Ma’ruza-2 Aloqa tizimlarini modellashtirish bosqichlari. Aloqa tizimlarini loyihalashda modellashtirish qo’llash va uning o’rni

Tizim va Kompleks

Tizim (grekcha systema – butun, qismlardan tashkil topgan; birikma) – o’zining aniq belgilangan ma’lum bir maqsadlariga erishish uchun bir butun birlashtirilgan elementlarning o’zaro bog’liqlik majmuidir.

Element – bu bir butun deb qaraladigan, minimal bo’linmas ob’ektdir.

Murakkab tizim – bu ko’p sonli tarkibiy elementlarni o’z ichiga olgan va ular o’rtasida aloqani ta’minlashni xarakterlaydigan tizimdir.

Kompleks – tizimlarni o’zaro bog’liqlik majmuidir.

Umumiy holatda modellashtirish quyidagi vazifalarga echim topishga yo’naltiriladi:

Umumiy holatda modellashtirish quyidagi vazifalarga echim topishga yo’naltiriladi:

• samaradorlik ko’rsatkichlari majmui ko’rinishida berilgan, tizim samaradorligini baholashga bog’liq bo’lgan analizlar (tahlillar);
• tanlangan samaradorlik kriteriyasiga mos ravishda optimal tizim (sistema)ni qurishga yo’naltirilgan sintezlar;

Sintezlashda ob’ektning kerakli xarakteristikalari beriladi, berilgan xarakteristikalarni ta’minlovchi modelni xosil qilish kerak. Agar eng yaxshi tuzilma va parametrlar aniqlansa, sintez optimallashtirish deb aytiladi, vaziyatga qarab tuzilmaviy yoki parametrik bo’ladi.

• Sintezlashda ob’ektning kerakli xarakteristikalari beriladi, berilgan xarakteristikalarni ta’minlovchi modelni xosil qilish kerak. Agar eng yaxshi tuzilma va parametrlar aniqlansa, sintez optimallashtirish deb aytiladi, vaziyatga qarab tuzilmaviy yoki parametrik bo’ladi.

Sintez etaplari:

• 1) tadqiqot modelini yaratish;
• 2) bu modelni taxlil qilish va uning funktsiyalarini aniqlash;
• 3) olingan natijalarni qo’yilgan talablar bilan taqqoslash.
• Agar natija va talablar mos kelmasa, boshidan sintezlashtirish kerak, ya’ni jarayon iteratsiyali.

Modelga bo’lgan asosiy talablar

Modellashtirishda doimo u yoki bu darajadagi axamiyatga ega bo’lgan farazlarga yo’l qo’yiladi. Bunda modellarga qo’yilgan quyidagi talablar qanoatlanishi shart:

• Adekvatlik, bir xillik, ya’ni model dastlabki real tizimga mos kelishi va avvalo eng muxim sifat, aloqa va tavsiflarni xisobga olishidir. Tanlangan modelni bir xilligini baxolash, ayniqsa loyixalashning boshlang’ich bosqichida, yaratilayotgan tizim turi xali ma’lum bo’lmasdan turib, juda murakkabdir. Bunday xolatda ko’pincha oldingi ishlab chiqish tajribalarga tayanadilar yoki ma’lum uslublarni qo’llaydilar, masalan, ketma-ket yaqinlashtirish usulidan foydalaniladi.