Markaziy nerv sistemasi bo’limlarining tuzilishi va vazifalari. Orqa miyaning tuzilishi

O‘tkazuvchi vazifasi qo’zg’alishni ko’plab ko’tariluvchi o’tkazuvchi yo’llar
orqali miya ustunining markazi va katta yarim sharlarning po’stlog’iga uzatishdan
iborat. MATning yuqorida joylashgan bo’limlaridan orqa miya impulslarni pastga
tushuvchi o’tkazuvchi yo’llardan oladi va ularni skelet mushaklari va ichki a‘zolarga
uzatadi.
Orqa miyaning o’tkazuvchi yo’llari uning segmentlararo tutamlaridan ichkariga
joylashgan. O’tkazuvchi yo’llardan ko’tariladigan yo’nalishda impulslar orqa
miyaning sezuvchan va oraliq neyronlaridan o’tadi. Pastga qarab esa impulslar bosh
miyaning asab hujayralaridan orqa miyaning oraliq va harakatlanuvchi neyronlariga
keladi.
Orqa miyaning ko‘tariluvchi yo‘llariga ingichka va ponasimon tutamlari, orqa
va oldingi orqa miya-miyacha yo’llari, hamda yon orqamiya-talamus yo’llari kiradi.
Ingichka tutam oyoq-qo’llarning pastidan reseptorlaridan va tananing pastki
yarmidan (5-ko’krak segmentigacha) impulslarni o’tkazadi. Ponasimon tutam asab
impulslarini oyoq-qo’llarning yuqorisidanva tananing yuqori yarmidan o’tkazadi.
Orqa va oldingi orqa miya-miyacha yo‘llari proprioseptiv impulslarni (17 – 20
mkm li yirik tolalar) skelet mushaklaridan miyachaga o’tkazadi. Orqa miya-talamus
yo‘li (diametri 2 – 5 mkm bo’lgan ingichka tolalar) og’riq va harorat impulslarini
orqa miyaning yuqori qismi – talamusga uzatadi. O’rtacha tolalar (diametri – 12
mkm) orqali impulslar taktil reseptorlar va interoreseptorlardan ichi bo’sh ichki
a‘zolardan uzatiladi.
Pastga tushuvchi o‘tkazuvchi yo‘llar qizil yadroli-orqa miyali, lateral
kortikospinal (piramidali), oldingi kortikospinal (piramidali), qopqoqli-orqa miya
yo’li, kiraverish-orqa miya va b. larni o’z ichiga oladi. Qizil yadroli-orqa miyali
(rubrospinal) yo‘l po’stloqdan oyoq-qo’llarning ixtiyorsiz harakatlari, avvalo bukish
bilan bog’liq bo’lgan ixtiyoriy harakatlanish impulslarini o’tkazadi. Lateral va