Maqsudov ilhomjon, joraev jomurod yangiboevich, amirov shavkat qo ziboevich

Kovshovchi hayvonlar va otlar uchun u  quyidagicha ko„rinishda bo„ladi: 
 
 
          AE = E
yalpi 
– (E 
tezak
 + E 
siydik
+ E 
gazlar
). 
 
Cho‘chqalar uchun : 
 
 
AE = E 
yalpi
 – (E 
tezak
 + E
siydik
). 
 
Parrandalar uchun: 
 
 
 AE = E 
yalpi
  - E 
tezak 
 
 
Xo„jaliklar  ma‟lumotlari  hayvonlarni  faqat  energiya  bilan  ta‟minlash  yetarli 
emas,  balki organizm    uchun  zarur bo„lgan  protein,  mineral moddalar, vitaminlar, 

---

 
54 
biologik  aktiv  moddalar  bilan  to„la  ta‟minlash  hayvonlardan  ko„p  va  sifatli 
mahsulot olish garovi hisoblanadi. 
 
Oziqalarning protein tuyimliligi. 
Oqsillar.  Hayvon  organizmi  me‟yorda  o„sish  va  rivojlanishi,  ko„payishi  va 
mahsulot  berishi  uchun  uglevodlar,  yog„lar,  shuningdek  mineral  moddalar  va 
vitaminlardan tashqari o„simlik, mikrob yoki hayvon oqsillari berib turilishi shart; 
o„txo„r  hayvonlarda  uglevodlar  yordamida  o„simlik  oqsilidan  biosintez  natijasida 
hayvon oqsili olinadi. 
Oziqalar  tarkibidagi  barcha  oqsillar  hayvonlar  tomonidan  to„g„ridan  –  to„g„ri 
o„zlashtirib  olinmaydi;  ular  ovqat  hazm  qilish  tizimida  mikroblar  yoki  fermentlar 
ta‟sirida  aminokislotalarga  parchalanadi;  me‟yorda  98%  qonga  so„rilgan  azotli 
moddalar  aminokislotalardan  iborat  bo„ladi,  oz  qismigina:  depeptidlar,  ammiak, 
nitrit  va  nitratlardan  iborat.  Oziqalarning    protein  to„yimliligi  deb,  hayvon 
organizmining aminokislotalarga bo„lgan talabini qondirishga aytiladi. 
Oziqalar  oqsil  va  protein  qiymatini  biologik  usulda  aniqlanadi;  ratsion 
tarkibidagi  oqsil    va  protein  biologik  qiymati  yosh  hayvonlarni  vaznining  oshishi 
bilan baholanadi; protein to„yimlilik va proteinning o„zi  organizmda oqsillar hosil 
bo„lishini va hayvonlarni o„sishini ta‟minlaydi. 
Proteinlarning  biologik  qiymati  M.I.    Dyakov  (1951)  o„sayotgan  organizmda 
azot balansi asosida hisoblangan formula yordamida topiladi: