Maqsudov ilhomjon, joraev jomurod yangiboevich, amirov shavkat qo ziboevich

Tuya  sutining tarkibi  va xususiyatlari.  Tuyalar  -  O‟rta  Osiyo, Qozog„iston 
va  Rossiyaning  Orenburg  viloyatlarida,  qisman  Armaniston  va  Gruziya 
mamlakatlarida  urchitiladi.  Tuya  suti  cho„l  va  yarim  cho„l  hududida  yashovchi 
aholining  asosiy  ozuqalardan  hisoblanadi.  Ayniqsa,  Arab  mamlakatlarida,  Afrika 
qit‟asi mamlakatlarida, Hindistonda ko„plab urchitiladi.  
Tuyalarning laktasiya davomiyligi 15-18 oyni tashkil etadi. 
S.G.Xeraskova  ma‟lumotlaricha,  bir  o„rkachli  (dromedar)  tuyalarning  sut 
mahsuldorligi  1500-2000  kg  bo„lib,  ikki  o„rkachlilarda  esa  (baktrian)  800-1200 
kgni tashkil etadi. O‟ziga xos ta‟mga ega bo„lib, sigir sutga nisbatan konsistensiyasi 
quyuqroq bo„ladi. 
Tuyalar sutida o„rtacha suv  miqdori 86 %, quruq moddasi 13,6%, yog„i 4,5%, 
oqsil  3,5%,  qand  5,0  va  mineral  moddalar  0,7%.  Nordonligi  17
0 
T,  zichligi  33,0
0 
Aga teng. Suti  yog„da va suvda eruvchi vitaminlarga boy.    
Ikki  o„rkachli  tuyalarning  suti  tarkibida,  bir  o„rkachli  tuyalarnikiga  nisbatan 
quruq va boshqa moddalar ko„proq bo„lishi bilan farqlanadi.  
Tuya  sutining  1  kg  da  S  vitamini  41,85  mg,  B
1
  vitamini  esa  0,66  mg  bo„lib, 
tarkibida  fosforli va kalsiyli tuzlar ko„p bo„ladi. 
 Tuya suti, tabiiy holatda va undan turli sut mahsulotlari tayyorlanib iste‟mol 
qilinishi  mumkin.  Tuya  sutidan,  suzma  (tvorog),  ayron,  qatiq,  chal,  pishloq  va 
yumoloq  pishloqlar  ishlab  chiqariladi.  Sutidan  tayyorlangan  pishloq  va  nordon 
mahsulotlar  yuqori  sifatli  bo„lishi  bilan  ajralib  turadi.    Yog„i  qattiq,    biroz    sho„r 
mazali. Yog„ining qotish harorati 24-28
0 
S, erish harorati 43-45
0 
S ga teng. Shuning 
uchun  yog„  ishlab  chiqarishda  bir  hajm  tuya  sutiga,  3  hajm  sigir  suti  qo„shib 
tayyorlansa saryog„ning sifati yaxshi bo„ladi. 
  Bizning  mamlakatimizda  tuya  sutini,  asosan  cho„l  va  yarim  cho„l  hududlari 
(Buxoro, Navoiy) viloyatlarida yashovchi aholi ko„p istemol qiladi.