Ma’ruza №2: Axborot infratuzilmasini fizik ximoyasini ta’minlash. Sodda shifrlash algoritmlari. Ma’lumotlarni shifrlash va arxivlash vositalari

Jpeg
(fotosuratlarni siqishda foydalaniladi) va 
MPEG
(video va audio siqishda 
ishlatiladi). Yo'qotilgan siqish algoritmlari faqat iste'molchi ilovalari uchun 
qo'llaniladi. 
Optimal o'lcham / sifat nisbatiga erishish uchun ruxsat etilgan siqishni yo'qotish 
miqdori odatda nazorat qilinishi mumkin. Ekranda ko'rsatish uchun mo'ljallangan 
fotografik illyustratsiyalarda ma'lumotlarning 5% yo'qolishi odatda muhim emas va 
ba'zi hollarda 20-25% yo'qolishiga yo'l qo'yilishi mumkin. 
Usullari 
yo'qotishsiz siqish
matnli hujjatlar va dasturlar bilan ishlashda 
foydalaniladi va ma'lumotlarning yo'qolishiga yo'l qo'ymaydi. Ular faqat uning 
ortiqchaligini bartaraf etishga asoslanadi. 
1-misol.
 
Ukraina tilida 32 ta harf, o'nta raqam va o'nga yaqin tinish belgilari va 
boshqa maxsus belgilar mavjud. Faqat bosh harflar bilan yozilgan matn uchun 
(telegrammadagi kabi) oltmish xil ma’no yetarli bo‘lardi. Biroq, har bir belgi odatda 
8 bitni o'z ichiga olgan va 256 xil kodni ifodalay oladigan bayt bilan kodlanadi. Bu 
ortiqcha ishlarning birinchi sababidir. "Telegrafik" matn uchun har bir belgi uchun 
olti bit etarli bo'ladi. 
Guruch. 1. Morze alifbosi 
2-misol.
 
Xalqaro ASCII belgilar kodlashda har qanday belgini kodlash uchun bir 
xil miqdordagi bitlar (8) ajratiladi. Shu bilan birga, eng keng tarqalgan belgilarni 
kamroq belgilar bilan kodlash mantiqiy ekanligi aniq. Shunday qilib, masalan, 
ichida 
morze kodi
tez-tez uchraydigan "E" va "T" harflari bitta belgi (mos ravishda 
nuqta va tire) bilan kodlanadi. Va "U" (-) va "C" (- -) kabi noyob harflar to'rtta belgi 
bilan kodlangan. Samarasiz kodlash - ortiqcha ishlarning ikkinchi sababi. 
Axborotni siqishni amalga oshiradigan dasturlar o'zlarining kodlashlarini (turli 
fayllar uchun har xil) kiritishlari va siqilgan faylga jadval (lug'at) belgilashlari 
mumkin, undan ochish dasturi ushbu faylda ma'lum belgilar yoki ularning guruhlari 
qanday kodlanganligini bilib oladi. Axborotni transkodlashga asoslangan 
algoritmlar deyiladi