Markaziy Osiyo xududidagi mezolit davri. Mezolit yunon so’zidan olingan bo’lib, «mezos» o’rta, «litos»

Kabardin-Bolqor xududidagi mezolit yodgorlik-laridan birida o’ruvchi pichoq topilgan. Xuddi shuningdek o’rishga mo’ljallangan o’roq-pichoq bizning Uzbekistonimiz-dagi Surxondaryo viloyatini Machay ғoridan topilgan. Bu mehnat quroli hayvon qobirғasidan yasalgan bo’lib, qobirғa-ni bir yon tomonida uzunasiga mikrolitlarni qadash uchun rezets yordamida ariqcha shaklida yoriq xosil qilingan. Bu mehnat quroli bilan u yoki bu o’simlikni o’rishda foydala-nilgani aniq. Chunki bu qurolni ishlatish jarayonida erga ishqalangan tomoni silliqlashib, unda urish ishlarini ba-jarganligini tasdiqlovchi izlar qolgan. Ammo bu mehnat quroli bilan nima o’rgani hozircha noma`lum.

Machay ғoridan chiqqan topilmalarni o’rganish shuni ko’rsatdiki bu erda dexkochilik bo’lmagan, chorvachilik esa mavjud bo’lgan. Shuni ham aytish kerakki nisbatan janubiy rayonlar hisoblangan Қrim, Kavkaz, sharqiy va qisman shi-moliy Kaspiy bo’ylari, janubiy Ural xududlarda garchi plastinkalardan mehnat qurollari qilinsada, miklolitlar-dan ham keng foydalanilgan. Ural xududidagi qarorgoxlar-ni aksariyati UP-1U ming yillik bilan belgilanadi.