Маъруза №1. Компьютер графикасига кириш

Интернетучунграфика

Ҳозирда компьютер графикасининг долзарб масалалари

• 
  1. Реаллик!!!
  
• 
  (тасвирга етарлича тасаввур бериш)!
  
• 
  2. Динамика (ҳаракат)!!!
  
• 
  (тасвирни вақтга нисбатан ўзгариши)!
  

Тасвирни компьютерда ҳосил қилиш босқичлари

• 
  1. Тасвирни ифодалаш (полигонал сетка, сплайн функциялар).
  
• 
  2. Геометрик проекциялаш (3D -> 2D).
  
• 
  3. Растр алгоритмлари.
  
• 
  4. Кўринмас чизиқ ва сиртларни олиб ташлаш.
  
• 
  5. Бўяш текисликда ва фазода (Рендеринг).
  
• 
  6. Динамика (Геометрик алмаштиришлар).
  
• 
  7. График дизайн асосий тушунчалари.
  

Компьютер графикаси турлари

• 
  РАСТР ГРАФИКА
  
• 
  Асосини нуқта (растр, пиксел, пэл) ташкил этади.
  
• 
  ВЕКТОР ГРАФИКА
  
• 
  Асосини эгри чизиқ (сплайн функция) ташкил этади.
  
• 
  ФРАКТАЛ ГРАФИКА
  
• 
  Асосини математик формула (реккурент мунособат) ташкил этади.
  

ЭЪТИБОРИНГИЗ УЧУН РАХМАТ!

Ma’ruza №2. Rastrli grafika

• 
  Maqsad: Rastr grafikasi va uning dasturiy ta’minotlari t`og`risida ma’lumotga ega bo`lish.
  
• 
  Kalit so`zlar: rastr, piksel, nuqta, dyum, ekran dioganali
  

Reja:

1. 
   Rastr grafikasi
   
2. 
   Rastr grafikasining dasturiy ta’minoti
   

Rastrli grafika

• 
  Rastrli grafikada tasvir nuqtalar (qog‘ozda), piksellar (nuqtalar ekranda shunday deb ataladi) yordamida hosil qilinadi.
  
• 
  Tabiiyki, nuqtalar soni qancha ko‘p bo`lsa (ular zich qilib joylashtirilsa), unga asoslangan rasm, shakl, grafik va hokazolar shuncha aniq ko‘rinib turadi.
  
• 
  Shu munosabat bilan ekranning ruxsat etish qobiliyati tushunchasi kiritilgan bo‘lib, unda gorizontal va vertikal yo'nalishlardagi nuqtalar soni muhim ahamiyatga ega va u ekranning ruxsat etish imkoniyati deyiladi.
  

Rastrli grafika

• 
  Odatda, bunday ko‘rsatkich 640 x 480, 800 x 600, 1024 x 768 yoki bulardan yuqori piksellarda beriladi.
  
• 
  Tasvir o’lchovi ruxsat etish qobiliyati bilan bogliqdir. Bu parametr dpi (dots per inch — nuqtalar soni zichligi) bilan o`lchanadi. Ekran diagonal! 15 duymli (1 duym =2,54 sm) monitorda tasvir o`lchovi 28x21 sm ni tashkil qiladi. Buni hisobga olsak, 800 x 600 pikselli monitor ekranining tasvirlash qobiliyati 72 dpi ga teng bo`ladi.
  
• 
  Demak, kompyuter xotirasidagi rangli tasvir ko‘p joy olishini tushunish qiyin emas. Misol uchun 10x15 sm li rasm taxminan 1000 x 1500 piksellardan iborat bo`l adi.
  
• 
  Agar har bir rangli nuqtani tasvirlash uchun 3 bayt xotira ishlatilishini hisobga olsak, bitta o‘rtacha kattalikdagi rasmning o ‘zi xotirada taxminan 4 mln bayt joyni egallaydi.
  
• 
  Bunday ma’lumot, xususan, Internet sahifalarini yaratishda e’tiborga olinishi zarur. Shuning uchun ham hozirgi kunda yaxshi multimedia dasturlarini, videoroliklarni yaratish uchun operativ xotirasi 128 Mbaytdan kam bo`lmagan va, mos ravishda, tezligi katta bolgan kompyuterlardan foydalanish maqsadga muvofiq.
  
• 
  Demak, rastrli grafika bilan ishlash uchun yuqori unumli kompyuter talab qilinadi.
  
• 
  Rastrli grafikaning kamchiligi sifatida shuni aytish mumkinki, tasvirni mashtablashtirish (kattalashtirish, kichiklashtirish) jarayoni natijasida nuqtalar o`lchovi kattalashishi bilan tasvir aniqligi yomonlashishi mumkin va hatto, tasvir tanib bo`lmaydigan darajada o'zgarishi mumkin.
  
• 
  Rastrli grafika elektron (multimedia) va matbaa nashrlarida keng qo‘llaniladi. Nashrlarda turli illustratsiyalarni yaratishda, odatda, skaner orqali olingan raqamli foto yoki videokamera (hozirda bunday fotoapparat va videokameralar keng tarqalgan) yoki rassom, loyihachi tomonidan tayyorlangan tasvirlardan foydalaniladi.
  
• 
  Shuning uchun ham rastrli grafikada tahrir qiluvchi dastur vositalaridan keng foydalaniladi. Bu dasturlar, odatda, tasvirlarning aniqroq ko‘rinishda bo`lishini ta ’minlaydi.
  
• 
  Rastrli (nuqtali) grafikada tasvirlar nuqtalardan hosil qilinadi. Shuning uchun uning asosiy tushunchasi —
  

"ruxsat" (bir birlik uzunlikka to‘g‘ri keladigan nuqtalar soni) bo‘lib, uning quyidagi shakllari mavjud:

• 
  Originalga ruxsat;
  
• 
  Ekranda tasvirga ruxsat;
  
• 
  Qog‘ozga chiqarishga ruxsat.
  
• 
  Original (asl)ga ruxsat 1 duymdagi nuqtalar bilan o‘lchanib, kompyuterga kiritilayotgan tasvir sifati fayl kattaligiga, kodlashtirish usuli (tayanch shaklni hosil qilish usuli) va boshqa parametrlarga bog`liq bo‘ladi.
  
• 
  Tasvir sifatiga qo‘yilgan talab qancha katta bo‘lsa original (asl)ga ruxsat shuncha katta bo‘ladi.
  
• 
  Ekranda tasvirga ruxsat deganda biz monitor (ekran)da hosil bo‘ladigan tasvirning parmetrlarini tushunamiz. Tasvir nusxasini ekranda hosil qiluvchi oddiy nuqta piksel deyiladi.
  
• 
  Piksel kattaligi ekranda tasvirga joizlik bilan original (asl)ga joizlik orasidagi masshtabga bog‘liq.
  
• 
  Diagonali 20—21 duymli ekranlarning rastrlari 640*480,
  

800*600, 1024*768, 1280*1024, 1600*1200, 1600*1280, 1920*1200, 1920*1600 standart nuqtali bo‘lgandagina tasvir chiqarishga ruxsat berilgan.

• 
  Ekrandan nusxa olish uchun (ekran tasvirini printerda oddiy qog‘ozga chiqarish uchun) 72 dpi, rangli yoki lazerli printerda tasvir hosil qilish uchun 150—200 dpi, fotoeksponentlovchi qurilma uchun 200—300 dpi joizlik kifoya.
  

Tasvir parametrlari va fayl hajmi orasidagi bog‘lanish

• 
  Rastrrli grafika bo‘yicha hosil qilinadigan tasvirlar yuqori aniqlik va ranglar jilosidan foydalanishni talab qiladi. Ammo bunday tasvirlarning aniqligini oshiruvchi "ruxsat”ning kattalashuvi fayl hajmining keskin oshishiga olib keladi.
  
• 
  Masalan, 10*15 santimetrli fotosurat 200—300 dpi ijozatli tasvir TIFF formatda 4 Mbayt hajmga ega. A4 formatli rangli surat 120— 150 Mbayt bo`ladi.