 ни 0,1 н NH4VO3 билан титрлаш.
0,1 н FeSO4 эритмасини 0,1 н NH4VO3 билан титрлаймиз. Ҳар икки эритманинг ҳажми 100 мл деб олайлик.
Fe2V5 Fe3V4
қўшилган VO3-
|
Системанинг потенциалини аниқловчи ионлар концентрацияси нисбати
|
|
E
|
0
|
[Fe3][Fe2]0.0110010-4
|
0.770.058lg10-4
|
0.53
|
1
|
[Fe3][Fe2]1100 10-2
|
0.770.058lg10-2
|
0.65
|
9
|
9:9110-1
|
0.770.058lg10-1
|
0.71
|
50
|
50:501
|
0.770.058lg1
|
0.77
|
91
|
91:910
|
0.770.058lg10
|
0.83
|
99
|
99:1100
|
0.770.058lg102
|
0.89
|
100
|
[Fe3][Fe2] [V5] [V4]
|
|
0.99
|
101
|
[V5] [V4]1:100
|
1.20.058lg10-2
|
1.08
|
110
|
[V5] [V4]10:100
|
1.20.058lg10-1
|
1.14
|
Титрлаш сакрамаси 1,08 - 0,89 0.19 в
Демак, бу мисолда потенциали (0,89 - 1,08) оралиқда ўзгаради-
ган индикаторлар олиш керак экан.
2,0
1,6
1,2
0,8
0,4
50 100 150
V,мл
Е, b
А
В
2-расм. Ҳар хил системаларнинг титрлаш сакрамалари
Система
|
Титрлаш сакрамаси
|
А-0,1 н Fe2 MnO4-
B-0.1 н Fe2 VO3-
|
1.47-0.940.53 в
B. 1.08-0.890.19 в
|
Потенциаллар фарқи қанча катта бўлса, титрлаш сакрамаси ҳам
шунча катта бўлади.
Оксидланиш-қайтарилиш методларида индикаторлар
Кўпчилик оксидланиш ва қайтарилиш реакцияларида индикаторнинг потенциали эквивалент нуқтага яқин қолганда ўзгаради. Бунда ҳам индикаторнинг оксидланган шакли бир рангга, қайтарилган шакли иккинчи хил рангга эга бўлади.
Одатда, потенциални эквивалент нуқтага яқин қолганда ўзгартирадиган индикаторлар ишлатилади. Кислота-асосли титрлаш методларидаги каби бир ранг иккинчи рангда 110 марта бўлмаса,рангларни ажратиб бўлмайди.
Indоx ne Indred.
Нернст тенгламасига асосан,
Демак, индикаторнинг ранг ўзгартириш соҳаси
Оксидланиш қайтарилиш методларида қўлланадиган индикаторлар кўп эмас. Энг кўп ишлатиладиган индикатор дифениламин ва унинг ҳосилалари- фенилантранил кислота, дифениламиносульфон кислота ва бошқалар.
Do'stlaringiz bilan baham: |