Akmaljon Ma’rupov & Davron Sultonov
@biologiya_fardu telegram kanali
2
A
bi
t
u
r
i
y
e
n
t
l
a
r
u
c
h
u
n
q
o`l
l
a
n
m
a
ABITURIYENTLAR UCHUN MAXSUS TAYYORLANGAN
O`ktam Pratovning umumiy o`rta ta`lim maktablarining 6-sinf
o`quvchilar uchundarsligi asosida tayyorlandi.
FARG`ONA –2018
Akmaljon Ma’rupov & Davron Sultonov
@biologiya_fardu telegram kanali
3
M U N D A R I J A
1§ BOTANIKA –O`SIMLIKLAR HAQIDAHI FAN
3
2-§ GULLI O`SIMLIKLAR BILAN UMUMIY TANISHISH
6
3-§ O`SIMLIKLARNING HAYOTIY SHAKLLARI
8
II-BOB. HUJAYRA - HAYOTNING ASOSI
12
6-§ O`SIMLIK TO`QIMALARI
16
7-§ ILDIZ TURLARI VA TIZIMLARI
19
10-§. NOVDA
21
15-§. BARGLARINING TASHQI TUZILISHI
25
O`SIMLIKLARNING VEGETATIV KO`PAYISHI
28
GUL – O`SIMLIKLARNING GENERATIV ORGANI
32
GULLARNING XILMA-XILLIGI VA TO`PGULLAR
33
GULLARNING CHANGLANISHIUG`LANISHI
35
M E V A L A R
37
U R U G `
39
O`SIMLIK- YAXLIT ORGANIZM
40
O`SIMLIKLARGA EKOLOGIK OMILNING TA’SIRI
41
SUVO`TLAR BO`LIMI
43
YO`SINLAR BO`LIMI
45
QIRQBO`G`IMLAR BO`LIMI
46
QIRQQULOQLAR BO`LIMI
47
OCHIQ URUG`LILAR BO`LIMI
48
O`SIMLIKLAR SISTEMATIKASI HAQIDA MA`LUMOTLAR
51
RA`NODOSHLAR OILASI
52
KARAMDOSHLAR OILASI
53
SHO`RADOSHLAR OILASI
54
GULXAYRIDOSHLAR OILASI
55
BURCHOQDOSHLAR (DUKKAKDOSHLAR) OILASI
56
ITUZUMDOSHLAR OILASI
57
TOKDOSHLAR OILASI
58
QOVOQDOSHLAR OILASI
59
QOQIO`TDOSHLAR (MURAKKABGULDOSHLAR) OILASI
60
LOLADOSHLAR OILASI
61
PIYOZDOSHLAR OILASI
62
PIYOZDOSHLAR OILASI
63
YERDA O`SIMLIKLARNI DUNYOSINING RIVOJLANISHI.
64
R A Q A M L A R – 1 (OILAGACHA)
65
R A Q A M L A R – 2 (OILALAR)
66
R A Q A M L A R – 3 (OILADAN KEYINGI)
67
5 -6 SINF OLIMLARI
68
6-SINF BOTANIKASIGA OID MASALA VA MASHQLAR
70
Akmaljon Ma’rupov & Davron Sultonov
@biologiya_fardu telegram kanali
4
I-BOB O`SIMLIKLAR DUNYOSI BILAN UMUMIY TANISHISH.
1§ BOTANIKA –O`SIMLIKLAR HAQIDAHI FAN
1. Botanika kitobi qaysi olimlar tomonidan yozilgan?-- O`.Pratov, A.To`xtayev, F.O`.Azimova.
2. Ona tabiatimizni….tasavvur qilib bo`lmaydi?--rang- barang o`simliklar olamisiz.
3. Yer yuzida tarqalgan o`simliklarni necha % O`zbekiston xududiga to`g`ri keladi?--0.9 %
4. O`rta Osiyoda tarqalgan o`simliklarni necha % mamlakatimizga to`gri keladi?--56.25 %
5. 6:1 nisbat qaysi ma`lumotga tegishli?--Yer yuzidagi o`simliklar sonini O`rta Osiyodagi o`simliklar soniga.
6. O`rta Osiyoda o`simliklar soni O`zbekistondagi o`simliklardagi soniga nisbati?--2:1
7. Tabiatda o`simliklar uchramaydigan …..?--joy juda kam.
8. O`simliklar o`sishida….tanlamaydi?--joy.
9. O`simliklarni qayerlarda uchratishimiz mumkin?--qumli,suvsiz, sho`rxok cho`llarda, tik baland qoya toshlarda,
g`orlar ichkarisida va suv ichkarida xam.
10. Botanika fanining yanada mukammal o`rganishimizga yordam beradigan fan?--tabiatshunoslik.
11. Qaysi o`simlik barg shakli tol bargi shaklini eslatadi?--chakanda.
12. Isiriq o`simligi gullarining rangi?--oqish.
13. Chakanda o`simligini mevasi shakli va turi?--sharsimon, qizil, rezavor, to`p meva.
14. Ravoch va isiriq o`simligini bargini shakli?-- o`yma.
15. Qaysi o`simlikni mevasining rangi qizil ?--qizil do`lana.
16. Bargida oqish dog`i bor o`simlik?--sebarga.
17. Qaysi o`simlikning gullarining rangi safsar rangda bo`ladi?--burchoq.
18. Uch bargchali bargida oqish dog`i bor o`simlik-?--burchoq.
19. Sebarga bilan sallagulni birlashtiruvchi belgi bu-?--gulining qizilligi.
20. O`rta Osiyoda, shu jumladan hozirgi O`zbekiston o`simliklariga oid ma`lumotlarni….uchratamiz?--bundan bir
necha yuz yillar ilgari yashagan mashhur allomalarimiz asarlarida.
21. Abu Rayxon Beruniy necha yil umr ko`rgan?--75 yil.
22. 980-1037 yillarda yashagan allomamiz bu-?--Ibn Sino.
23. Tabiatda qanday o`simliklar xam kam emas?--dengiz daryo , ko`l va kanallarda shungdek botqoqliklarda
o`simliklar.
24. O`rta Osiyoda o`sadigan ko`pgina dorivor o`simliklarni aniq tasvirlab, ularning shifobaxsh xususiyatlarini to`liq
ko`rsatib bergan asar bu-?--Kitob ush-shifo.
25. Har bir kishining muqaddas burchi bu-?--tabiatni muxofaza qilish, uni asrab avaylash, boyliklarini ko`paytirish.
26. O`simliklarni o`sishi va rivojlanishini mukammal o`rgaganimiz sari ….?--*tabiatni asrab-avaylashimiz zarurligini
to`liqroq anglab yetamiz.
27. Qaysi jarayonlar tufayli o`simliklardan yuqori hosil olish imkonini beradi?--o`simliklarni to`g`ri parvarish
qilishni bilishimiz.
28. Biz yashab turgan jonli tabiatni ….tasavvur qilib bo`lmaydi?--o`simliklar.
29. Barcha tirik organizmlar uchun hayot manbai bu-?--yashil o`simliklar.
Akmaljon Ma’rupov & Davron Sultonov
@biologiya_fardu telegram kanali
5
30. Botanika so`zining ma`nosi ?--yunoncha (grekcha) botane “o`t”,”ko`kat”,”o`simlik”;
31. Botanika fani nimalarni o`rganadi.?-- 1.O`simliklarning paydo bo`lishi (filogeniyasi) 2.hayoti, 3.tashqi va
4.ichki tuzilishi, 5.rivojlanishi, 6.yer yuzida tarqalishi, 7.tabiat bilan bog`liqligi, 8.ulardan oqilona
foydalanish va ularni muhofaza qilish usullarini.
32. Tabiatda o`zi va mevasi iste`mol qilinadigan o`simliklar(7ta)?--ravoch, qulupnay, malina, ukrop,
do`lana, tut, olxo`ri.
33. Hayotimiz ko`rki va tabiat go`zalligi bu-?--o`simliklar.
34. Diyorimizda o`sadigan juda ko`p dorivor o`simliklar xaqida ma`lumot beruvchi kitob bu-?--”Kitob as-Saydana
fit-tibb”.
35. Ravoch va qizil do`lana o`simligini bargini o`xshashligi?--bargini o`yma bo`lishi.
36. “Kitob as-Saydana fit-tibb” asari kimning qalamiga mansub?--Abu Rayxon Beruniy.
37. Abu Rayxon Beruniy nechanchi yillarda yashagan?--973-1048 yillarda
38. Abu Ali ibn Sinoning asarlari?--”Tib qonunlar”, “Kitob ush -shifo”.
39. Ibn Sinoning kitoblarida qanday o`simliklar xaqida ma`lumotlar qoldirilgan?--O`rta Osiyoda o`sadigan dorivor
o`simliklarning shifobaxsh xususiyatlari to`liq ko`rsatilgan.
40. O`n birinchi asrda yashagan alloma?--Maxmud Koshg`ariy.
41. “Devonu lug`atit turk” asari muallifi?-- Maxmud Koshg`ariy.
42. “Devonu lug`atit turk”asarida qanday ma`lumotlar berilgan?--qadimgi Turkiston xududida uchraydigan
o`simliklar xaqida.
43. Ikki yuzga o`simlik turi xaqida ma`lumot berilgan asar?-- “Devonu lug`atit turk”.
44. O`zRFA ning hozirgi nomi qanday ataladi?-- O`simlik va hayvonot olami genofondi institut.
45. O`zbekistonning tabiatdagi o`simliklarni har tomonlama o`rganish qaysi institut olimlari tomonidan amalga
oshirilmoqda?-- O`simlik va hayvonot olami genofondi institut.
46. O`simliklar xaqida ko`p tomli asarlar yaratishda xissa qo`shgan akademiklar?--Q.Z.Zokirov, A.M.Muzaffarov,
Y.P.Korovin, I.I.Granitov, F.N.Rusanov.
47. O`simliklarni o`rganish va ko`p tomli asarlar va darsliklar yaratishda o`z xissalarini qo`shgan professorlar?--
M.M.Orifxonova, S.S.Sahobiddinov, O`.Pratov va boshqalar.
48. O`zbekistonda yo`qolib xavfi ostida bo`lgan o`simliklarni saqlash va ularni asrab-avaylash maqsadida qanday
ishlar amalga oshirilmoqda?--”O`zbekiston Qizil kitobi”, va ”Tabiatni muhofaza qilish Davlat qo`mitalari”
tashkil etildi.
49. Dorivor o`simliklar qaysilar? (3ta) --isiriq, chakanda, zubturum.
50. Iste`mol qilinadigan o`simliklar? (2ta) --rovoch, do`lana.
51. O`rta Osiyoda tabiiy holda o`sadigan yuksak o`simliklarning qancha turi mavjud?--8000.
52. O`zbekiston Respublikasi “Qizil kitob”iga kiritilgan o`simliklar?-- xolmon, (jumagul) shirach, sallagul.
53. O`zbekistonda tabiiy holda o`sadigan yuksak o`simliklarning qancha turi mavjud?--4500.
54. Har qanday o`simlik …..harakat qiladi?-- Nasl qoldirishga ya`ni o`sadi va rivojlanadi.
55. Yer yuzida tabiiy holda o`sadigan yuksak o`simliklarning qancha turi mavjud?--500`000
56. Yovvoyi yem-xashak o`simliklar?-- shuvoq, sebarga, burchoq.
Akmaljon Ma’rupov & Davron Sultonov
@biologiya_fardu telegram kanali
6
57. Geobotanika fani nimani o`rnadi?—Yer yuzida o`simliklarni tarqalishini.
58. Sistematika fani nimani o`rganadi?—o`simliklarni o`xshash belgilariga qarab, ma`lum tartib, tizim (sistemaga)
ga soladi.
59. Ekologiya fanining vazifasi?-- O`simliklarni yashashi va qanday muhitda o`sishini o`rganadi.(grekcha- oykos
“uy, joy”, logos fan,ta`limot degan ma`noni anglatadi)
60. Paleobotanika fanining maqsadi?-- Qadimgi qazilma holatdagi o`simliklar qoldiqlarini o`rganadi.
61. Introduksiya-iqlimlashtirish fani bu--? Boshqa mamlakatlarda o`sadigan o`simliklarni yurtimizga olib kelish va
moslashtirish va hokozo…
62. Morfologiya fanining nima o`rganadi?-- O`simliklarni tashqi tuzilishi, shakllarini o`rganadi.
63. Anatomiya fanining vazifasi?-- O`simliklarni ichki tuzilishini o`rganadi.
64. Sitoembriologiya fanining vazifasi?-- Changlanish va urug`lanishdan so`ng bo`ladigan jarayonlarni o`rganadi.
(xujayraviy jarayonlarni.)
65. So`ngi yillarda qaysi o`simliklarga bo`lgan talab oshib bormoqda?—Dorivor o`simliklarga.
66. Chorva mollari uchun to`yimli oziqa o`simliklari? - (8ta) –1.shuvoq, 2.yantoq, 3.beda 4.sebarga, 5.izen, 6.keyreuk,
7.saksovul, 8.javdar
67. ”Oltin kosada toshib turar, dala xusnini ochib turar “ topishmoq javobini toping?—go`za
68. O`simliklarni tabiatdagi va tirik organzimlardagi ahamiyati?-- hayvonlar uchun oziq, kislorod bilan boyitadi,
tuproq unumdorligini oshiradi, yerni yemirishdan saqlaydi.
69. O`simliklardan insonlar nima maqsadda foydalanadi? (5ta)-- Oziq-ovqat, kiyim-kechak, qurilish, uy-ro`zg`or
buyumlari va tabobatda.
70. Qanday o`simliklar “Qizil Kitob ”ga kiritiladi?-- yo`qolish xavfi ostida bo`lgan o`simliklar.
71. Mevali daraxt yerga engashar, mevasiz daraxt… (maqolni davomini toping?) -- ko`kka tirmashar.
72. O`simliklarning o`sishi va rivojlanishini mukammal o`rganish …imkoniyat beradi?—madaniy o`simliklarni
to`g`ri parvarishlash va ulardan yuqori hosil olish.
73. O`simliklarning tuproqqa bo`lgan ijobiy ta`siri?—unumdorligini oshiradi va uni yemirilishdan saqlaydi.
74. Hayotimiz ko`rki va tabiat go`zlligidir bu—o`simliklardir.
75. O`simliklar to`g`risidagi “Qizil kitobi”ning birinchi nashri nechachi yili chop ettirilgan?—1984 yili.
76. O`simliklar to`g`risidagi “Qizil kitobi”ning birinchi nashriga qancha o`simlik turi kiritilgan?—163 ta.
77. O`simliklar to`g`risidagi “Qizil kitobi”ning ikkinchi nashri nechachi yili chop ettirilgan?—1998 yili.
78. O`simliklar to`g`risidagi “Qizil kitobi”ning ikkinchi nashriga nechta tur o`simlik kiritilgan?—301 ta.
79. O`simliklar to`g`risidagi “Qizil kitobi”ning uchinchi nashri nechach yili chop ettirilgan va nechta tur
kiritilgan?—2006 yili, 305 ta.
80. O`simliklar to`g`risidagi “Qizil kitobi”ning to`rtinchi nashri nechach yili chop ettirilgan va nechta tur
kiritilgan?—2009 yili, 324 ta.
81. O`zbekiston Respublikasi “Qizil kitob”ining birinchi nashri bilan to`rtinchi nashri o`rtasidagi o`simliklar
sonining farqi?--161 ta
82. O`zbekiston Respublikasi “Qizil kitob”ining ikkinchi nashri bilan to`rtinchi nashri o`rtasidagi o`simliklar
sonining farqi?--23 ta
Akmaljon Ma’rupov & Davron Sultonov
@biologiya_fardu telegram kanali
7
83. O`n to`qqiz raqamiga ma`lumot toping? --O`zbekiston Respublikasi “Qizil kitob”ining uchinchi nashri bilan
to`rtinchi nashri o`rtasidagi o`simliklar sonining farq.
84. O`simliklar uzoq yillar davomida…? -- turli sharoitda o`sishga moslashgan.
85. Botanikaning qanday tarmoqlarini bilasiz?-- Geobotanika, Sistematika, Ekologiya,
86. Paleobotanika, Introduksiya-iqlimlashtirish, Sitoembriologiya, Anatomiya, Morfologiya.
87. Botanika –o`simliklar xaqidagi fan
88. Algalogiya fani nimani o`rganadi?—suvo`tlarni.
89. Yo`sinlarni (moxlarni) o`rganuvchi fan bu-?—Briologiya.
90. Lexinologiya fani …o`rganadi.—Lishayniklarni.
91. O`simliklar o`rganishning boshlanishi qaysi olim nomi bog`liq?—Yunon olimi Teofrast.
92. Yunon olimining olib borgan ishlari? ( ta)— 1. o`simliklarni qishloq xo`jaligi va tibbiyotdagi amaliy
ahamiyati hamda 2. o`simliklar xaqidagi bilimlarni yig`ib bir tizimga keltirgan.
93. O`zbekistonda “Botanika” faning rivojlanishiga xissa qo`shgan olimlar? (5ta)--1.Zokirov Qodir
Zokirovich, 2. Muzaffarov Ahror Muzaffarov, 3.Korovin Yevgeniy Petrovich, 4.Vvedenskiy
Aleksey Ivanovich, 5. Rusanov Fyodor Nikolayevich.
94. Xolmon o`simligi bilan sallagulning morfologik o`xshash tomoni?—gullari rangining qizil bo`lishi.
95.
Ushbu belgi nimani ifodalaydi?—qo`shimcha ma’lumotni xaqidagi ma’lumotni
Do'stlaringiz bilan baham: |