Arxeologik dala tad

TEST SOVOLLARI:Tarixit rekonstruksya.

O'rta Osiyo xalqlarining moddiy va ma'naviy yodgorliklarini ilmiy jiqatdan o'rganish qachondan boshlangan

XIX asrning 2-yarmidan
XX asrning 30-yillaridan
XIX asrning 80-yillaridan
XX asrning 60-yillaridan
O'rta Osiyoda daslab “Turkiston arxeologiyasi qavaskorlari” to'garagi kim tomonidan tuzilgan
V.Bartold
V.A.Shishkin
M.E.Masson
V.Veselovskiy
Stratigrafiya nima
Madaniy qatlam
qazish ishlari
Arxeologik yodgorlik
Arxeologik topilmalar
Moddiy madaniyat nima
qazish ishlari davomida to'plangan barcha ashyoviy manbalar narsalar
Manzilgoq
Madaniy qatlam
Tasviriy san'at namunalari
Radiokarbon usulida qancha qadimiylikka ega bo'lgan yodgorliklarning davrini aniqlash mumkin
40 ming yil
100 ming yil
10 ming yil
400 ming yil
Arxeologiya fanida nisbiy davrlashtirish nimaga asoslanadi
Moddiy topilmalar xususiyatlariga
Tabiiy fan yutuqlariga
Yodgorliklarning turlariga
Yozma manbalarga

Yuqori paleolit davri kishilari ijtimoiy qayotidagi yutuq nimadan iborat

Sun'iy turar-joylarning paydo bo'lishi
O'q-yoyning kashf etilishi
Mehnat qurollari
Muzlikning chekinishi
“Turkiston qavaskor arxeologlari to'garagi” qachon tashkil topgan
1895
1894
1885
1884
O'rta Osiyoda arxeologik yodgorliklarni ilk bor osmondan (aerofotonusxa) suratga tushirgan arxeolog
S.P. Tolstov
V.M.Masson
Ya.G’ulomov
N.P.Pantusov
Madaniy qatlam - bu……
Inson faoliyati izlari saqlanib qolgan, tarixiy shakllangan tuproq qatlami bo'lib, unda moddiy manbalar-inshootlar, xunardmanchilik buyumlari, taqinchoqlar, tangalar va boshqalar saqlanib qoladi
Inson faoliyatiniig barcha ko'rinishlariga taalluqli qamda saqlanish qolatidan qat'iy nazar arxeologik, antropologik, etnografik qimmatga yoki o'zga tarixiy, ilmiy, badiiy, madaniy qimmatga ega bo'lgan joy, inshoot (asar), imorat, majmua (ansambl), ularning bo'laklari, ular bilan boqliq qududlar
Arxeologiya qidiruvlari, arxeologiya qazishmalari va arxeologiya nazoratini amalga oshirishda yoki xo'jalik va o'zgacha faoliyat jarayonida aniqlangan, shuningdek tasodifan topilgan (xazina) va identifikatsiyalashdan o'tkazilgan moddiy qoldiq
qazishma davomida topilmalarni qayd etish va ularni hujjatlashtirish ishlari
Arxeolog ……
Tegishli oliy ma'lumotga ega bo'lgan tadqiqotchi
Ilmiy, madaniy, ta'lim va ma'rifiy faoliyat ko'rsatuvchi xodim.
Analitik ishlar: tavsif, tasnif, tizimlashtirish va shakllarga ajratish faoliyatlarini amalga oshiruvchi xodim
Moddiy topilmalarni laboratoriya sharoitida qayta ishlash faoliyatini amalga oshiruvchi mutaxassis
Arxeologiya ashyosi…….
Arxeologiya qidiruvlari, arxeologiya qazishmalari va arxeologiya nazoratini amalga oshirishda yoki xo'jalik va o'zgacha faoliyat jarayonida aniqlangan, shuningdek tasodifan topilgan (xazina) va identifikatsiyalashdan o'tkazilgan moddiy qoldiq
Arxeologik stratigrafiya va topilmalarni qayd etish
Moddiy topilmalarni laboratoriya sharoitida qayta ishlash
Moddiy manbalarning tarixni tiklash
Arxeologiya tadqiqoti…..
Arxeologiya ob'ektlari, arxeologiya yodgorliklari va arxeologiya ashyolarini o'rganish orqali yangi bilimlarni egallash maqsadida amalga oshiriladigan faoliyat
Moddiy madaniy meros ob'ektlarining davlat kadastriga kiritilgan arxeologiya ob'ekti
Arxeologiya tadqiqotining arxeologiya ob'ektini saqlash maqsadida amalga oshiriladigan va arxeologiya ob'ekti qududining chegaralarida er qazish, er tuzish, qurilish, melioratsiya, xo'jalik, yo'lsozlik ishlarini va boshqa ishlarni bajarishda madaniy meros ob'ektlarini saqlash talablariga rioya qilinishi ustidan nazorat o'rnatiladigan turi
Topilmalarni dala sharoitida konservatsiyalash va rekonstruktsiya qilish
Arxeologiya qazishmalari……
Arxeologiya tadqiqotining arxeologiya ob'ektida qazishma ishlarini qo'llagan qolda madaniy qatlamlar, me'moriy va boshqa moddiy qoldiqlarni o'rganish maqsadida amalga oshiriladigan turi.
Uy-joy me'morchiligi va mozor yodgorliklarini qayd etish bo'yicha er usti dala qidiruv ishlari
qazishmaga tayyorgarlik, ochish texnikasi
Topilmalarni dala sharoitida konservatsiyalash va rekonstruktsiya qilish
Arxeologiya qidiruvlari……
Arxeologiya tadqiqotiniig arxeologiya ob'ekti madaniy qatlamining emirilishi bilan boqliq bo'lmagan (madaniy qatlam qalinligini aniqlash uchun cheklangan qazishmadan tashqari) va arxeologiya ob'ektini aniqlash, xaritalashtirish, uning chegaralarini belgilash, izoqlash, tekshirish.
Arxeologiya tadqiqotining arxeologiya ob'ektida qazishma ishlarini qo'llagan qolda madaniy qatlamlar, me'moriy va boshqa moddiy qoldiqlarni o'rganish maqsadida amalga oshiriladigan turi.
Ochiq varaq olgan arxeologga arxeologiya ob'ektida arxeologiya qidiruvlari, arxeologiya qazishmalari va arxeologiya nazoratini amalga oshirish ququqini beruvchi hujjat
Arxeologiya ashyosining tarixiy va estetik qimmatini aniqlash qamda saqlab qolish va uning but saqlanishini ta'minlash maqsadida amalga oshiriladigan ilmiy va ilmiy-texnik tadqiqotlar qamda ishlab chiqarish ishlari majmui
Ilmiy hisobot…….
Ochiq varaq va ruxsatnomaga muvofiq amalga oshirilgan arxeologiya qidiruvlari, arxeologiya qazishmalari va arxeologiya nazoratining natijalari to'qrisida to'liq ma'lumot beruvchi hujjat
Arxeologning professional darajasini tasdiqlovchi va unga arxeologiya qidiruvlari, arxeologiya qazishmalari va arxeologiya nazoratini amalga oshirish ququqini beruvchi hujjat
Ochiq varaq olgan arxeologga arxeologiya ob'ektida arxeologiya qidiruvlari, arxeologiya qazishmalari va arxeologiya nazoratini amalga oshirish ququqini beruvchi hujjat
Arxeologiya tadqiqotiniig arxeologiya ob'ekti madaniy qatlamining emirilishi bilan boqliq bo'lmagan va arxeologiya ob'ektini aniqlash, xaritalashtirish
Ochiq varaq..…..
Arxeologning professional darajasini tasdiqlovchi va unga arxeologiya qidiruvlari, arxeologiya qazishmalari va arxeologiya nazoratini amalga oshirish ququqini beruvchi hujjat
Ochiq varaq va ruxsatnomaga muvofiq amalga oshirilgan arxeologiya qidiruvlari, arxeologiya qazishmalari va arxeologiya nazoratining natijalari to'qrisida to'liq ma'lumot beruvchi hujjat
Arxeologiya tadqiqotiniig arxeologiya ob'ekti madaniy qatlamining emirilishi bilan boqliq bo'lmagan va arxeologiya ob'ektini aniqlash, xaritalashtirish
Ochiq varaq olgan arxeologga arxeologiya ob'ektida arxeologiya qidiruvlari, arxeologiya qazishmalari va arxeologiya nazoratini amalga oshirish ququqini beruvchi hujjat
Ruxsatnoma…..
Ochiq varaq olgan arxeologga arxeologiya ob'ektida arxeologiya qidiruvlari, arxeologiya qazishmalari va arxeologiya nazoratini amalga oshirish ququqini beruvchi hujjat
Ochiq varaq va ruxsatnomaga muvofiq amalga oshirilgan arxeologiya qidiruvlari, arxeologiya qazishmalari va arxeologiya nazoratining natijalari to'qrisida to'liq ma'lumot beruvchi hujjat
Arxeologning professional darajasini tasdiqlovchi va unga arxeologiya qidiruvlari, arxeologiya qazishmalari va arxeologiya nazoratini amalga oshirish ququqini beruvchi hujjat
Arxeologiya tadqiqotiniig arxeologiya ob'ekti madaniy qatlamining emirilishi bilan boqliq bo'lmagan va arxeologiya ob'ektini aniqlash, xaritalashtirish
Arxeologiya ashyosini ta'mirlash……
Arxeologiya ashyosining tarixiy va estetik qimmatini aniqlash qamda saqlab qolish va uning but saqlanishini ta'minlash maqsadida amalga oshiriladigan ilmiy va ilmiy-texnik tadqiqotlar qamda ishlab chiqarish ishlari majmui
Butunlay yoki qisman shikastlangan arxeologiya ashyosini tiklash bo'yicha uning saqlanib qolgan asl bo'laklarini imkon boricha aniqlashtirish maqsadida, biroq kiritilgan to'ldirishlar yaqqol bilinib turadigan tarzda amalga oshiriladigan ilmiy va ilmiy-texnik tadqiqotlar qamda ishlab chiqarish ishlari majmui
Arxeologiya tadqiqotiniig arxeologiya ob'ekti madaniy qatlamining emirilishi bilan boqliq bo'lmagan va arxeologiya ob'ektini aniqlash, xaritalashtirish
Arxeologiya qidiruvlari, arxeologiya qazishmalari va arxeologiya nazoratini amalga oshirishda yoki xo'jalik va o'zgacha faoliyat jarayonida aniqlangan, shuningdek tasodifan topilgan (xazina) va identifikatsiyalashdan o'tkazilgan moddiy qoldiq
Arxeologiya ashyosini rekonstruktsiya qilish……
Butunlay yoki qisman shikastlangan arxeologiya ashyosini tiklash bo'yicha uning saqlanib qolgan asl bo'laklarini imkon boricha aniqlashtirish maqsadida, biroq kiritilgan to'ldirishlar yaqqol bilinib turadigan tarzda amalga oshiriladigan ilmiy va ilmiy-texnik tadqiqotlar qamda ishlab chiqarish ishlari majmui
Arxeologiya ashyosining tarixiy va estetik qimmatini aniqlash qamda saqlab qolish va uning but saqlanishini ta'minlash maqsadida amalga oshiriladigan ilmiy va ilmiy-texnik tadqiqotlar qamda ishlab chiqarish ishlari majmui
Xronologik va ierarxik tiplarga ajratish
Tarixiy-madaniy va tarixiy-satsiologik taqlil
Loydan yasalib, quritib humdonda gulxanda kuydirib pishirilgan buyum nima deb yuritiladi
Sopol
Ornament
angob
Gil
Dresva nima
yanchilgan tosh kukuni
Angob
yanchilgan sopol kukuni
sopol idish turi
Shomot nima
yanchilgan sopol kukuni
sopolga tushirilgan naqsh
vazasiman sopol idish
yanchilgan tosh kukuni
Kulochilikda chinni va koshin buyumlarni yasashda asosan qanday loylardan foydalanilgan
kaolin loylardan
birlamchi va ikkilamchi loylardan
cho'kma loylardan
oddiy tuproqlardan tayyorlangan loylardan
Glazur, ya'ni sopol idish yuzini qoplagan silikat qatlami nima deb yuritiladi
Sir
Angob
Ornament
Gel
Qurigan tayyor loy ustidan surkaladigan suyuq, mayin loy shuvoq nima deb nomlanadi
Angob
Gel
Sir
Ornament
Sopol idishning morfologiyasi va tipologiyasining elementlari deganda nimani tushunasiz
idishning qorni, labi, gardishi, dastagi, tagi, oyoqi
idishning rangi, shakli, ornamenti
idishning qorni, bo'yi, oyoqi, ichi
idishning belgilari, ornametni, oyoqi, gardishi
Kulolchilikda stilizaciya atamasi qanday ma'noni bildiradi
umumiylashtirish, tabiatda uchrovchi usimlik va hayvonot dunyosini uslublashtirib tasvirlash.
grekcha tussiz rang demakdir.
loyga uzun tasma shaklida cho'zib aylantirib idish devolini ko'tarib yasash uslubi
chigal, tugun degan ma'noni anglatuvchi geometrik naksh turi
Dresva va shamot qaysi idishlarni tayyorlashda qo'shilgan
qozonlar loyiga
tovoqlar loyiga
kosalar loyiga
ko'zalar loyiga
Somoniylar davri kulolchiligida qanaqa homashyo sirlari ishlatiladi
qo'rg’oshin
Qalay
Mis
temir
Polivipilatsetat konservanti qanday topilmalar turiga nisbatan ishlatiladi
Metall bo'lmagan quruq topilmalarni sirtiga surtiladi
Metall bo'lgan quruq topilmalarni sirtiga surtiladi
Siniq shishalarni ulash uchun ishlatiladi
Yoqoch bo'laglarini tiklash uchun ishlatiladi
Polietilenglyukol konservanti laboratoriya sharoitida qanday topilmalar turiga nisbatan ishlatiladi
Yoqoch topilmalarini to'yintirish va ulash uchun ishlatiladi
Metall bo'lgan quruq topilmalarni sirtiga surtiladi
Siniq shishalarni ulash uchun ishlatiladi
Sopol bo'laklarini ulash uchun ishlatiladi
Polietilenglyukol konservantini necha % eritmasi qo'llaniladi
60 % li eritmasi spirt yoki suvga tayyorlanadi
15 % li eritmasi spirt yoki suvga tayyorlanadi
90 % li eritmasi spirt yoki suvga tayyorlanadi
50 % li eritmasi spirt yoki suvga tayyorlanadi
Qabr-qo'rqonlar qaysi davrga oid
ilk o'rta asrlargacha bo'lgan davrlarga oid
o'rta asrlar davriga oid
so'nggi o'rta asrlar davriga oid
o'rta asrlar davridan so'nggi o'rta asrlar davrigacha
KATE arxeologik ekspeditsiyasi qaysi qududda arxeologik tadqiqot ishlar olib borgan
qashqadaryo viloyatida
Surxondaryo viloyatida
Janubiy Turkmanistonda
Buxoro viloyatida
KATE arxeologik ekspeditsiyasi qachon tashkil etilgan
1964 y.
1970 y.
1978 y.
1981 y.
YuTAKE (JTAKE) arxeologik ekspeditsiyasi qaysi qududda arxeologik tadqiqot ishlar olib brogan
Janubiy Turkmanistonda
qashqadaryo viloyatida
Samarqand viloyatida
Tojikistonda
YuTAKE (JTAKE) arxeologik ekspeditsiyasi qachon tashkil etilgan
1945y.
1952 y.
1968 y.
1971 y.
XAEE arxeologik ekspeditsiyasi qaysi qududda arxeologik tadqiqot ishlar olib brogan
Xorazm voqasida
Buxoro viloyatida
Samarqand viloyatida
Toshkent voqasida
STAE arxeologik ekspeditsiyasi qaysi qududda arxeologik tadqiqot ishlar olib borgan
Tojikistonda
Janubiy Turkmanistonda
qashqadaryo viloyatida
Buxoro viloyatida
STAE arxeologik ekspeditsiyasi qachon tashkil etilgan
1946 y.
1952 y.
1958 y.
1961 y.
TAKE arxeologik ekspeditsiyasi qaysi qududda arxeologik tadqiqot ishlar olib borgan
Surxondaryo viloyatida
Buxoro viloyatida
Samarqand viloyatida
Toshkent voqasida
TAKE arxeologik ekspeditsiyasi qachon tashkil etilgan
1936 y.
1942 y.
1958 y.
1964 y.
O'rta asrlar davri manzilgoqlarida qazuv maydonchasining maksimal qajmi qancha bo'lishi mumkin
10 X 10 metr
1 X 1 metr
2 X 2 metr
5 X 5 metr
Antik davri manzilgoqlarida qazuv maydonchasining maksimal qajmi qancha bo'lishi mumkin
5 X 5 metr
10 X 10 metr
1 X 1 metr
2 X 2 metr
Bronza davri manzilgoqlarida qazuv maydonchasining maksimal qajmi qancha bo'lishi mumkin
1 X 1 yoki 2 X 2 metr
3X 3 yoki 4 X 4 metr
5 X 3 yoki 4 X 5 metr
5 X 3 yoki 10 X 10 metr
Arxeologik qazuv usullariga ko'ra qadimiy tosh davri makonlari qazuv maydonchasida olib boriladigan qazuv ishlari qajmi qancha bo'lishi mumkin
1 kunda 1 dm2 (detsimetr kvadrat)
1 kunda 10 dm2 (detsimetr kvadrat)
1 kunda 1 m2 (metr kvadrat)
1 kunda 2 m2 (metr kvadrat)
Yodgorliklarni turi va uzoq vaqt yashaganligini aniqlovchi madaniy qatlamlar qalinligi turlicha bo'lishi mumkin. Paleolit davri makonlarning madaniy qatlamlari necha metrgacha bo'lishi mumkin
10-20 metrgacha
2-3 metrgacha
1 metrgacha
2-5 metrgacha
Sopol buyumlarni yasalgan davri (sanasi) qaysi usul bilan aniqlanadi
Paleomagnit
Elektromagnit
Dendroxronolgik
Seysmik
Arxeologik qazuv usullariga ko'ra manzilgoqlarda qazuv maydonchasining tuproq qatlamlari qancha chuqurlikda bir tekisda olinadi
15 yoki 20 sm chuqurlikda bir tekisda olinadi
avval 15 sm keyin 20 sm chuqurlikda notekis olinadi
qar chuqurlikda notekis olinadi
avval 40 sm keyin 60 sm qar chuqurlikda notekis olinadi
Arxeologik topilmalarni konservatsiya qilish bu-…....
Arxeologik topilmalarni asl qolatini saqlash. Bunda topilmalar turli xil kimyoviy elementlar bilan to'yintiriladi yoki sirtiga surtiladi
Arxeologik topilmalarni tiklash. Bunda topilmalarni yo'qolgan qismi qayta tiklanadi yoki siniq qismlari turli kimyoviy qotirmalar (PVA) bilan tutashtiriladi.
Arxeologik topilmalarni turli xil idishlarga yoki qopchalarga joylanadi.
Arxeologik topilmalar ro'yxatga olinadi.
Arxeologik topilmalarni restavratsiya qilish bu-…....
Arxeologik topilmalarni tiklash. Bunda topilmalarni yo'qolgan qismi qayta tiklanadi yoki siniq qismlari turli kimyoviy qotirmalar (PVA) bilan tutashtiriladi.
Arxeologik topilmalarni turli xil idishlarga yoki qopchalarga joylanadi.
Arxeologik topilmalarni asl qolatini saqlash. Bunda topilmalar turli xil kimyoviy elementlar bilan to'yintiriladi yoki sirtiga surtiladi
Arxeologik topilmalarni tizimlashtirish.
Yoqoch yoki yoqochdan yasalgan topilmalarni dastlabki dala sharoitida konservatsiya qilish uchun qanday kimyoviy element qo'llaniladi
Suvga eritilgan 30 % glitserin eritmasi
Suvga eritilgan 10 % sulfat kislotasi
Suvga eritilgan 25 % chumoli kislotasi
Suvga eritilgan 15 % natriy kislotasi
Teri yoki teridan yasalgan topilmalarni dastlabki dala sharoitida konservatsiya qilish uchun qanday kimyoviy element qo'llaniladi
3-5% li spirtga eritilgan PVB - polivinilbutiral kimyoviy eritmasi
Suvga eritilgan 25 % li benzotriazol kimyoviy eritmasi
Suvga eritilgan 10 % li polibutilmetakrilat kimyoviy eritmasi
Suvga eritilgan 15 % li poliaminoamidom kimyoviy eritmasi
Mato yoki jundan to'qilgan topilmalarni dastlabki dala sharoitida konservatsiya qilish uchun qanday kimyoviy element qo'llaniladi
Suvga eritilgan 1% yoki 2% li polietilenglikol kimyoviy eritmasiga to'yintiriladi.
Suvga eritilgan 25 % chumoli kislotasi kimyoviy eritmasiga to'yintiriladi.
Suvga eritilgan 10 % li polibutilmetakrilat kimyoviy eritmasiga to'yintiriladi.
Suvga eritilgan 25 % li benzotriazol kimyoviy eritmasiga to'yintiriladi.

Qanday turdagi arxeologik topilmalarni mexanik usulda, ya'ni qo'lda tozalash ta'qiqlanadi

yoqoch, teri, mato, jun gazlama
sopol buyumlarni
shisha buyumlarni
tosh va metall buyumlarni

O'rta Osiyo xalqlarining moddiy va ma'naviy yodgorliklarini ilmiy jiqatdan o'rganish qachondan boshlangan

XIX asrning 2-yarmidan
XX asrning 30-yillaridan
XIX asrning 80-yillaridan
XX asrning 60-yillaridan
O'rta Osiyoda daslab “Turkiston arxeologiyasi qavaskorlari” to'garagi kim tomonidan tuzilgan
V.Bartold
V.A.Shishkin
M.E.Masson
V.Veselovskiy
Stratigrafiya nima
Madaniy qatlam
qazish ishlari
Arxeologik yodgorlik
Arxeologik topilmalar
Moddiy madaniyat nima
qazish ishlari davomida to'plangan barcha ashyoviy manbalar narsalar
Manzilgoq
Madaniy qatlam
Tasviriy san'at namunalari
Radiokarbon usulida qancha qadimiylikka ega bo'lgan yodgorliklarning davrini aniqlash mumkin
40 ming yil
100 ming yil
10 ming yil
400 ming yil
Arxeologiya fanida nisbiy davrlashtirish nimaga asoslanadi
Moddiy topilmalar xususiyatlariga
Tabiiy fan yutuqlariga
Yodgorliklarning turlariga
Yozma manbalarga

Yuqori paleolit davri kishilari ijtimoiy qayotidagi yutuq nimadan iborat

Sun'iy turar-joylarning paydo bo'lishi
O'q-yoyning kashf etilishi
Mehnat qurollari
Muzlikning chekinishi
“Turkiston qavaskor arxeologlari to'garagi” qachon tashkil topgan
1895
1894
1885
1884
O'rta Osiyoda arxeologik yodgorliklarni ilk bor osmondan (aerofotonusxa) suratga tushirgan arxeolog
S.P. Tolstov
V.M.Masson
Ya.G’ulomov
N.P.Pantusov
Madaniy qatlam - bu……
Inson faoliyati izlari saqlanib qolgan, tarixiy shakllangan tuproq qatlami bo'lib, unda moddiy manbalar-inshootlar, xunardmanchilik buyumlari, taqinchoqlar, tangalar va boshqalar saqlanib qoladi
Inson faoliyatiniig barcha ko'rinishlariga taalluqli qamda saqlanish qolatidan qat'iy nazar arxeologik, antropologik, etnografik qimmatga yoki o'zga tarixiy, ilmiy, badiiy, madaniy qimmatga ega bo'lgan joy, inshoot (asar), imorat, majmua (ansambl), ularning bo'laklari, ular bilan boqliq qududlar
Arxeologiya qidiruvlari, arxeologiya qazishmalari va arxeologiya nazoratini amalga oshirishda yoki xo'jalik va o'zgacha faoliyat jarayonida aniqlangan, shuningdek tasodifan topilgan (xazina) va identifikatsiyalashdan o'tkazilgan moddiy qoldiq
qazishma davomida topilmalarni qayd etish va ularni hujjatlashtirish ishlari
Arxeolog ……
Tegishli oliy ma'lumotga ega bo'lgan tadqiqotchi
Ilmiy, madaniy, ta'lim va ma'rifiy faoliyat ko'rsatuvchi xodim.
Analitik ishlar: tavsif, tasnif, tizimlashtirish va shakllarga ajratish faoliyatlarini amalga oshiruvchi xodim
Moddiy topilmalarni laboratoriya sharoitida qayta ishlash faoliyatini amalga oshiruvchi mutaxassis
Arxeologiya ashyosi…….
Arxeologiya qidiruvlari, arxeologiya qazishmalari va arxeologiya nazoratini amalga oshirishda yoki xo'jalik va o'zgacha faoliyat jarayonida aniqlangan, shuningdek tasodifan topilgan (xazina) va identifikatsiyalashdan o'tkazilgan moddiy qoldiq
Arxeologik stratigrafiya va topilmalarni qayd etish
Moddiy topilmalarni laboratoriya sharoitida qayta ishlash
Moddiy manbalarning tarixni tiklash
Arxeologiya tadqiqoti…..
Arxeologiya ob'ektlari, arxeologiya yodgorliklari va arxeologiya ashyolarini o'rganish orqali yangi bilimlarni egallash maqsadida amalga oshiriladigan faoliyat
Moddiy madaniy meros ob'ektlarining davlat kadastriga kiritilgan arxeologiya ob'ekti
Arxeologiya tadqiqotining arxeologiya ob'ektini saqlash maqsadida amalga oshiriladigan va arxeologiya ob'ekti qududining chegaralarida er qazish, er tuzish, qurilish, melioratsiya, xo'jalik, yo'lsozlik ishlarini va boshqa ishlarni bajarishda madaniy meros ob'ektlarini saqlash talablariga rioya qilinishi ustidan nazorat o'rnatiladigan turi
Topilmalarni dala sharoitida konservatsiyalash va rekonstruktsiya qilish
Arxeologiya qazishmalari……
Arxeologiya tadqiqotining arxeologiya ob'ektida qazishma ishlarini qo'llagan qolda madaniy qatlamlar, me'moriy va boshqa moddiy qoldiqlarni o'rganish maqsadida amalga oshiriladigan turi.
Uy-joy me'morchiligi va mozor yodgorliklarini qayd etish bo'yicha er usti dala qidiruv ishlari
qazishmaga tayyorgarlik, ochish texnikasi
Topilmalarni dala sharoitida konservatsiyalash va rekonstruktsiya qilish
Arxeologiya qidiruvlari……
Arxeologiya tadqiqotiniig arxeologiya ob'ekti madaniy qatlamining emirilishi bilan boqliq bo'lmagan (madaniy qatlam qalinligini aniqlash uchun cheklangan qazishmadan tashqari) va arxeologiya ob'ektini aniqlash, xaritalashtirish, uning chegaralarini belgilash, izoqlash, tekshirish.
Arxeologiya tadqiqotining arxeologiya ob'ektida qazishma ishlarini qo'llagan qolda madaniy qatlamlar, me'moriy va boshqa moddiy qoldiqlarni o'rganish maqsadida amalga oshiriladigan turi.
Ochiq varaq olgan arxeologga arxeologiya ob'ektida arxeologiya qidiruvlari, arxeologiya qazishmalari va arxeologiya nazoratini amalga oshirish ququqini beruvchi hujjat
Arxeologiya ashyosining tarixiy va estetik qimmatini aniqlash qamda saqlab qolish va uning but saqlanishini ta'minlash maqsadida amalga oshiriladigan ilmiy va ilmiy-texnik tadqiqotlar qamda ishlab chiqarish ishlari majmui
Ilmiy hisobot…….
Ochiq varaq va ruxsatnomaga muvofiq amalga oshirilgan arxeologiya qidiruvlari, arxeologiya qazishmalari va arxeologiya nazoratining natijalari to'qrisida to'liq ma'lumot beruvchi hujjat
Arxeologning professional darajasini tasdiqlovchi va unga arxeologiya qidiruvlari, arxeologiya qazishmalari va arxeologiya nazoratini amalga oshirish ququqini beruvchi hujjat
Ochiq varaq olgan arxeologga arxeologiya ob'ektida arxeologiya qidiruvlari, arxeologiya qazishmalari va arxeologiya nazoratini amalga oshirish ququqini beruvchi hujjat
Arxeologiya tadqiqotiniig arxeologiya ob'ekti madaniy qatlamining emirilishi bilan boqliq bo'lmagan va arxeologiya ob'ektini aniqlash, xaritalashtirish
Ochiq varaq..…..
Arxeologning professional darajasini tasdiqlovchi va unga arxeologiya qidiruvlari, arxeologiya qazishmalari va arxeologiya nazoratini amalga oshirish ququqini beruvchi hujjat
Ochiq varaq va ruxsatnomaga muvofiq amalga oshirilgan arxeologiya qidiruvlari, arxeologiya qazishmalari va arxeologiya nazoratining natijalari to'qrisida to'liq ma'lumot beruvchi hujjat
Arxeologiya tadqiqotiniig arxeologiya ob'ekti madaniy qatlamining emirilishi bilan boqliq bo'lmagan va arxeologiya ob'ektini aniqlash, xaritalashtirish
Ochiq varaq olgan arxeologga arxeologiya ob'ektida arxeologiya qidiruvlari, arxeologiya qazishmalari va arxeologiya nazoratini amalga oshirish ququqini beruvchi hujjat
Ruxsatnoma…..
Ochiq varaq olgan arxeologga arxeologiya ob'ektida arxeologiya qidiruvlari, arxeologiya qazishmalari va arxeologiya nazoratini amalga oshirish ququqini beruvchi hujjat
Ochiq varaq va ruxsatnomaga muvofiq amalga oshirilgan arxeologiya qidiruvlari, arxeologiya qazishmalari va arxeologiya nazoratining natijalari to'qrisida to'liq ma'lumot beruvchi hujjat
Arxeologning professional darajasini tasdiqlovchi va unga arxeologiya qidiruvlari, arxeologiya qazishmalari va arxeologiya nazoratini amalga oshirish ququqini beruvchi hujjat
Arxeologiya tadqiqotiniig arxeologiya ob'ekti madaniy qatlamining emirilishi bilan boqliq bo'lmagan va arxeologiya ob'ektini aniqlash, xaritalashtirish
Arxeologiya ashyosini ta'mirlash……
Arxeologiya ashyosining tarixiy va estetik qimmatini aniqlash qamda saqlab qolish va uning but saqlanishini ta'minlash maqsadida amalga oshiriladigan ilmiy va ilmiy-texnik tadqiqotlar qamda ishlab chiqarish ishlari majmui
Butunlay yoki qisman shikastlangan arxeologiya ashyosini tiklash bo'yicha uning saqlanib qolgan asl bo'laklarini imkon boricha aniqlashtirish maqsadida, biroq kiritilgan to'ldirishlar yaqqol bilinib turadigan tarzda amalga oshiriladigan ilmiy va ilmiy-texnik tadqiqotlar qamda ishlab chiqarish ishlari majmui
Arxeologiya tadqiqotiniig arxeologiya ob'ekti madaniy qatlamining emirilishi bilan boqliq bo'lmagan va arxeologiya ob'ektini aniqlash, xaritalashtirish
Arxeologiya qidiruvlari, arxeologiya qazishmalari va arxeologiya nazoratini amalga oshirishda yoki xo'jalik va o'zgacha faoliyat jarayonida aniqlangan, shuningdek tasodifan topilgan (xazina) va identifikatsiyalashdan o'tkazilgan moddiy qoldiq
Arxeologiya ashyosini rekonstruktsiya qilish……
Butunlay yoki qisman shikastlangan arxeologiya ashyosini tiklash bo'yicha uning saqlanib qolgan asl bo'laklarini imkon boricha aniqlashtirish maqsadida, biroq kiritilgan to'ldirishlar yaqqol bilinib turadigan tarzda amalga oshiriladigan ilmiy va ilmiy-texnik tadqiqotlar qamda ishlab chiqarish ishlari majmui
Arxeologiya ashyosining tarixiy va estetik qimmatini aniqlash qamda saqlab qolish va uning but saqlanishini ta'minlash maqsadida amalga oshiriladigan ilmiy va ilmiy-texnik tadqiqotlar qamda ishlab chiqarish ishlari majmui
Xronologik va ierarxik tiplarga ajratish
Tarixiy-madaniy va tarixiy-satsiologik taqlil
Loydan yasalib, quritib humdonda gulxanda kuydirib pishirilgan buyum nima deb yuritiladi
Sopol
Ornament
angob
Gil
Dresva nima
yanchilgan tosh kukuni
Angob
yanchilgan sopol kukuni
sopol idish turi
Shomot nima
yanchilgan sopol kukuni
sopolga tushirilgan naqsh
vazasiman sopol idish
yanchilgan tosh kukuni
Kulochilikda chinni va koshin buyumlarni yasashda asosan qanday loylardan foydalanilgan
kaolin loylardan
birlamchi va ikkilamchi loylardan
cho'kma loylardan
oddiy tuproqlardan tayyorlangan loylardan
Glazur, ya'ni sopol idish yuzini qoplagan silikat qatlami nima deb yuritiladi
Sir
Angob
Ornament
Gel
Qurigan tayyor loy ustidan surkaladigan suyuq, mayin loy shuvoq nima deb nomlanadi
Angob
Gel
Sir
Ornament
Sopol idishning morfologiyasi va tipologiyasining elementlari deganda nimani tushunasiz
idishning qorni, labi, gardishi, dastagi, tagi, oyoqi
idishning rangi, shakli, ornamenti
idishning qorni, bo'yi, oyoqi, ichi
idishning belgilari, ornametni, oyoqi, gardishi
Kulolchilikda stilizaciya atamasi qanday ma'noni bildiradi
umumiylashtirish, tabiatda uchrovchi usimlik va hayvonot dunyosini uslublashtirib tasvirlash.
grekcha tussiz rang demakdir.
loyga uzun tasma shaklida cho'zib aylantirib idish devolini ko'tarib yasash uslubi
chigal, tugun degan ma'noni anglatuvchi geometrik naksh turi
Dresva va shamot qaysi idishlarni tayyorlashda qo'shilgan
qozonlar loyiga
tovoqlar loyiga
kosalar loyiga
ko'zalar loyiga
Somoniylar davri kulolchiligida qanaqa homashyo sirlari ishlatiladi
qo'rg’oshin
Qalay
Mis
temir
Polivipilatsetat konservanti qanday topilmalar turiga nisbatan ishlatiladi
Metall bo'lmagan quruq topilmalarni sirtiga surtiladi
Metall bo'lgan quruq topilmalarni sirtiga surtiladi
Siniq shishalarni ulash uchun ishlatiladi
Yoqoch bo'laglarini tiklash uchun ishlatiladi
Polietilenglyukol konservanti laboratoriya sharoitida qanday topilmalar turiga nisbatan ishlatiladi
Yoqoch topilmalarini to'yintirish va ulash uchun ishlatiladi
Metall bo'lgan quruq topilmalarni sirtiga surtiladi
Siniq shishalarni ulash uchun ishlatiladi
Sopol bo'laklarini ulash uchun ishlatiladi
Polietilenglyukol konservantini necha % eritmasi qo'llaniladi
60 % li eritmasi spirt yoki suvga tayyorlanadi
15 % li eritmasi spirt yoki suvga tayyorlanadi
90 % li eritmasi spirt yoki suvga tayyorlanadi
50 % li eritmasi spirt yoki suvga tayyorlanadi
Qabr-qo'rqonlar qaysi davrga oid
ilk o'rta asrlargacha bo'lgan davrlarga oid
o'rta asrlar davriga oid
so'nggi o'rta asrlar davriga oid
o'rta asrlar davridan so'nggi o'rta asrlar davrigacha
KATE arxeologik ekspeditsiyasi qaysi qududda arxeologik tadqiqot ishlar olib borgan
qashqadaryo viloyatida
Surxondaryo viloyatida
Janubiy Turkmanistonda
Buxoro viloyatida
KATE arxeologik ekspeditsiyasi qachon tashkil etilgan
1964 y.
1970 y.
1978 y.
1981 y.
YuTAKE (JTAKE) arxeologik ekspeditsiyasi qaysi qududda arxeologik tadqiqot ishlar olib brogan
Janubiy Turkmanistonda
qashqadaryo viloyatida
Samarqand viloyatida
Tojikistonda
YuTAKE (JTAKE) arxeologik ekspeditsiyasi qachon tashkil etilgan
1945y.
1952 y.
1968 y.
1971 y.
XAEE arxeologik ekspeditsiyasi qaysi qududda arxeologik tadqiqot ishlar olib brogan
Xorazm voqasida
Buxoro viloyatida
Samarqand viloyatida
Toshkent voqasida
STAE arxeologik ekspeditsiyasi qaysi qududda arxeologik tadqiqot ishlar olib borgan
Tojikistonda
Janubiy Turkmanistonda
qashqadaryo viloyatida
Buxoro viloyatida
STAE arxeologik ekspeditsiyasi qachon tashkil etilgan
1946 y.
1952 y.
1958 y.
1961 y.
TAKE arxeologik ekspeditsiyasi qaysi qududda arxeologik tadqiqot ishlar olib borgan
Surxondaryo viloyatida
Buxoro viloyatida
Samarqand viloyatida
Toshkent voqasida
TAKE arxeologik ekspeditsiyasi qachon tashkil etilgan
1936 y.
1942 y.
1958 y.
1964 y.
O'rta asrlar davri manzilgoqlarida qazuv maydonchasining maksimal qajmi qancha bo'lishi mumkin
10 X 10 metr
1 X 1 metr
2 X 2 metr
5 X 5 metr
Antik davri manzilgoqlarida qazuv maydonchasining maksimal qajmi qancha bo'lishi mumkin
5 X 5 metr
10 X 10 metr
1 X 1 metr
2 X 2 metr
Bronza davri manzilgoqlarida qazuv maydonchasining maksimal qajmi qancha bo'lishi mumkin
1 X 1 yoki 2 X 2 metr
3X 3 yoki 4 X 4 metr
5 X 3 yoki 4 X 5 metr
5 X 3 yoki 10 X 10 metr
Arxeologik qazuv usullariga ko'ra qadimiy tosh davri makonlari qazuv maydonchasida olib boriladigan qazuv ishlari qajmi qancha bo'lishi mumkin
1 kunda 1 dm2 (detsimetr kvadrat)
1 kunda 10 dm2 (detsimetr kvadrat)
1 kunda 1 m2 (metr kvadrat)
1 kunda 2 m2 (metr kvadrat)
Yodgorliklarni turi va uzoq vaqt yashaganligini aniqlovchi madaniy qatlamlar qalinligi turlicha bo'lishi mumkin. Paleolit davri makonlarning madaniy qatlamlari necha metrgacha bo'lishi mumkin
10-20 metrgacha
2-3 metrgacha
1 metrgacha
2-5 metrgacha
Sopol buyumlarni yasalgan davri (sanasi) qaysi usul bilan aniqlanadi
Paleomagnit
Elektromagnit
Dendroxronolgik
Seysmik
Arxeologik qazuv usullariga ko'ra manzilgoqlarda qazuv maydonchasining tuproq qatlamlari qancha chuqurlikda bir tekisda olinadi
15 yoki 20 sm chuqurlikda bir tekisda olinadi
avval 15 sm keyin 20 sm chuqurlikda notekis olinadi
qar chuqurlikda notekis olinadi
avval 40 sm keyin 60 sm qar chuqurlikda notekis olinadi
Arxeologik topilmalarni konservatsiya qilish bu-…....
Arxeologik topilmalarni asl qolatini saqlash. Bunda topilmalar turli xil kimyoviy elementlar bilan to'yintiriladi yoki sirtiga surtiladi
Arxeologik topilmalarni tiklash. Bunda topilmalarni yo'qolgan qismi qayta tiklanadi yoki siniq qismlari turli kimyoviy qotirmalar (PVA) bilan tutashtiriladi.
Arxeologik topilmalarni turli xil idishlarga yoki qopchalarga joylanadi.
Arxeologik topilmalar ro'yxatga olinadi.
Arxeologik topilmalarni restavratsiya qilish bu-…....
Arxeologik topilmalarni tiklash. Bunda topilmalarni yo'qolgan qismi qayta tiklanadi yoki siniq qismlari turli kimyoviy qotirmalar (PVA) bilan tutashtiriladi.
Arxeologik topilmalarni turli xil idishlarga yoki qopchalarga joylanadi.
Arxeologik topilmalarni asl qolatini saqlash. Bunda topilmalar turli xil kimyoviy elementlar bilan to'yintiriladi yoki sirtiga surtiladi
Arxeologik topilmalarni tizimlashtirish.
Yoqoch yoki yoqochdan yasalgan topilmalarni dastlabki dala sharoitida konservatsiya qilish uchun qanday kimyoviy element qo'llaniladi
Suvga eritilgan 30 % glitserin eritmasi
Suvga eritilgan 10 % sulfat kislotasi
Suvga eritilgan 25 % chumoli kislotasi
Suvga eritilgan 15 % natriy kislotasi
Teri yoki teridan yasalgan topilmalarni dastlabki dala sharoitida konservatsiya qilish uchun qanday kimyoviy element qo'llaniladi
3-5% li spirtga eritilgan PVB - polivinilbutiral kimyoviy eritmasi
Suvga eritilgan 25 % li benzotriazol kimyoviy eritmasi
Suvga eritilgan 10 % li polibutilmetakrilat kimyoviy eritmasi
Suvga eritilgan 15 % li poliaminoamidom kimyoviy eritmasi
Mato yoki jundan to'qilgan topilmalarni dastlabki dala sharoitida konservatsiya qilish uchun qanday kimyoviy element qo'llaniladi
Suvga eritilgan 1% yoki 2% li polietilenglikol kimyoviy eritmasiga to'yintiriladi.
Suvga eritilgan 25 % chumoli kislotasi kimyoviy eritmasiga to'yintiriladi.
Suvga eritilgan 10 % li polibutilmetakrilat kimyoviy eritmasiga to'yintiriladi.
Suvga eritilgan 25 % li benzotriazol kimyoviy eritmasiga to'yintiriladi.

Qanday turdagi arxeologik topilmalarni mexanik usulda, ya'ni qo'lda tozalash ta'qiqlanadi

yoqoch, teri, mato, jun gazlama
sopol buyumlarni
shisha buyumlarni
tosh va metall buyumlarni