sovchilam i j o ‘natishga qaror qilingan. Sovchilik uchun xosiyatli
kunlar tanlangan - payshanba, shanba yoki yakshanba. X u f vodiysida
esa
chorshanba, payshanba, jum a va shanba zarur ishlam i boshlash
uchun ulug4 kunlar sanaladi. Sovchilar o ‘zlari bilan kichikroq patir
n o n . r- katm ol, tut, un va m evalardan iborat tugun olib borgan.
M ehm onlam i siylash uchun mezbon tom onidan bir xil taom -
mirraugan tortilgan.
T o ‘y m arosim ini keyingi bosqichida unashtirish “ fotiha to ‘yi” (tui
fotiha) bo 4lgan. U nashtiruvda kuyovni ota-onalari va qarindosh
urug4lari kelin tom onga boshdan oyoq sovg4a tayyorlagan.
Ushbu
sovg‘alar
sarupo
deb atalgan.
K elinni uyiga kuyovning otasi tom onidan un, y o g 4 va q o ‘y to‘shi
yuborilgan. F otiha to 4yida m ehm ondorchilikdan so 4ng ikki yoshni
baxtini so 4rab duo qilingan.
Pom ir tojiklarida unashtirish marosimi
dzaklay to
'
у
, ya'ni “kichik
bayram” deb ataladi. Fotihadan to to ‘ygacha kuyov va kelin bir-
birlariga ko 4rinmasliklari shart hisoblangan. “ Fotiha to 4yi”dan keyin
kelin va bo‘lg‘usi kuyovning yangi qarindoshlaridan
qochib yurishni
boshlaydi. Tojiklarda ushbu odat megurizan, ya'ni “qochish” deb
ataladi. “ Fotiha to4yi” b o 4lib o ‘tganidan so 4ng ikkala tom on ham
asosiy to ‘yga tayyorgarlik ko ‘ra boshlagan.
Kuyov tom on kelishilgan qalin va ikki yoshga atalgan uy-joyni
tayyorlashga harakat qilgan bo‘lsa, qiz tom on esa kuyov tom on
yuborgan sovg‘alarga munosib sovg‘a tayyorlagan. Shundan keyin
qalinning miqdorini belgilash uchun
ikki tom on oldi-berdisi
boshlangan, ushbu odat “peshkashiburi”, ya'ni “ qalin miqdorini
belgilash” deb ataladi.
Bundan tashqari, yana shunday urf-odatlar ham boMganki, ular
“ osol” yoki “osol to‘yi” deb atalgan. Mazkur odatga ko‘ra, to ‘y
yaqinlashgan sari kuyov tomon kelin tarafga belgilangan qalin
0
‘m ini
bosuvchi buyum bergan. Qalin tayyor bo‘lganidan so‘ng qizning otasi
to ‘y kunini belgilagan.
Tojiklam ing to‘y marosimi odatda, “to‘y” yoki “to‘y arusi” deb
atalgan. T o‘y asosan, kuz yoki qishning ilk kunlari, ya'ni
aholi dala
ishlaridan b o ‘shagan paytiga qarab o‘tkazilgan.
To4y marosimining boshidan oxirigacha asosiy rolni “yasaul”
bajaradi. T o‘y kuni kechqurun ikkita xonadonda ham bayram
shodiyonasi boshlangan, kuyov o‘z uyida do‘stlari bilan o 4yin-kulgi
116
qilsa, kelin esa o ‘z uyida dugonalari bilan xursandchilik qilgan. Ushbu
shodiyona “shau to ‘y ”- “tungi bayram” yoki “ bazm” deb atalgan.
Bazm paytida kuyovni “sha”- “podshoh”, “shoh”, (“knyaz”, “sar”)
nomini olib, bazm da'hazil shoh rolini o ‘ynayotgan kuyovga yaqinlari
va do ‘stlari sodiqlik bilan xizmat ko‘rsatgan.
T o ‘yning ertasi kuni yana mehmonlar kuyovning uyiga yig‘iladi.
Ular ertalab yoki chosh, ya'ni kunning yarmida keladi. Kuyovning
otasi kelganlami turli xil
taomlar bilan mehmon qiladi, ushbu odat
“yakdega”, ya'ni “bir qozondan ovqat yeyish” deb ataladi. Shundan
so ‘ng kuyov sochini olish udumi bajariladi, ya'ni kuyovning sochi
olinib, yuviladi. Soch olish udumi so ‘nggida kuyovga yangi ko‘ylak,
ishton, ikki juft paypoq (goruk), ikkita xalat, do‘ppi va “chalma”
kiydiriladi.
N ikoh 1o‘yi o ‘tg anidan-so‘ng„qishlo£_masjididan jn u lla
J a k lif
qilinib, nikoh o ‘qitiladi. Mulla yoniga bitta kosada suv (“nikoh suvi” -
“obi nikoh”), uning ustiga bir yoki ikkita non qo‘yiladi.
Kelin nikoh o ‘qish marosimida qatnashmaydi, uning yoniga ikkita
guvoh yuboriladi va roziligi olinib, mullaga ma'lum qilinadi.
Nikoh o ‘qishi marosimidan keyin kelin yangi uyiga ketishga
hozirlanadi. Karvon bilan birga kelinning seplari ham j o ‘natiladi,
karvonni esa ashulalar bilan kuzatadilar.
Do'stlaringiz bilan baham: