Ma’ruza 15 15-mavzu. Statik aniqmas sistemalar va ularni hisoblash usullari

---

Ma’ruza 15 
 
15-mavzu. STATIK ANIQMAS SISTEMALAR VA 
ULARNI HISOBLASH USULLARI 
 
Reja: 
 
1. Statik aniqmas sistemalar to‘g‘risida tushuncha. 
2. Statik aniqmas sistemalarni hisoblash usullari. 
3.
Statik aniqmaslik darajasi. 
 
Tayanch iboralar:
statik aniqmas sistemalar,
 
statik 
aniqmas sistemalarning afzalliklari va kamchiliklari, ichki, 
tashqi, ham ichki, ham tashqi statik aniqmas sistemalar, statik 
aniqmas sistemalarni hisoblash usullari, statik aniqmaslik 
darajasi. 

---

1. Statik aniqmas sistemalar to‘g‘risida tushuncha.
Qurilishda asosan statik aniqmas sistemalar ishlatiladi. Statik aniqmas 
sistemalar statik aniq sistemalarga nisbatan quyidagi afzalliklarga ega: 
1) Statik aniqmas sistemalar o‘ziga mos bo‘lgan statik aniq sistemalarga 
nisbatan tejamli hisoblanadi (15.1-rasm a va b). 
2) Statik aniqmas sistemalarda birorta bog‘lanishning ishdan chiqishi 
inshootning butunlay ishdan chiqishga olib kelmaydi. Bu hol statik aniq 
sistemalarning 
butunlay 
ishdan 
chiqishga 
olib 
keladi
(15.1-rasm, a va b); 
3) Statik aniqmas sistemalar tarkibida 
ortiqcha bog‘lanishlarning mavjudligi ularning 
mustahkamligini oshiradi (15.1-rasm, a).

1 

2 

=

1
+

2 
q 
а) 
б) 
15.1-расм 
q 
А 
B 
А 
B 

---

Statik aniqmas sistemalarning asosiy kamchiligi ularning 
statik aniqmasligi hisoblanadi. 
Masalan, 15.1-rasmda ko‘rsatilgan ikki oraliqli AV balkani 
shunday uzunlikdagi oddiy AV balka bilan solishtirsak, bu balka 
statik aniq balkaga nisbatan bitta ortiqcha tayanch bog‘lovchiga 
ega ekanligi ko‘rinadi. Bu tayanchlardagi reaksiya kuchlarini 
statika muvozanat tenglamalari orqali aniqlash mumkin emas. 
SHuning uchun bu balka statik aniqmas balka deyiladi.