Маъруза : Фототокнинг сўниши ҳодисаси. Қолдиқ фотоўтказувчанлик



Download 0,59 Mb.
Pdf ko'rish
bet3/5
Sana10.07.2022
Hajmi0,59 Mb.
#768593
1   2   3   4   5
Bog'liq
15 мвъруза 2 курс яр фотоэл опт ход

ўтказувчан-лик
, баъзи холларда
музлатилган» ѐки узоқ релаксацияланувчи 
ўтказувчанлик ҳодисаси деб аталади (15.2-расм). 

 
 
15.2-расм.
 
Яримўтказгичда ѐруғликнинг ҳар хил интенсивлигига мос
келган қолдиқ ўтказувчанликлар. 
Қолдиқ 
ўтказувчанликнинг 
тажрибалардан 
аникланган 
асосий 
хусусиятлари қуйидагилардир: 
1.Қолдиқ ўтказувчанлик I0
6
÷I0
7
с давомида сакланиб туриши, баъзан эса шу 
вақт ичида ортиши ҳам мумкин 
2.Қолдиқ ўтказувчанлик токининг қиймати қоронғиликдаги токнинг 
қийматидан кўп даражада ортиқ (I0
8
марта) ва жуда катта зичликка эга 
мос келган қолдиқ ўтказувчанликлар. 


бўлади (l÷10 A

см
-2
). 
3.Қолдиқ ўтказувчанликни хусусий яримўтказгичларда ѐки киришма 
сатҳларидан заряд ташувчиларни чиқариш йўли билан ҳосил қилиш мумкин. 
4.Нисбатан кичик (10
3
В/см) электр майдон ва иссиклик энергияси 
воситасида уни сўндириш мумкин. 
5.Кичик дозаларда қолдиқ ўтказувчанлик нурлантирувчи заррачалар оқимига 
деярли чизиқий бо
ғ
лиқ бўлиши ва юқори дозаларда тўйинишга эга бўлиши 
мумкин
.
6

Паст температураларда ѐритилганда қолдиқ ўтказувчанлик хусусиятига эга 
бўлган яримўтказгичларнинг вольт-ампер характеристикаси ўта чизиқий 
бо
ғ
ланишли ва кучланиш қутбларига нисбатан симметрик бўлади. 
Тажрибаларнинг кўрсатишича, токка қаршилик қилувчи тўсиқларнинг 
баландлиги φ = 0,05 эВ бўлиб, бу қиймат қолдиқ ўтказувчанликни иссиқлик 
энергияси ва электр майдон ѐрдамида сўндириш давомида орта боради.
Демак, ѐритилмаган вақтда ўтказувчанлик токи нисбатан катта тўсиқлар 
орқали ўтади ва ѐритилганда бу тўсиқлар пасаяди; қолдиқ ўтказувчанлик 
ҳолатида асосий бўлмаган заряд ташувчилар нисбатан пасайган тўсиклар 
оркали ўтаѐтган ва заряд ташувчиларнинг рекомбинацияси тахмин 
килингандан бошқа рекомбинацияланиш тўсиклари оркали бўлаѐтганлиги 
учун, айтиш мумкинки, заряд ташувчиларга қаршилик қилувчи тўсикларнинг 
пасайиши рекомбинацияланиш тўсиқлари соҳасидан «келаѐтган» заряд 
ташувчилар ҳисобига бўлади. 
Яримўтказгичларда қолдик ўтказувчанлик ҳодисасисини тушунтирувчи 
нотекис жойлашган потенциал тўсиқлар моделини кўриб чикайлик. 
Яримўтказгичлар ток йўналишига нормал ҳолда йўналган тўсиқлар ҳар хил 
баландликларда ва кўриниши узун, баланд жойлашган ва қисқа «дўнгликлар» 
билан ажратилган «чуқурлик»лардан иборат бўлсин (15.3-расм). Бу хилдаги 
тўсиқлар 
монокристалларда 
мавжуд 
бўлган 
ҳар 
хил 
табиатли 
макронуксонлар туфайли, поликристалларда эса сирт ҳолатлари зичлиги ва 
улар энергиясининг нотекис таксимланиши туфайли пайдо бўлиши мумкин. 
«Дўнгликлар» сиртга яқин соҳаларнинг заряд ташувчилар билан «бойиши» 
туфайли ҳам пайдо бўлиши мумкин (15.3, б- расм). 
Фазовий заряд соҳасига ѐруғлик таъсирида заряд ташувчиларнинг ўтиши 
туфайли «дўнгликларнинг» ҳам «чуқурликларнинг» ҳам баландлиги пасаяди. 
Бу холда «чуқурликларга» яқин жойлашган «ѐнбағирлик»лардан келаѐтган 
заряд ташувчилар ҳисобига «дўнгликлар» тезроқ пасаяди. Электр 
ўтказувчанлик мана шу «дўнгликлар» баландлигига экспоненциал равишда 
боғланган бўлгани туфайли, тўсиқлар пасайиши билан токнинг қиймати ҳам 
ошади. Сирт ҳолатларининг (ѐруғлик таъсирида) заряд ташувчилардан озод 


бўлиши ҳажмий асосий бўлмаган заряд ташувчиларнинг асосий заряд 
ташувчилар билан тўла бўлган сирт ҳолатларида рекомбинацияланиши ѐки 
шу ҳолатлардан заряд ташувчиларни ѐруғлик ѐрдамида чиқариш туфайли юз 
беради. Шуни айтиш керакки, бу ҳолда тўсиқлар орқали бўладиган электр 
ўтказувчанлик 
(яримўтказгичларнинг 
тажрибада 
кўринувчи 
электр 
ўтказувчанлиги) кескин ўзгариб туради. 


Download 0,59 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2025
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish