Марказий Осиё Халқлари Динлари Тарихи

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
8.2. МАРКАЗИЙ ОСИЁДА ҲАДИСШУНОСЛИК ИЛМИНИНГ 
РИВОЖЛАНИШИ 
 
Режа: 
 
1. 
Пайғамбар ҳадислари ва суннаси. 
2. 
Марказий Осиёда ҳадисшуносликнинг ривожланиши. 
3. 
Ҳадисларга танқидий ёндошиш. 
4. 
Ҳадислар тўплами турлари. 
5. 
Буюк муҳаддислар ва уларнинг тўпламлари. 
Таянч сўзлар ва атамалар 
Пайғамбар 
асҳоб 
издошлар 
заиф 
риҳла 
ал-жарҳ ва-т-таъдил 

---

79 
Муҳаддислар 
Иснод 
матн 
саҳиҳ 
табакат 
сунан 
илм ар-рижал 
Муснад 
Пайғамбар ҳадислари ва суннаси. 
«Ҳадис» арабчадан «янги сўз» деб таржима қилинади. Ислом 
атамашунослигида «Ҳадис»-Мухаммад пайғамбар С.А.Внинг ишлари, сўзлари 
ва харакатлари ҳақидаги ривоятдир. Ушбу атаманинг батафсил шакли-«ал- 
хадис ан-набавий» («пайғамбар сўзи») ёки «ал-хадис ан-набавийа» 
(«пайғамбарлар сўзлари») дегани. 
Исломнинг илк давридан бошлаб ҳадисларга қизиқиш тобора ошиб 
боради.Пайғамбар ҳаётлик чоғида жуда кам ҳадислар ёзиб олинган эди.Улар 
асосан оғзаки айтилар эди. Халифат худуди кенгайиши ва мусулмон дунёсида 
янги ҳаётий муаммолар пайдо бўлиши билан ҳадисларга талаб ошиб боради. 
Исломнинг илк даврида Пайғамбар мусулмон жамиятининг муҳим саволларига 
ваҳий ёрдамида жавоб берар эди. Соддароқ масала ва саволларга у мустақил 
жавоб берар эди. Натижада Пайғамбар суннуси шаклланди. Шундай қилиб 
Пайғамбар суннаси ислом динининг Қуръондан кейинги иккинчи манбаи 
бўлиб қолди. 
«Сунна» арабчадан «одат, амалиёт, қонун»деб таржима қилинади. 
«Пайғамбар суннаси» («ас-сунна ан-набавийа») Мухаммад Пайғамбар сўзлари 
ва ишлари ҳақидаги ҳадислар тўпламидир. «Сунна» ва «Ҳадис» кўпинча 
мусулмон адабиётида тенг ишлатилади.