Marketing tadqiqotlari

Tovarning  raqobatbardoshligi  deganda
  uning  xaridor  uchun  jozibadorligi  tushuniladi. 
Tovarning raqobatbardoshiligi bu tovarning o'ziga o'xshagan raqobatchi-tovarlar orasidan iste`mol 
xossalari  va  texnik-iqtisodiy  ko'rsatkichlari  bilan  ajralib  turishidir.  Tovarning  raqobatbardoshligi 
uning  nisbiy  va  umumlashgan  tavsifini  o'z  ichiga  oladi.  Ular  ehtiyojlarni  qondirish  va  ushbu 
qondirishga  ketgan  xarajatlar  darajasiga  qarab  tovarning  raqobatchi-tovardan  ustunlik  farqlarini 
ifodalaydi.  Lekin  bu  farqlargina  raqobatbardoshlikni  belgilab  bermaydi.  Raqobatbardoshlikda 
aynan  tovarning  iste`molchi  uchun  jozibadorligi  muhimdir.    Xaridor  ob`ektiv  ravishda  nohaq 
bo'lganda ham u yoki bu tovarni tanlash - uning qaroridir. Biznes sohasida bunga anchagina misol 
keltirish mumkin: ekspertlar tomonidan yuqori baholangan tovar negadir iste`molchilar tomonidan 
qabul qilinmaydi. Bunga kino olamidan  yaqqol  misol keltirish  mumkin,  masalan, turli  festival  va 
tanlovlarda g'olib chiqqan filmlar ko'p hollarda tomoshabinlar olqishiga sazovor bo'lmaydi. Lekin 
sotuv  hajmlari  va  tovar  raqobatbardoshligi  o'rtasida  tenglik  belgisini  qo'yishga  shoshilmaslik 
kerak: 
Birinchidan,  mijozlarni  qoniqtirmaydigan  mahsulotlar  tanlov  cheklangan  yoki  tanqislik 
davrida  yaxshè  sotilishi  mumkin.  Bu  holat  bozorga  yaxshiroq  tovarlar  chiqqunga  qadar  davom 
etadi.  
Ikkinchidan,  raqobatbardosh  tovarlar  tor  doiradagi  iste`molchilarga  mo'ljallangan  bo'lishi 
mumkin. Ular yaxshi, ammo hamma uchun mo'ljallanmagan va shu sababli hech qachon ommaviy 
talabga ega bo'lmaydi. Masalan: invalidlarga mo'ljallangan avtomobillar.  
Tovar  bozorda  ijtimoiy  ehtiyojlar  darajasini  qanoatlantirishi  bo'yicha  tekshirishdan  o'tadi, 
chunki har bir xaridor uning ehtiyojini qondiruvchi tovarni xarid qiladi. Hayotimizda o'rtoqlarimiz 
yoki  qarindoshlarimiz  tomonidan  nimanidir  juda  qulay  narxda  sotib  olganliklarini  so'zlab 
berishayotganlariga  guvoh  bo'lganmiz.  Bunda  to'langan  puldan  rozilik  va  hattoki,  agar  tovar 
qimmatroq bo'lsa xaridor baribir sotib olgan bo'lishini ta`kidlaydi. Bu nima degani? Gap shundaki, 
tovarning  narxi  uning  iste`mol  qiymatidan  ancha  past  hamda  shuning  uchun  ham  xaridor  katta 
qoniqish hosil qilyapti. Demak, tovar raqobatbardoshligi iste`molchi olgan bepul foyda, naf orqali 
baholanadi va 2 ko'rsatkichni birlashtiradi: 

 
Tovarning narxi 

 
Tovarning iste`mol qiymati 
Xulosa qilib aytganda, tovar raqobatbardoshligi  - bu tovarning  iste`molchining aniq  bir ehtiyojini 
qondira oladigan hamda raqib tovarlaridan ajratib turuvchi xususiyatlari yig'indisidir.