|
arti-fakt qazib olinib, shulardan 922 tasi ajdodlarimz tomo-nidan mehnat qurollari sifatida ishlatilganligi aniqlan-gan. Obishir I dan esa hammasi bo’lib, 2511 ta tosh buyumlar topilib, ulardan 322 tasi mehnat qurollari sifatida ish-latilganligi aniqlangan. Shuni aloxida aytish joizki O’. Islomov tomonidan Markaziy Osiyodagi barcha myozolit yod-gorliklarini bir-birlariga solishtirilib, mehnat qurol-larini, ayniqsa Mochay, Obishir I va V, Қo’shilish (bu yod-gorliklarda qazish ishlarini O’. Islomovni o’zi olib bor-gan) kabilarni har tomonlama mukammal o’rganilishi Marka-ziy Osiyo mezolitini ilk, o’rta va so’nggi davrlarni aks et-tiruvchi yodgorliklarga bo’lish imkonini yaratdi. Bunday im-koniyatlar o’z navbatida bir tomondan biz uchun Markaziy Osiyo mezoliti xaqida keng tushunchalar bersa, ikkinchi to-mondan O’zbekistonimiz xududidagi Mochay, Қo’shilish va Obishir I va V yodgorliklarini yoshini, ularni Markaziy Osiyoda tutgan o’rnini aniqlashda muxim ahamiyat kasb etadi. Mochay yodgorlignning mutloq sanasi 5600 yil (eradan avvalgi). Bu yodgorlikni ayrim mehnat qurolllari uncha kat-ta sonni tashkil qilmasa-da, o’zlarini juda ifodali ekan-liklari bilan alohida ajralib turadilar. Obishir I va V qarorgoxlaridagi tosh industriyasini Mochay qarorgoxidagi tosh industriyasini bir-birlari bilan o’xshashligi shundaki, bu yodgorliklarni har birida bir vaqtni o’zida daғal qurol-lar bilan bkrga juda nozik mikroplastinkalardan foyda-langanlar. Lekin bu yodgorliklarni tosh industriyasini sin-chiklab o’rganish., ularni yoshlarini bir-birlaridan fark qi-lishini ko’rsatdi. Masalan Obishir I va V yodgorliklarini Mochayga nisbatan yoshini ancha kattaroq bo’lishini sandon va toshdan maxsus yasalgan o’ғircha dastalarini hamda urish uchun mo’ljallangan har xil mehnat qurollarini yo’qligi ham is-botlandi. Chunki bu xildagi mehnat qurollari mezolitni so’nggi davrlariga xosdir. Ayniqsa mehnat qurollariga ik kinchi ishlov berish Obishirdagilarga qaraganda Mochayda ancha mukammal darajada. O’zbekistonimizdagi barcha mezolit yodgorliklarini tosh industriyasini trassalogik usulda
o’rganilishi qirғich (skrepki) larni son jixatdan eng ko’pi Obishir I va V yodgorliklarida eng ko’pligini ko’rsatdi. Shuning uchun ham olimlarimiz Obishir ғorlarida yashagan ajdodlarimizni xo’jaligida ov etakchi rol’ o’ynagan degan xulosaga keladilar. Қirғichlarni tashqi ko’rinishini o’rganish natijalari yana shuni ko’rsatdiki, Obishir I va V dan jami 448 ta qirғich topilga^n bo’lsa, ularni katta qismi uchirindilardan qilingan bo’lib, plastinkalardan yasalgan-lari ozchilikni tashkil qiladi. Shuni o’zi ham Obishir ғor-lari yodgorligini ancha qadimiy ekanligini ko’rsatadi.
Mochay ғorida yashagan ajdodlarimiz Obishirdagilardan farq qilib, ovchilikdan tashqari chorvachilik bilan ham shuғullanganlar. Shuning uchun ham Mochayda kamon o’qi va yumaloq shakldagi palaxmon toshlari uchramaydi. Balki, san-don, tosh ugir dastasi va donlarni ezib maydalaydigan (te-rochnik) larni mavjudligi termachilikni murakkab shaklli bo’lganligidan dalolat beradi. Bu kabi mehnat qurollarini mavjudligi donlarni yanchish uchun foydalanilgan bo’lishi mumkin degan fikrni ham tuғdiradi. Shunday ekan Mochay ғorida yashagan ajdodlarimiz dehqonchidlik bo’saғasida bo’lganlar deyishga imkon beradi.
Arxeolog olimlarimiz tomonidan Markaziy Farғona tekkisliklaridan juda ko’plab topilgan yodgoliklarni tosh industriyalari Obishir I va V, Mochay, Қo’shilish kabi mada-niy qatlamlarga ega bo’lgan yodgorliklar bilan qiyoslab o’rganildi. Markaziy Farғona yodgorliklaridan Bekobod 3-4, Sho’rko’l 1-2, Ichakqal.va 1-2, Achchiqqo’l 4-7, Yangi Қadam 21 va boshqalarni Obishir I va V bilan qiyosiy o’rganishni, ularni o’zaro yaqin o’xshashliklari borligini ko’rsatdi. Ammo Markaziy Farғona yodgorliklarini farqi ularni mikroli-zatsiyalashganligini yuqori darajada bo’lganligi bilan belgilandi. O’xshashliklari esa ikkinchi ishlov berilishida va plastnnkalarni uchirib olish texnikasida yaqqol ko’rina-di. Markaziy Farғonadagilarni o’ziga xos xususiyati deyarli barcha mehnat qurollarini mayda uchirindi va plastinkalar-dan qilinganligidadir. Arxeologlarimiz Markaziy Farғo-na yodgorliklarini tosh industriyasini ancha tarakkiy etgan-ligini xisobga olib. ularni Obishir I va V ғorining indu-striyasidan ancha yosh ekanligini. anikroғi ularni xammasini sunggi mezolit davriga mansubligini bayon kiladilar. Obishir Z.Surxondaryo kompleksiga Mochay industriyasi kiradi. Mochay industriyasini o’ziga xosligi bu qayroqtoshlardan iborat otboyniklarni ko’pligi va tabiiy
Do'stlaringiz bilan baham: |
