Маъруза 1 Электр юритмага оид умумий маълумотлар, унинг вазифаси ва тузилиши

Маъруза 7
Ўзгарувчан ток электр юритмаларини ишга тушириш
Қисқа туташган роторли асинхрон электр двигателларни ишга тушириш
Бунинг учун қуйидаги усуллар қўлланилади: 1.Тўғридан тўғри ишга тушириш. 2.Статор чулғамига қаршилик улаб ишга тушириш. 3.Автотрансформатор ёрдамида ишга тушириш. 4. Юлдуздан учбурчакка улаб ишга тушириш
Тўғридан тўғри ишга тушириш. Бу усул кичик ва ўртача қувватли қ.т. роторли асинхрон электр двигателлар учун қўлланилади.

Тўғридан тўғри ишга тушириш электр двигателга контакта К ни улаб тўлиқ кучланиш бериш билан амалга оширилади. Ушбу турдаги электр двигател учун бу усулдаги ишга туширишда, ишга тушириш токи ва моменти максимал миқдорга эга бўлади. Уларнинг ротор чулғамлари учун чуқур пазлар ёки иккитали катаклар қилинади.

Статор чўлғамига актив ёки реактив қаршилик улаб ишга тушириш.

Бу усулда ишга тушириш токи, гохо ишга тушириш моменти қаршиликлар билан чегараланади.

Ишга тушириш қўйидаги тартибда амалга оширилади. Олдин К1 контакти уланади, манбадан электр двигателга ток R қаршилик орқали келади. Электр двигател ишга тушиб маълум тезликкача айланади. Шундан кейин К2 контакти уланиб К1 контакти узилади. Электр двигателнинг тезлиги ошиб бориб ўзининг номинал миқдорига етади ва у табиий тавсифда ишлай бошлайди. Актив қаршилик билан ишга тушириш қуввати катта бўлмаган электр двигателлар учун қўлланилади. Реактив қаршилик билан ишга тушириш қуввати катта бўлган электр двигателлар учун қўлланилади.
Автотрансформатор ёрдамида ишга тушириш.

Бу усул билан ишга туширишда электр двигателга қўйилган кучланиш равон ошириб борилади. Олдин К1 контакти уланади, кейин К2 контакти уланади. К3 контакти узилган бўлади. АТ автотрансформаторларнинг сурилувчи контакти орқали трансформаторнинг чиқишидаги кучланиш номинал миқдоригача равон ошириб борилади. Шунга мувофиқ электр двигателнинг тезлиги ҳам равон ошиб боради ва номинал миқдорга етади. Электр двигател табиий тавсифига чиқиб ишлай бошлайди. Кейин К3 контакти уланиб К2 контакти узиб қўйилади. Бу усул қуввати катта электр двигателлар учун қўлланилади.

Статор чўлғамларини юлдуздан учбурчакка ўтказиб улаш усулида ишга тушириш.

Олдин К2 переключателининг контакти юлдуз томон уланади. Бунда фаза чулғамидаги кучланиш марта камаяди, шунчага фаза токи хам камаяди. Юлдуз улаганда линия токи учбурчак улаганга нисбатан марта кам бўлгани учун тармоқда ишга тушириш токи 3 марта камади. Кейин К1 контакти уланади. Электр двигател пасайтирилган кучланишда ишга тушиб тезлиги маълум миқдорга етганда К2 нинг контакти учбурчак томонга уланади. Статор чулғамини юлдуздан учбурчакка ўтказиб улаганда кучланишнинг миқдори марта ошади. Электр двигателнинг тезлиги ошиб номинал миқдорга етади. Электр двигател табиий тавсифга чиқиб ишлай бошлайди. Бу усул кичкина ва ўртача қувватли электр двигателлар учун, равон ишга тушириш талаб қилинмаган холларда қўлланилади.

Фаза роторли асинхрон электр двигателларни ишга тушириш.

Фаза роторли асинхрон электр двигателларнинг ротор чўлғамларига актив қаршилик улаб ҳамда актив ва индуктив қаршиликлар улаб ишга тушириш усуллари қўлланилади. Актив қаршиликлар билан ишга тушириш поғонали усулга киради.

Фаза роторли асинхрон электр двигателларни актив қаршиликлар ёрдамида ишга тушириш.

Актив қаршиликлар ёрдамида ишга тушириш қўйидаги тартибда амалга оширилади. Электр двигател роторидаги тўлиқ қаршилик билан ишга тушади. Электр двигателнинг тезлиги маълум миқдорга етганда К3 контакти уланади, қаршиликлар миқдори R3 га камаяди двигателнинг тезлиги яна ҳам ошади ва маълум миқдорга етганда К2 контакти уланади, қаршиликлар R2 га камаяди, тезлик яна ҳам ошади ва маълум миқдорга етганда К1 уланади қаршиликлар R1 га камаяди ва ротор занжирида қўшимча қаршилик қолмайди. Электр двигателнинг тезлиги номинал миқдорига етади. Электр двигател табиий тавсифга чиқиб ишлай бошлайди. Поғоналардаги қаршиликларнинг миқдорлари, ишга тушириш моментлари М1 ва М2 ларнинг қуйидаги миқдорларидан келиб чиқиб қабул қилинади:

М1≤ 0.9М_К ва М2 ≥ ( 1.1÷1.2 ) М_С га тенг бўлади.



Ишга тушириш диаграммаси графиги
Фаза роторли асинхрон электр двигателларни актив ва индуктив қаршиликлар ёрдамида ишга тушириш
Актив ва индуктив қаршиликлар уланганда электр двигател равон ишга туширилади.
А ктив ва индуктив қаршиликлар бўлган ишга тушириш қўйидаги тартибда амалга оширилади. Олдин К контакти уланади электр двигател роторидаги R актив ва Х индуктив қаршиликлар билан ишга тушади. Улар бир бирига параллел уланади. Электр двигател айлана бошлайди. Электр двигател ротори чўлғамидаги ток олдин R актив қаршиликдан ўтади, чунки частота катта бўлгани учун Х хам катта бўлади. Тезлик ошиб борган сари частота камая бошлайди Х ҳам камая бошлайди. Электр двигател ротори чўлғамидаги ток ҳам R ҳам Х дан ўта бошлайди. Тезлик ошган сари частота камайиб Х, R га нисбатан жуда камаяди ва натижада ток фақат Х дан ўтади. Двигателнинг тезлиги ошиб ўзининг номинал миқдорига етганда К1 контакти уланади. Двигател табиий тавсифга ўтиб ишлай бошлайди.



Ишга тушириш диаграммаси графиклари