Ijtim oiy-etnik jam oa
- tabiiy-tarixiy shakllangan kishilam ing
barqaror uyushmasi, unga kelib chiqish va rivojlanish umumiyligi
256
belgi va xususiyatlari xosdir. Ijtimoiy-etnik jam oa tushunchasi
“etnos”,
“etnik-tarixiy
umumiylik”,
“etnik
umumiy lik”
tushunchalarining mazmuni bilan o ‘xshash, bular etnologiya va
boshqa ijtimoiy fanlar doirasida tadqiq etiladi.
Initsiatsiya
— bag‘ishlash, ibtidoiy davrda o ‘smirlami voyaga
yetgan erkak va ayollar safiga o ‘tkazish marosimi. Islomda o ‘g ‘il
bolalaming sunnat qilinishi initsiatsiya hisoblanadi. 0 ‘zbekcha “qo‘li
halol bo‘ldi” iborasi bolani jam iyatga a'zo bo‘lishi deb qaraladi.
Inn ovatsiya
(lotincha) — yangilanish, meros va an'analaming
avloddan avlodga o ‘tishi natijasida madaniyatda vujudga kelgan yangi
xususiyatlar.
Integratsiya
(lotincha) — tiklanish, to‘ldirish, turli xalqlaming
birlashuvi va turli etnoslaming bir hududda etnik-madaniy aloqalami
o ‘m atish jarayoni.
Irq
(arabcha) - ildiz, tomir; odamlam ing kelib chiqishi, gavda
tuzilishi va qiyofasi o ‘xshash bo ‘lgan tarixan tarkib topgan hududiy
birligidir. K ishilar o ‘z tana tuzilishi, tashqi qiyofasi, teri, ko‘z va
suyagining rangi, soqolining siyraku yoki qalinligi, bo‘y-basti, yuz
tuzilishi, bosh suyagining shakli, qon guruhi va boshqalariga qarab
guruh-guruhlarga ajratiladi. Jahondagi barcha xalqlar to‘rtta katta
irqqa bo‘linadi. Har bir irq bir qancha kichkina guruhlarga ham
bo ‘linib, ulam ing soni 25 dan ziyod.
Ism , п о т
(imya)
—
urug‘ning nomi, u urug‘ a'zosinining nomiga
qo‘yiladi, ushbu nom meros sifatida bo‘lib, ijtim oiy-huquqiy.
ahamiyatga ega.
Y o ‘Iboshchi (vojd)
- qabiladagi yoki qabilalar ittifoqidagi saylab
qo'yiladigan oliy shaxs.
«-
K asta
(lotincha, portugal) - toza, benuqson, oq suyak; boshqa
toifa bilan aralashmagan toifa, tabaqa. Qadimgi Misr, Hindiston va
Sharqning boshqa mamlakatlarida o ‘z . a’zolarining nasabga tegishli
imtiyozli huquqiari. Ajdodlari va . kasb-hunarlariga qarab hamda
alohida tabaqaga ajralgan ijtimoiy guruh (ruhoniylar, savdogarlar,
dehqonlar va brahmanlar)lar kastasi mavjud.
Sl,
Klan
(gel) - urug‘, qabilaning qarindoshchilik asosidagi ijtimoiy, .,..
o ‘zaro bir-birini qoMlab-quwatlovchi, uyushmasi. ,0 ‘zbek xalqidagi, . ,
“to‘p” atamasi “klan” tushunchasiga mos keladi: xo ‘ja to‘pi, mergan
to ‘pi va h.k.
257
K o n g lo m era t (lotincha) - birikish, q o ‘shilish, boshlanishi,
to ‘plangan turli toifa va elatlam ing uyushtirilishidan tashkil topgan
ijtimoiy-siyosiy tuzum (masalan, quldorlik, feodalizm davrida tuzilgan
yirik davlatlar).
Do'stlaringiz bilan baham: |