Maqsad: Ta`limiy: o'quvchilarning gap, so'z, nutq haqidagi tushunchalarini aniqlash; rasmlar asosida so'z, so'zlar ishtirokida gaplar va gaplardan hikoya (matn) tuzish qobiliyatlarini o'stirish

matrap — bedana, kaptar tutish uchun ishlatiladigan asbob, to'r

VI.Mustahkamlash.

212-mashq. O'qing. Tushum keiishigi so'roqlariga javob bo'lgan otlarni aniqlang.

Biz Kamalaktog^` etaklariga o'tovlarni tikdik. Bu yerda sayohatga chiqqan bolalarni uchratdik.

Men tunda safarda foydalaniladigan maxsus xalta-to'shakni to'shab yotdim. Ertalab nonushtadan so'ng shifokor yigit bizlarga yigirma xil dorivor giyohlarni ko'rsatdi. Fotohavaskor o'qituvchi bu yerda yashaydigan turli hayvonlarning suratlarini olgani haqida so'zladi. Men esa yon daftarimni bu yerlardan olgan taassurotlar bilan to'ldirdim.

Tushum kelishigidagi otlarni o'zi bog'langan so'z bilan birikma shaklida ko'chiring. Tushum kelishigi qo'shimchasini tegishlicha belgilang. Tushum kelishigi qanday vazifa bajaryapti?
V.Baholash. O'quvchilarni darsdagi ishtirikiga ko`ra baholayman.

VI. Uyga vazifa.: 214-mashq.

MRO`TIBO`__________

Sana. Mavzu: Tushum kelishigi.

Maqsad: Ta`limiy: Tushum kelishigi va uning qoshimchalari bilan tanishtirishni davom ettirish: Tarbiyaviy: Tabiat jonzotlariga muruvvat ko'rsatishga undash. Rivojlantiruvchi: O'quvchilarning yozma va og`zaki nutqini o'stirish.

Darsning turi: umumlashtiruvchi

Darsning metodi:,suhbat,amaliy, mustaqil ish metod.

Darsning jihozi: mashqlar,jadvallar:

Darsning borishi:

Dars elementlari	I	II	III	IV	V	VI
Davomiyligi	3	7	14	15	5	1

I.Tashkiliy qism.

Davomatni aniqlash.

Navbatchi axboroti.

Darsga hozirlikni tekshirish.

II.Uy vazifasini so`rash va baholash.Parta oralab ko`rib chiqiladi.Aytilgan o`quvchilar bittadan gap o`qib beradilar.
III.Darslik bilan ishlash. 215-mashq. Matnni o'qing. Matndan nimalarni bilib oldingiz?

Tabiatni va jonivorlami asrash hamda ko'paytirish maqsadida respubiikamizda o'nga yaqin qo'riqxonalar tashkil etilgan. Bular orasida eng kattasi Hisor qo'riqxonasidir.

Bu yerda qor va ko'llarni, tiniq va loyqa oqimli asov soyiarni, yilda bir bor inson qadami tegadigan so'qmoqlami,ulkan daraxtiarni, nodir o'simliklarni, chuqur daralarni, sirli g'orlarni, kamyob parrandalarni, zangori yaylovlarni uchratasiz.

Tushum kelishigidagi otlarni o'zi bog'langan so'z bilan ko'chiramiz. Uning gapdagi vazifasini aniqlaymiz.

VI.Mustahkamlash.

216-mashq. Matnni o'qing. So'roqlar yordamida tushum keli­shigidagi otlarni toping. Ularni o'zi bog'langan fe'l bilan alohida-alohida birikma tarzida ko'chiring.

HAYVONOT BOG'IDA

Yakshanba kuni dadam bilan hayvonot bog'iga bordik. U yerda turli hayvoniarni, xilma-xil qushlarni, baliqiarni va boshqa jonivorlami ko'rdik. Hayvonot bog'ida cho'milayotgan oq ayiqni, chiroyli patli tovusni, sakrab, yugurib yurgan maymunni, uxlab yotgan sherni tomosha qildik.

217-218-mashqlarni ham bajaramiz.

V.Baholash. O'quvchilarni darsdagi ishtirikiga ko`ra baholayman.

VI. Uyga vazifa.: 219-mashq.

MRO`TIBO`__________

Sana. Mavzu: Qaratqich va tushum kelishigi.

Maqsad: Ta`limiy Qaratqich va tushum kelishigi haqida ma`lumot berish; Tarbiyaviy: Tabiat jonzotlariga muruvvat ko'rsatishga undash. Rivojlantiruvchi: O'quvchilarning yozma va og`zaki nutqini o'stirish.

Darsning turi: yangi bilim beruvchi

Darsning metodi: mustaqil ish metod.

Darsning jihozi: plakat va rasmlar

Darsning borishi:

Dars elementlari	I	II	III	IV	V	VI
Davomiyligi	3	7	14	15	5	1

I.Tashkiliy qism.

Davomatni aniqlash.

Navbatchi axboroti.

Darsga hozirlikni tekshirish.

II.Uy vazifasini so`rash va baholash.Parta oralab ko`rib chiqiladi.Aytilgan o`quvchilar bittadan gap o`qib beradilar.

III.Yangi mavzu bayoni.220-mashq ustida ishlanadi.Nuqtalar o`rniga mos kelishik qo`shimchasini qo`yib ko`chiramiz..

Anvar bola chog`idan gulzorni yaxshi ko`radi.Maxdumning oilasiga kelgach ,bog`chaning gulzor qismiga o`zi qaray boshladi. gulzor qismiga o'zi qaray boshladi. Guizor.. (-ning, -ni) sug'orish, o'tlar.. (-ning, -ni) yulish vazifalari.. (-ning, -ni) o'zi bajardi. Bolalar.. (-ning, -ni) uyidan gul ko'chat va urug' olib, gulzor.. (-ning, -ni) boyitdi.

Yoz kunlari bolalar.. (-ning, -ni) kapalak va tillaqo'ng'iz tutishga buyurdi. U ozor bermay, zaxmsiz kapalak keltirgan bola..(-ning, -ni) sabog'i..(-ni, -ning) o'rgatdi. Kapalak va tillaqo'ng'izlar.. (-ning, -ni) gulzorga uchirib yuborardi. Lug`at shi o`tkazaman. zaxmsiz — ozorsiz, jarohatsiz.

VI.Mustahkamlash.221- mashq. Nuqtalar o'rniga qaratqich yoki tushum kelishigi qo'shimchalaridan mosini qo'yib o'qing.

Bir kuni Oqiljon.. dadasi uch-to'rt tup gul ko'chati.. ko'tarib keldi.

• 
  Qani, o'g'lim,qarashib yuboring, ko'chatlar.. ekamiz,— dedi dadasi.
  
• 
  Xo'p bo'ladi,—javob berdi Oqiljon.
  

Oqiljon suyunib ketdi. Dadasi chuqurcha qazidi. Oqiljon suv quyib turdi. Har bir chuqurchaga gul ko'chati.. qo'yib, ustidan tuproq.. tortdi.

Oqiljon hovlida o'ynab yurib, ko'chatlar.. barg yozganini ko'rib qoldi. U o'z ishidan quvonib ketdi.

222-mashq ham bajariladi.

V.Baholash. O'quvchilarni darsdagi ishtirikiga ko`ra baholayman.

VI. Uyga vazifa.: 225-mashq.

MRO`TIBO`__________

Sana. Mavzu: Jo`nalish kelishigi.

Maqsad: Ta`limiy: mavzu mazmunini o'rgatish; Tarbiyaviy: Tabiat jonzotlariga muruvvat ko'rsatishga undash. Rivojlantiruvchi: O'quvchilarning yozma va og`zaki nutqini o'stirish.

Darsning turi: yangi bilim beruvchi

Darsning metodi:suhbat,amaliy, mustaqil ish metod.

Darsning jihozi: plakat va jadvallar

Darsning borishi:

Dars elementlari	I	II	III	IV	V	VI
Davomiyligi	3	7	14	15	5	1

I.Tashkiliy qism.

Davomatni aniqlash.

Navbatchi axboroti.

Darsga hozirlikni tekshirish.

II.Uy vazifasini so`rash va baholash.Parta oralab ko`rib chiqiladi.Aytilgan o`quvchilar bittadan gap o`qib beradilar.

III.Yangi mavzu bayoni.225-mashqni o`quvchilar bilan bajaramiz.

Chaman-chaman gullarga, Sayroqi bulbufiarga, Ko'kni quchgan uylarga, Baxt keltirgan to'yiarga, Quvnoq va sho'x kuylarga Jodir go'zal Vatanim, Boydir go'zal Vatanim.

Ko'chiring. Jo'nalish kelishigi qo'shimchasini belgilang. Jo'nalish kelishigidagi otlar qanday so'roqlarga javob bo'ladi? Ko'kni quchgan birikmasi qanday ma'noda qo'llangan? Baxt, sho'x so'zlarining yozilishini yodingizda tuting.
VI.Mustahkamlash. 226-mashq. Matnni o'qing. Jo'nalish kelishigi so'roqlariga ja­vob bo'lgan otlarni toping. Ularni ko'chirib, o'zak va qo'shimchalarini belgilang

Chumchuq bolasi

Boboxon chumchuq bolasini rosa qiynadi. Suvga solib suzdirdi. Ikki qanotini yoyib hilpillatdi. Keyin ikki oyog'iga ip bog'lab, ko'chaga olib chiqdi. Boboxon chumchuqni Tal'atga yarimta o'chirg'ich bilan qizil qalamga almashdi.

Tal'at chumchuqchaning oyog'idagi ipni avaylab yechdi. Keyin osmonga qo'yib yubordi.
V.Baholash. O'quvchilarni darsdagi ishtirikiga ko`ra baholayman.

VI. Uyga vazifa.: 227-mashq.

MRO`TIBO`__________

Sana. Mavzu: Jo`nalish kelishigi.

Maqsad: Ta`limiy: O`tilgan mavzularni mustahkamlash; Tarbiyaviy: Insoniy sifatlarni tarbiyalash Rivojlantiruvchi: O'quvchilarning yozma va og`zaki nutqini o'stirish.

Darsning turi: umumlashtiruvchi

Darsning metodi: mustahkamlovchi

Darsning jihozi: rasm va jadvallar

Darsning borishi:

Dars elementlari	I	II	III	IV	V	VI
Davomiyligi	3	7	14	15	5	1

I.Tashkiliy qism.

Davomatni aniqlash.

Navbatchi axboroti.

Darsga hozirlikni tekshirish.

II.Uy vazifasini so`rash va baholash.Parta oralab ko`rib chiqiladi.Aytilgan o`quvchilar bittadan gap o`qib beradilar.

III.Yangi mavzu bayoni.228-mashq .She`rni ifodali o`qiymiz ajratilgan otlarga so`roq berib,ularning qaysi kelishikda ekanligini aytishlarini so`rayman

Nodir qishloqqa bordi.

Nodir borib qlshloqqa Alanglaydi har yoqqa. Ma'raydi barcha hayvon, Modir boqadi hayron. O'zini qo'lga oldi,

Aqlini ishga soldi, Go'sht berdi qo'zichoqqa, Tuxum berdi buzoqqa. Mushukka tashladi o't, Xo'rozboyga berdi sut. Suyak tashladi otga, Po'choqni berdi ttga. Hayvonlar yemas ovqat, Nodir-chi, Bo'lar diqqat.

Jo'nalish kelishigi qo'shimchalari qo'shiigan otlarni ko'chiring. Kelishik qo'shimchaiarini belgilang va ularning yozilishiga e'tibor bering. Nodir qanday xatoiarga yo'l qo'ydi? Topamiz va to`g`rilaymiz.

VI.Mustahkamlash.

Jo'nalish kelishigi qo'shimchasi qanday shakilarga

-ka shakli qaysi tovush bilan tugagan otiarga qo'shiladi?

-qa qo'shimchasi-chi? -ga qo'shimchasi-chi?

V.Baholash. O'quvchilarni darsdagi ishtirikiga ko`ra baholayman.

VI. Uyga vazifa.: 231-mashq.

MRO`TIBO`__________

Sana. Mavzu: Jo`nalish kelishigi.

Maqsad: Ta`limiy: Jo`nalish kelishigi mavzularini takrorlash; Tarbiyaviy: insoniy sifatlarni tarbiyalash. Rivojlantiruvchi: O'quvchilarning yozma va og`zaki nutqini o'stirish.

Darsning turi: umumlashtiruvchi,mustahkamlovchi

Darsning metodi: savol-javob,amaliy,mustaqil ish metod.

Darsning jihozi: rasm va jadvallar.

Darsning borishi:

Dars elementlari	I	II	III	IV	V	VI
Davomiyligi	3	7	14	15	5	1

I.Tashkiliy qism.

Davomatni aniqlash.

Navbatchi axboroti.

Darsga hozirlikni tekshirish.

II.Uy vazifasini so`rash va baholash.Parta oralab ko`rib chiqiladi.Aytilgan o`quvchilar bittadan gap o`qib beradilar.

III.Yangi mavzu bayoni. 233- mashq. Nuqtalar o'rniga -ga, -ka, -qa qo'shimchalaridan mosini qo'yib o'qing. Jo'nalish kelishigidagi otiarning aytilishi va yozilishidagi farqni tushuntiring.

Yangi yilda o'yimiz, Ilindi Cho'rtan

O'ssa osmon bo'yimiz, Qarmoq..

Ko'k.. tegsa archamiz, Kimdir tortqilar

Oy_v qo'nsa sharchamiz, Qirg'oq..

Oy aylansa saroy.., Bolalar turdi

Oyda o'ynasak poyga, Oyoq..

Minishib yulduz toy.. — Onajon, to'xtang!

Qayoq..?!

Jo'nalish kelishigidagi otlarni o'zi bog'langan so'z bilan ko'chiring. Jo'nalish kelishigidagi otiarning tagiga tegishlicha chizing. „Onajon, to'xtang!" nimaning gapi?

VI.Mustahkamlash.

234- mashq. O'qing. Berilgan otlarga jo'nalish kelishigi qo'shimchasini qo'shib; so'zlarni ko'chiring.

Qarmoq, terak, fazo, maktub, o'roq, tilak, taroq, quyosh, ohang, avlod, suhbat, ko'zgu, guruh, tog', jarroh.

Shu so'zlardan qatnashtirib, ikkita gap tuzing.

V.Baholash.O'quvchilarni darsdagi ishtirikiga ko`ra baholayman.

VI. Uyga vazifa.: 235-mashq.MRO`TIBO`__________
Sana. Mavzu: 7-Nazorat ishi .

Maqsad: Ta`limiy: O`quvchilar bilimini aniqlash; Tarbiyaviy: o`z bilimiga ishonchni tarbiyalash. Rivojlantiruvchi: O'quvchilarning yozma va og`zaki nutqini o'stirish.

Darsning turi: umumlashtiruvchi-tekshiruvchi

Darsning metodi: mustaqil ish metod.

Darsning jihozi: bayon matni

Darsning borishi:

Dars elementlari	I	II	III	IV	V	VI
Davomiyligi	3	7	14	15	5	1

I.Tashkiliy qism.

Davomatni aniqlash.

Navbatchi axboroti.

Darsga hozirlikni tekshirish.

II.Nazorat ishi daftarlarini tarqataman.Bugungi dars maqsadi bilan tanishtiraman.
III.Nazorat ishi bayoni. Sana va mavzu doskaga yoziladi.

Do'stlik yengdi

(Ertak)

Oppoq qor bilan qoplangan o'rmonda jimjitlik hukmron. Archazorlar orasidagi inlarda quyon va quyonchalar yangi yilni kutishga hoziriik ko'rishdi. Lekin och bo'ri bilan tulki quyonlarni yangi yilni kutishlariga to'sqinlik qilishdi.

O'rmondagi hayvonlar maslahatlashdilar. Bo'ri bilan tulkining yovuz niyatlarini puchga chiqarmoqchi bo'ldilar.

Ular o'rmon ichidagi chuqurlik ustiga shox-shabba tashladilar. Kechasi qor yog'di. Chuqur usti xuddi tekis yerdek bo'lib qoldi. Bo'ri, tulki, kela turib chuqurga tushib ketishdi.Artofda berkinib turgan hayvonlar rosa kuldilar. Bo'ri, tulki ularga yalinishdi. Endi hech yomonlik qilmasliklarini aytishdi.Hayvonlar rahmdil edilar. Bo'ri bilan tulkini chuqurdan chiqarib oldidilar. Ular yangi yilni birga kutib oldilar.

Endi o'rmondagi hamma hayvonlar do'st-inoq yashamoqdalar.

VI.Mustahkamlash.Ertak mazmuni asosida bayon yozishga tayyorlanadilar.Buning uchun reja tuzadilar va doskaga yozadilar..Tuzgan rejalari asosida bayonni mustaqil yozadilar.

V.Baholash.O'quvchilarni baholash uchun daftarlari yeg`ib olinadi.

VI. Uyga vazifa.: Takrorlash.

MRO`TIBO`__________

Sana. Mavzu: Nazorat ishining tahlili .

Maqsad: Ta`limiy: O`quvchilar ishini baholash; Tarbiyaviy: Tabiat jonzotlariga muruvvat ko'rsatishga undash. Rivojlantiruvchi: O'quvchilarning yozma va og`zaki nutqini o'stirish.

Darsning turi: umumlashtiruvchi-tekshiruvchi

Darsning metodi: mustaqil ish metod.

Darsning jihozi: bayon matni

Darsning borishi:

Dars elementlari	I	II	III	IV	V	VI
Davomiyligi	3	7	14	15	5	1

I.Tashkiliy qism.

Davomatni aniqlash.

Navbatchi axboroti.

Darsga hozirlikni tekshirish.

II.Uy vazifasini so`rash va baholash.Parta oralab ko`rib chiqiladi.Aytilgan o`quvchilar bittadan gap o`qib beradilar.
II.Nazorat ishi daftarlarini tarqataman.Olgan ballari yo`l qo`yilgan xatolar ko`rib chiqiladi.Bugungi dars maqsadi bilan tanishtiraman.

III.Xatolar ustida ishlash.

Do'stlik yengdi

Reja:

1.O`rmonda yangi yil bayrami.

2.Bo`ri va tulkining niyati.

3.O`rmon hayvonlarining maslahati.

4.Do`stlik yengdi.

VI.Mustahkamlash.O`quvchilar qilgan xatolarini to`g`rilab yozadilar.

V.Baholash.Daftarlari yeg`ib olinadi.

VI. Uyga vazifa.: Takrorlash.

MRO`TIBO`__________

Sana. Mavzu: O`rin –payt kelishigi.

Maqsad: Ta`limiy: O`rin –payt kelishigi haqida ma`lumot berish; Tarbiyaviy: O`quvchilarni badiiy kitoblar ko`proq mutola qilishga undash. Rivojlantiruvchi: O'quvchilarning yozma va og`zaki nutqini o'stirish.

Darsning turi: yangi bilim beruvchi,umumlashtiruvchi,mustahkamlovchi

Darsning metodi: savol-javob,amaliy,mustaqil ish metod.

Darsning jihozi: rasm va jadvallar.

Darsning borishi:

Dars elementlari	I	II	III	IV	V	VI
Davomiyligi	3	7	14	15	5	1

I.Tashkiliy qism.

Davomatni aniqlash.

Navbatchi axboroti.

Darsga hozirlikni tekshirish.

II.Uy vazifasini so`rash va baholash.Parta oralab ko`rib chiqiladi.Aytilgan o`quvchilar bittadan gap o`qib beradilar.
III.Yangi mavzu bayoni.Ko`rgazmadan foydalanib o`rin-payt kelishigi haqida ma`lumot beraman.Darslik ustida ishlash.

236-mashq. O'qing. Ajratilgan otlarga so'roq bering. Ular qaysi kelishikda qo'llangan? Mashqda berilgan ertakni sahnalashtirsak yoki stol teatri sifatida ham qo`yib berak bo`ladi.

Anvarda ertak kitoblar ko'p. Bir^? kitobida ,,O'rmonga nega o't ketdi?" ertagi bor. Anvar uni o'rtoqiariga gapirib berdi:

— Qadim zamonda bepoyon o'rmonda turli jonzotlar inoq yashar ekan. Sichqon oftobda erkalanib yotgan mushukning bag'rida o'ynarkan. Bo'ri qo'zichoqni o'z bolasidek yalab-yulqar ekan. Tuiki jo'jalarni don-dun bilan siylarkan. Yo'lbars kiyik bolalarini yelkasiga mindirib, qirlarda sayr qildirar ekan...

Anvar shu yerga kelganda ertakni to'xtatdi.

Ertakni davomini o`quvchilar qo`yib beradilar.Mashq shartiga ko`ra o`rin-payt kelishigidagi ot qatnashgan gaplarni ko`chirib,qo`shimchalarini belgilaydilar.

VI.Mustahkamlash. 237-mashq sharti yuzasidan bajariladi.

Sahrolarida va tog' etaklarida, Amudaryo sohillarida, Qarshi cho'lida uchraydi, tog`larda,balandlikda yashaydi, Afrika va Osiyoda qishlaydi, mart oyi boshlarida uchib keladi, yerda yuradi,sentabrda uchib ketadi.

V.Baholash.Darsdagi ishtiroklariga ko`ra baholanadilar.

VI. Uyga vazifa.:238 -mashq

MRO`TIBO`__________

Sana. Mavzu: O`rin –payt kelishigi.

Maqsad: Ta`limiy: O`rin –payt kelishigi yuzasidan olgan bilimlarini mustahkamlash; Tarbiyaviy: O`quvchilarda insoniy sifatlarni tarbiyalash. Rivojlantiruvchi: O'quvchilarning yozma va og`zaki nutqini o'stirish.

Darsning turi: yangi bilim beruvchi,umumlashtiruvchi,mustahkamlovchi

Darsning metodi: savol-javob,amaliy,mustaqil ish metod.

Darsning jihozi: rasm va jadvallar.

Darsning borishi:

Dars elementlari	I	II	III	IV	V	VI
Davomiyligi	3	7	14	15	5	1

I.Tashkiliy qism.

Davomatni aniqlash.

Navbatchi axboroti.

Darsga hozirlikni tekshirish.

II.Uy vazifasini so`rash va baholash.Parta oralab ko`rib chiqiladi.Aytilgan o`quvchilar bittadan gap o`qib beradilar.

III.Yangi mavzu bayoni.O`rin-payt kelihigidafi so`zlardan missollar keltiramiz og`zaki ravishda.Darslik bilan ishlash.

239-mashq. O'rin-payt kelishigidagi otlarni so'roqiar yordamida aniqiang, ularni o'zi bog'langan fe'l bilan ko'chiring.

Odob bozorda sotilmas.

Kattaga hurmatda bo'l, Kichikka izzatda bo'l.

O'tloqda bedana ko'p, Dangasada — bahona

Oltin o'tda bilinadi, Odam — mehnatda.

Hunar bo'lsa qo'lingda, Non topilar yo'lingda.

VI.Mustahkamlash. 240-mashq. Topishmoqlarni o'qing, javobini toping.

U bahorda unadi,

Yozda kuchga to'ladi. Kuzda pishib yetilib, Tog'-tog' xirmon bo'ladi.

Tog'da, bog'da yashaydi,
Qishda, yozda yashnaydi. V.Baholash.Darsdagi ishtiroklariga ko`ra baholanadilar.

VI. Uyga vazifa.:242-mashq MRO`TIBO`__________

Sana. Mavzu: Chiqish kelishigi.

Maqsad: Ta`limiy: Chiqish kelishigi haqida ma`lumot berish; Tarbiyaviy: O`quvchilarda insoniy sifatlarni tarbiyalash. Rivojlantiruvchi: O'quvchilarning yozma va og`zaki nutqini o'stirish.

Darsning turi: yangi bilim beruvchi,umumlashtiruvchi,

Darsning metodi: savol-javob,amaliy,mustaqil ish metod.

Darsning jihozi: rasm va jadvallar.

Darsning borishi:

Dars elementlari	I	II	III	IV	V	VI
Davomiyligi	3	7	14	15	5	1

I.Tashkiliy qism.

Davomatni aniqlash.

Navbatchi axboroti.

Darsga hozirlikni tekshirish.

II.Uy vazifasini so`rash va baholash.Parta oralab ko`rib chiqiladi.Aytilgan o`quvchilar bittadan gap o`qib beradilar.

III.Yangi mavzu bayoni.Maqol aytish musobaqasi uyushturiladi.Unda chiqish kelishigidagi so`zlar ishtirok etishi kerak bo`ladi.Darslik bilan ishlash. 243-mashq. Maqollami o'qing. So'roqlar yordamida chiqish kelishigidagi otiarni topib, o'zi bog'langan so'z bilan birga ko'chiring.

1. Shirin so'z boldan shirin. 2. Kitobdan yaxshi do'st yo'q. 3. Yurtidan ayrilganni yov chopar. 4. O'z mehnatidan non yegan kishi, Hotam minnatidan ozod yoz-qishin. 5. Olamdan g'amsiz o'tay desang, ilm-u hunar o'rgan.

Otlardagi chiqish kelishigi qo'shimchasini tegishlicha belgilang. VI.Mustahkamlash. 244- mashq. Berilgan keldi,so`radi fe'lga mos otlar toping. Uni chiqish kelishigida qo'llab, birikma tuzing va yozing.

so`radi

O`quvchilarga quyidagi savollar bilan murojat qilaman . Chiqish kelishigidagi otlarni gapda qanday aniqlaysiz?

Chiqish kelishigi qo`shimchasi otni qaysi so`z turkumiga bog`laydi?

Olgan javoblarni umumlashtiraman va xulosalayman.

V.Baholash.Darsdagi ishtiroklariga ko`ra baholanadilar.

VI. Uyga vazifa.:245-mashq

MRO`TIBO`__________

Sana. Mavzu: Chiqish kelishigi.

Maqsad: Ta`limiy: Chiqish kelishigi yuzasidan olgan bilimlarini mustahkamlash Tarbiyaviy: O`quvchilarda insoniy sifatlarni tarbiyalash. Rivojlantiruvchi: O'quvchilarning yozma va og`zaki nutqini o'stirish.

Darsning turi: umumlashtiruvchi,mustahkamlovchi

Darsning metodi: savol-javob,amaliy,mustaqil ish metod.

Darsning jihozi: rasm va jadvallar.

Darsning borishi:

Dars elementlari	I	II	III	IV	V	VI
Davomiyligi	3	7	14	15	5	1

I.Tashkiliy qism.

Davomatni aniqlash.

Navbatchi axboroti.

Darsga hozirlikni tekshirish.

II.Uy vazifasini so`rash va baholash.Parta oralab ko`rib chiqiladi.Aytilgan o`quvchilar bittadan gap o`qib beradilar.O`quvchilar bilan 14-yanvar – vatan himoyachilari kuni haqida savol-javob o`tkazaman. III.Yangi mavzu bayoni. Darslik bilan ishlash. 246- mashq. O'qing. Chiqish kelishigi so'roqlariga javob bo'lgan otlarni aniqlang.

Sizga salom oyimdan, Bobom hamda dadamdan. Atrofimda chug'urlab, S alom aytmoqda Hamdam.

Bobom derlar uqtirib: — Yerning tili bor, bolam, Hali yer-la so'zlashish, Yoshsan, kelmas qo'lingdan. Yer tilini o'rgansang, Chechak unar yo'lingdan.

Ko'chiring. Chiqish kelishigidagi otlarning so'rog'ini qavs ichida ko'rsating, qo'shimchasini belgilang. VI.Mustahkamlash.247-mashq. Topishmoqiarni o'qing, javobini toping. Chiqish kelishigida qo'llangan otlarni so'roqiar yordamida aniqiab, o'zi bog'langan so'z bilan ayting. Olti oyoq-qo'li bor, Oyog'i yo'q, qo'li yo'q, To'r to'qiydi ipakdan. So'zlamoqqa tili yo'q. Tanasi dum-dumaloq, Uni sevar el jondan, Qolishmaydi pufakdan. Xabar berar jahondan.

V.Baholash.Darsdagi ishtiroklariga ko`ra baholanadilar.

VI. Uyga vazifa.:248-mashq . MRO`TIBO`__________

Sana. Mavzu: Otlarning kelishiklar bilan qo`llanilishi.

Maqsad: Ta`limiy: Otlarning kelishiklar bilan qo`llanilishi yuzasidan bilim berish Tarbiyaviy: O`quvchilarda insoniy sifatlarni tarbiyalash. Rivojlantiruvchi: O'quvchilarning yozma va og`zaki nutqini o'stirish.

Darsning turi: umumlashtiruvchi, yangi bilim beruvchi Darsning metodi: savol-javob,amaliy,mustaqil ish metod.

Darsning jihozi: rasm va jadvallar.

Darsning borishi:

Dars elementlari	I	II	III	IV	V	VI
Davomiyligi	3	7	14	15	5	1

I.Tashkiliy qism.

Davomatni aniqlash.

Navbatchi axboroti.

Darsga hozirlikni tekshirish.

II.Uy vazifasini so`rash va baholash.Parta oralab ko`rib chiqiladi.Aytilgan o`quvchilar bittadan gap o`qib beradilar.

III.Yangi mavzu bayoni. Narsa rasmlarini ko`ratib,ularni kelishiklarda tuslaymiz.Darslikdagi berilgan mashqlarni bajaramiz 249- mashq. Nuqtalar o'rniga kelishik qo'shimchalaridan mosini qo'yib o'qing. Ularni o'zi bog'langan so'z bilan birga ko'chiring.

Ubaydullo bobo bugun ish.. sal kech qaytdi.

— Buvajon!

Malika odatdagidek bobosining quchog'i.. otildi.

• 
  Jon qizim, senga va'da qilgan narsani olib kelolmadim,— dedi buvasi.
  
• 
  Nega, buvajon?
  
• 
  Kassir bank., bora olmabdi.
  
• 
  Kassir? Kim u?
  
• 
  Kassir bankdan pul keltirib, xizmatchilarga tarqatadi.
  
• 
  Voy, kecha biz oyim bilan bankalar.. pomidor tuzladik-ku!
  
• 
  Banka emas, bank! Bank daromadlar jam bo'ladigan joy. Pulning uyi desam ham bo'ladi.
  

VI.Mustahkamlash. 250- mashq. Nuqtalar o'rniga kelishik qo'shimchalaridan mosini qo'yib, she'mi o'qing. Kelishik qo'shimchalarini olgan otlarni o'zi bog'langan so'z bilan kelishiklar tartibida yozing.

V.Baholash.Darsdagi ishtiroklariga ko`ra baholanadilar.

VI. Uyga vazifa.:251-mashq

MRO`TIBO`__________

Sana. Mavzu: Otlarning kelishiklar bilan qo`llanilishi.

Maqsad: Ta`limiy: Mavzu yuzasidan olgan bilimlarini mustahkamlash Tarbiyaviy: O`quvchilarda insoniy sifatlarni tarbiyalash. Rivojlantiruvchi: O'quvchilarning yozma va og`zaki nutqini o'stirish.

Darsning turi: umumlashtiruvchi,mustahkamlovchi

Darsning metodi: savol-javob,amaliy,mustaqil ish metod.

Darsning jihozi: rasm va jadvallar.

Darsning borishi:

Dars elementlari	I	II	III	IV	V	VI
Davomiyligi	3	7	14	15	5	1

I.Tashkiliy qism.

Davomatni aniqlash.

Navbatchi axboroti.

Darsga hozirlikni tekshirish.

II.Uy vazifasini so`rash va baholash.Parta oralab ko`rib chiqiladi.Aytilgan o`quvchilar bittadan gap o`qib beradilar.

III.Mavzu bayoni. Kelishiklar ,ularning qo`shimchalarini joy-joyiga qo`yish o`yinini o`ynaymiz.252- mashq. She'rni ifodali o'qing. Nuqtalar o'miga kelishik qo'shimchalaridan mosini qo'yib ko'chiring.

XO'RAK

Xo'rak izlab baliq.., Bordik suvsiz ariq.. . Yer.. ursam belkurak, Ancha chiqdi deng xo'rak. Boqmay orqa-o'ng tomon, Otib turdim do'ng tomon.

• 
  Qancha bo'ldi? — so'radim. Do'ng.. turgan O'roz..
  
• 
  So'rang, — dedi,— xo'rak.. Terib yegan xo'roz.. .
  

VI.Mustahkamlash. O`quvchilar 253-mashqqa berilgan rasm yuzasidan “Men onamga yordamchi”mavzusida hikoya tuzadilar. Tuzmoqchi bo`lgan hikoyalarida darslikda berilgan quyidagi so`zlardan foydalanadilar.

Bog`chada,ukamni,onamning,uyda,maktabdan,piyolalarni,dasturxonni,likopcha,,qoshiq,artmoq,faxrlanmoq,,xursand bo`lmoq. V.Baholash.Darsdagi ishtiroklariga ko`ra baholanadilar.

VI. Uyga vazifa.:254-mashq

MRO`TIBO`__________

Sana. Mavzu: Ot yasovchi qo`shimchalar Maqsad: Ta`limiy: o'quvchilarda ot yasovchi qo'shimchaJar yordamida yangi ma'nodagi ot yasash orqali tilda so'zlarning boyib borishi haqida ma'lumot hosil qilish. Tarbiyaviy: o'quvchilarning kasblar haqidagi tushunchalarini aniqlash va har bir kasbning o'ziga xos qiziqarii tomonlarini ochish orqali ularni kasbga yo'naltirish.

Rivojlantiruvchi: So'zlardan maqsadga muvofiq foydaJana oJish maiakaJarini takomilJashtirish;

Darsning turi: umumlashtiruvchi,mustahkamlovchi

Darsning metodi: savol-javob,amaliy,mustaqil ish metod.

Darsning jihozi: rasm va jadvallar.

Darsning borishi:

Dars elementlari	I	II	III	IV	V	VI
Davomiyligi	3	7	14	15	5	1

I.Tashkiliy qism.

Davomatni aniqlash.

Navbatchi axboroti.

Darsga hozirlikni tekshirish.

II.Uy vazifasini so`rash va baholash.Parta oralab ko`rib chiqiladi.Aytilgan o`quvchilar bittadan gap o`qib beradilar.

1. 
   III.Yangi mavzu bayoni. Doskaning bir tomoniga gul, osh (palov), soat, tennis o'yini aks etgan rasmJar, ikkinchi tomoniga guidon, oshpaz, soatsoz, tennischi rasmJari iJib qo'yiiadi.
   

— Rasmda nimaJarni ko'ryapsiz?

O'quvchiJar birinchi tomondagi rasm nomJarini aytadi. UJarga so'roq beradiJar (nima?). IkJdnchi tomondagi rasmiarni ko'radilar, nomini aytadiJar. UJarga ham so'roq beradiJar (nima?, Jam?)

• 
  Guidon so'zi nimani nomiayapti? Bu so'z qanday ma'noni angJatyapti? (GuJ soJinadigan idish nomini biJdirib, yangi ma'noni angJatadi.)
  

• 
  Osh so'zi nimani angJatyapti? (Taomni angJatyapti.)
  

• 
  Oshpaz so'zi-chi? (Oshpaz so'zi oshni tayyoriaydigan insonni biJdiradi).
  
• 
  Soatsoz so'zi-chi? (Soatsoz soat tuzatadigan inson ma'no-sini biJdiradi.
  
• 
  Tennischi so'zi tennis o'yinini biidiradimi? (Tennischiso'zi tennis o'yinchisi ma'nosini biJdiradi).
  

Doskaning iJcki tomoniga rasm nomJari savoJ-javob jarayonida yozib boriladi:

gul guJdon

osh oshpaz

soat soatsoz

tennis tennischi

O'quvchiJarga so'zlarning o'zak va qo'shimchaJarni beJgiJash vazifasi beriJadi: bunda 3- sinfda o'rgangan qo'shimcha turiarini esJashJari aytiJadi. gul — gulchi

VI.Mustahkamlash. V.Baholash.Darsdagi ishtiroklariga ko`ra baholanadilar.

VI. Uyga vazifa.:257-mashq

MRO`TIBO`__________

Sana. Mavzu: Ot yasovchi qo`shimchalar

Maqsad: Ta`limiy: Mavzu yuzasidan bilimlarni mustahkamlash Tarbiyaviy: O`quvchilarda insoniy sifatlarni tarbiyalash. Rivojlantiruvchi: O'quvchilarning yozma va og`zaki nutqini o'stirish.

Darsning turi: umumlashtiruvchi,mustahkamlovchi

Darsning metodi: savol-javob,amaliy,mustaqil ish metod.

Darsning jihozi: rasm va jadvallar.

Darsning borishi:

Dars elementlari	I	II	III	IV	V	VI
Davomiyligi	3	7	14	15	5	1

I.Tashkiliy qism.

Davomatni aniqlash.

Navbatchi axboroti.

Darsga hozirlikni tekshirish.

II.Uy vazifasini so`rash va baholash.Parta oralab ko`rib chiqiladi.Aytilgan o`quvchilar bittadan gap o`qib beradilar.

III.Yangi mavzu bayoni.Darslik bilan ishlash. 258-mashq sharti yuzasidan bajariladi.259-mashq. O'qing. So'zlarga ot yasovchi qo'shimchalarni qo'shib ko'chiring.

ela — elak tara — taroq

kura — ... so'ra — ...

tila — ... buta — ...

beza — ... bo'ya — …

Berilgan so'zlar qaysi so'z turkumiga xos? Hosil bo'lgan so'zlar-chi? Qaysi so'zlar tarkibida o'zgarish bo'ldi? Nima uchun?

VI.Mustahkamlash. 260-mashq. Berilgan otlardan ma'nodoshlarini tanlafc

Tilak, sovg'a, odam, bahor, kishi, orzu, tortiq,inson, niyat, istak, hadya, ko'klam, armug'on.

Shu so'zlar ishtirokida ikkita gap tuzing.

261-mashq. -chi, -zor, -dosh, -kor qo'shimchalari yasang va yozing. Yozgan so'zlaringizning ma'nosini tushuntiring

Namuna: suv—suvchi...

-chi, -dosh, -kor qo'shimchalari qanday ma'noli so'zlar -zor qo'shimchasi-chi?

V.Baholash.Darsdagi ishtiroklariga ko`ra baholanadilar.

VI. Uyga vazifa.:262-mashq

MRO`TIBO`__________

Sana. Mavzu: Ot so`z turkumu yuzasidan takrorlash

Maqsad: Ta`limiy: Mavzu yuzasidan bilimlarni takrorlash Tarbiyaviy: O`quvchilarda insoniy sifatlarni tarbiyalash. Rivojlantiruvchi: O'quvchilarning yozma va og`zaki nutqini o'stirish.

Darsning turi: umumlashtiruvchi,mustahkamlovchi

Darsning metodi: savol-javob,amaliy,mustaqil ish metod.

Darsning jihozi: rasm va jadvallar.

Darsning borishi:

Dars elementlari	I	II	III	IV	V	VI
Davomiyligi	3	7	14	15	5	1

I.Tashkiliy qism.

Davomatni aniqlash.

Navbatchi axboroti.

Darsga hozirlikni tekshirish.

II.Uy vazifasini so`rash va baholash.Parta oralab ko`rib chiqiladi.Aytilgan o`quvchilar bittadan gap o`qib beradilar.
III.O`tilganlat yuzasidan takrorlash.

263- mashq. Birikmalarni o'qing.

ko'm-ko'k o't ariqdan o't

minishli ot koptokni ot

Bir xil shakldagi so'zlaming ma'nosini ayting.

Tilda ot, o't so'zlari nechta? Ular qaysi tomoni bilan bir-biriga o'xshaydi? Nimasi bilan farq qiladi?

VI.Mustahkamlash. 264- mashq. Matnni o'qing. Ot yasovchi qo'shimchali otlarni ko'chiring. O'zak va qo'shimchalarni belgilang.

Hovuz bo'yidagi supada uxlab qolgan Yorqintoy soat ikkilarda uyg'ondi. Bu vaqtda suvchilar, traktorchilar paxtazordan chiqib kelishardi. Yorqintoy hovuzdagi suvda apir-shapir yuzini yuvdi-da, shiypondagi kichik xonaga kirib ketdi. U hovuz bo'yidagi supada dam olayotgan paxtakorlarni deraza orqali kuzatib o'tirdi. Taxminan soat to'rtlarda shiyponga kelganlarning hammasi birin-ketin tarqalib, yana paxtazor oralab ketishdi. Tolzordagi supada faqat Burhon bobo bilan oshpaz Qo'chqor amaki qoldi. Yorqintoy qishloq odamlarining mehnatkashligini yoqtirib qoldi.

V.Baholash.Darsdagi ishtiroklariga ko`ra baholanadilar.

VI. Uyga vazifa.:264-mashq

MRO`TIBO`__________

Sana. Mavzu: 8-Nazorat ishi .

Maqsad: Ta`limiy: O`quvchilar bilimini aniqlash; Tarbiyaviy: o`z bilimiga ishonchni tarbiyalash. Rivojlantiruvchi: O'quvchilarning yozma va og`zaki nutqini o'stirish.

Darsning turi: umumlashtiruvchi-tekshiruvchi

Darsning metodi: mustaqil ish metod.

Darsning jihozi: bayon matni

Darsning borishi:

Dars elementlari	I	II	III	IV	V	VI
Davomiyligi	3	7	14	15	5	1

I.Tashkiliy qism.

Davomatni aniqlash.

Navbatchi axboroti.

Darsga hozirlikni tekshirish.

II.Nazorat ishi daftarlarini tarqataman.Bugungi dars maqsadi bilan tanishtiraman.
III.Nazorat ishi bayoni. Sana va mavzu doskaga yoziladi.Bolalar bugun biz sizlar bilan “Tabiat qo`ynida”nomli diktant yozamiz.



Tabiat qo`ynida

Tun b o`yi yoqqan yomg`ir ertalab tindi.Bulut tarqalib,osmon tiniq moviy tusga kirdi.Butun tabiat porlab turgan quyoshga kulib boqdi.Yomg`irda to`yib suv ichgan asalarilar xushbo`y atirgullar atrofidaparvona bo`la boshlaydilar.

Mana arilardan biri endi ochilgan binafshaga qo`ndi.Undan simirib sharbat ichdi.

Gulnora quvonch bilan arilarni kuzatardi.Ana boshqalari xushbo`y o`tlarorasidan mayday gullarni axtarardi.

Tabiat yanada jonlandi.Quyosh mo`l nur sochdi.Gulnora qo`shiq aytib,bog`ni aylandi.Qoqi gullardan boshiga gulchambar taqdi.
VI.Mustahkamlash.Diktantni aytib turaman,o`quvchilar mustaqil yozadilar.
V.Baholash.O'quvchilarni baholash uchun daftarlari yeg`ib olinadi.

VI. Uyga vazifa.: Takrorlash.

MRO`TIBO`__________

Sana. Mavzu: Nazorat ishining tahlili .

Maqsad: Ta`limiy: O`quvchilar ishini baholash; Tarbiyaviy: Tabiat jonzotlariga muruvvat ko'rsatishga undash. Rivojlantiruvchi: O'quvchilarning yozma va og`zaki nutqini o'stirish.

Darsning turi: umumlashtiruvchi-tekshiruvchi

Darsning metodi: mustaqil ish metod.

Darsning jihozi: bayon matni

Darsning borishi:

Dars elementlari	I	II	III	IV	V	VI
Davomiyligi	3	7	14	15	5	1

I.Tashkiliy qism.

Davomatni aniqlash.

Navbatchi axboroti.

Darsga hozirlikni tekshirish.

II.Uy vazifasini so`rash va baholash.Parta oralab ko`rib chiqiladi.Aytilgan o`quvchilar bittadan gap o`qib beradilar.Kelishiklar yuzasidan savol-javob o`tkazaman.

1.Gapda bosh kelishikdagi otni qanday aniqlaysiz?

2.Bosh kelishikdagi otning tarkibida qaysi qo`shimchalar ishtirok etishi mumkin?

3.ning qo`shimchasi otni qaysi turkumdagi so`zlarga bog`laydi?

4.Qaratqich kelishikdagi otlar gapning qaysi bo`lagi bo`lib keladi?

4.Tushum kelishigi qo`shimchasi otni qaysi so`z turkumiga bog`laydi?

5.Tushum kelishigidagi otlar gapda qanday bo`lak vazifasida keladi?
II.Nazorat ishi daftarlarini tarqataman.Olgan ballari yo`l qo`yilgan xatolar ko`rib chiqiladi.Bugungi dars maqsadi bilan tanishtiraman.

III.Xatolar ustida ishlash.O`quvchilar mustaqil ravishda o`z xatolarini to`g`rilashga urinib ko`radilar.

VI.Mustahkamlash.O`quvchilar qilgan xatolarini to`g`rilab yozadilar.

V.Baholash.Daftarlari yeg`ib olinadi.

VI. Uyga vazifa.: Takrorlash.

MRO`TIBO`__________

Sana. Mavzu: Sifat so`z turkumi haqida ma`lumot

Maqsad: Ta`limiy: o'quvchilarga sifat so'z turkumi, uning so'roqlari, gapdagi vazifasi haqida ma'lumot berish. Tarbiyaviy: o'quvchilarni bergan va'dasini bajarishga odatlantirish. Atrofdagi odamlarga hurmat bilan munosabatda bo'lishni uqtirish. Rivojlantiruvchi: O'quvchilarning lug'atini gumbaz, beg'uborjo'shqin, tagdo'zi so'zlari bilanboyitish. Darsning turi: umumlashtiruvchi,mustahkamlovchi

Darsning metodi: savol-javob,amaliy,mustaqil ish metod.

Darsning jihozi: rasm va jadvallar.

Darsning borishi:

Dars elementlari	I	II	III	IV	V	VI
Davomiyligi	3	7	14	15	5	1

I.Tashkiliy qism.Davomatni aniqlash. Navbatchi axboroti.Darsga hozirlikni tekshirish.

II.Uy vazifasini so`rash va baholash.Parta oralab ko`rib chiqiladi.Aytilgan o`quvchilar bittadan gap o`qib beradilar.

III.Yangi mavzu bayoni. Doskaga olma, gul, sinf, xona, qalampir, bolaning rasmlari ilib qo'yiladi. O'quvchilar bilan quyidagi savol-topshiriqlar yorda-mida suhbat o'tkaziladi:

Rasmlarni kuzating. Rasmda tasvirlangan narsalarning nomini ayting.

Qanday gul? (Qizil gul.) Qizil so'zi gulning nimasini bildiradi? (Rangini bildiradi.) Qanday qalampir? (Achchiq qalampir.) Achchiq so'zi qalampirning nimasini bildiradi? (Ta'mini bildiradi.)

Suhbat yakunida bir o'quvchiga xulosa chiqartiriladi: narsa-buyum, shaxslarning belgisini bildirib, qanday?, qanaqa? so'roqlariga javob bo'lgan so'zlar sifat so'z turkumidagi so'zlar deyiladi.

O'quvchilar 267-mashq shartini o'qiydilar. Shartiga ko'ra matnni 2 xil tuzilishda o'qiydilar. 1- o'qishda quyidagi savollar beriladi: Matn mazmuni ifodalanayaptimi? Gapda so'zlar o'zaro bog'langanmi? VI.Mustahkamlash.268- mashq. O'quvchilar she'rni ifodali o'qiydilar. Sinfdagi o'quvchilar 2 guruhga ajratiladi.

1- guruh dars mavzusiga oid savollar tuzadi.

1- gapda saxty so'zi qaysi turkumga kiradi? U nimaning belgisini bildiryapti? She'rdagi qanday?, qanaqa? so'roqlariga javob bo'lgan so'zlarni aniqlang.

Sifatlar nimaning belgisini bildirgan?

2- guruh savollarga javob beradi.

Guruhda faol qatnashgan o'quvchi doskada, qolgan o'quvchi­lar daftarga she'rni husnixat bilan yozadilar. Sifatlarning tagiga to'lqinli -chiziq chizadilar .

V.Baholash.Darsdagi ishtiroklariga ko`ra baholanadilar.

VI. Uyga vazifa.:270-mashq

MRO`TIBO`__________

Sana. Mavzu: Sifat so`z turkumi haqida ma`lumot. Maqsad: Ta`limiy: o'quvchilarga sifat so'z turkumi, uning so'roqlari, gapdagi vazifasi haqida ma'lumot berish. Tarbiyaviy: O`quvchilarda insoniy sifatlarni tarbiyalash. Rivojlantiruvchi: O'quvchilarning yozma va og`zaki nutqini o'stirish.

Darsning turi: umumlashtiruvchi,mustahkamlovchi

Darsning metodi: savol-javob,amaliy,mustaqil ish metod.

Darsning jihozi: rasm va jadvallar.

Darsning borishi:

Dars elementlari	I	II	III	IV	V	VI
Davomiyligi	3	7	14	15	5	1

I.Tashkiliy qism.

Davomatni aniqlash.

Navbatchi axboroti.

Darsga hozirlikni tekshirish.

II.Uy vazifasini so`rash va baholash.Parta oralab ko`rib chiqiladi.Aytilgan o`quvchilar bittadan gap o`qib beradilar.

III.Mavzu bayoni. 271-mashq. Matnni o'qing.

ARCHA

Ko'm-ко'к archa ona tuproq bag'ridan unib chiqadi. Quyoshning zarrin nurlarini emib o'sadi. Uning yam-yashil rangi hech o'zgarmaydi.

Archa qishning qahraton sovuq havosiga bardosh beradi. Bahorda ham sevimli libosini o'zgartirmaydi. Faqat yangi novdalar chiqaradi. Kuzda ham o'zining yashil, to'nini tashlamaydi.

So'roqlar yordamida sifatlarni aniqlab, gapdagi vazifasini tegishlicha belgilang.

VI.Mustahkamlash.272- mashq. Matnni o'qing. So'roqlar yordamida sifatlarni topib, o'zi bog'langan so'z bilan ko'chiring.

O'JAR BARG

Barglarning umri qisqa ekan. Kuz kelishi bilan qo'ng'ir tusga kirib, daydi shamolning hamlasiga dosh berolmay to'kilisharkan.

... Bir o'jar barg novdaga mahkam yopishib olibdi.

— Biz ona yerga singib, unga madad beramiz. Sharofatimiz bilan kelgusi yil yangi barglar ko'karadi, sen yolg'iz qolma, qorbo'ronlarda holing ne kechadi?— deyishibdi sheriklari. O'jar barg o'ylanib qolibdi.

V.Baholash.Darsdagi ishtiroklariga ko`ra baholanadilar.

VI. Uyga vazifa.:274-mashq

MRO`TIBO`__________

Sana. Mavzu: Sifatlarning otga bog`lanishi,gapdagi vazifasi

Maqsad: Ta`limiy: Sifatlarning otga bog`lanishi,gapdagi vazifasi haqida ma`lumot berish

Tarbiyaviy: O`quvchilarda insoniy sifatlarni tarbiyalash. Rivojlantiruvchi: O'quvchilarning yozma va og`zaki nutqini o'stirish.

Darsning turi: umumlashtiruvchi,mustahkamlovchi

Darsning metodi: savol-javob,amaliy,mustaqil ish metod.

Darsning jihozi: rasm va jadvallar.

Darsning borishi:

Dars elementlari	I	II	III	IV	V	VI
Davomiyligi	3	7	14	15	5	1

I.Tashkiliy qism.

Davomatni aniqlash.

Navbatchi axboroti.

Darsga hozirlikni tekshirish.

II.Uy vazifasini so`rash va baholash.Parta oralab ko`rib chiqiladi.Aytilgan o`quvchilar bittadan gap o`qib beradilar.

III.Yangi mavzu bayoni.O`quvchilarga sifatlar yozilgan kartochkalarni tarqataman.Ulardan so`z birikmasi tuzishni topshiraman.Ishlarini xulosalab baholayman.Darslik bilan ishlash.

275-mashq. Maqollarni o'qing, ma'nosini tushuntiring.

To'g'ri odam egri so'zdan or qiladi.

Befoyda so'zni ko'p aytma, foydali so'zni ko'p eshitishdan qaytma.

Chin so'zni yolg'onga chulg'ama, chin ayta oladigan tilni yolg'onga bulg'ama. (Navoiy)

Ko'chiring. Sifatlarning otga bog'lanishini chizmada ifodalang.

Namuna: to'g'ri odam

VI.Mustahkamlash. O`quvchilar doskada ishlaydilar ,daftarga ko`chiradilar.

276-mashq. Matnni o'qing va ko'chirib yozing.

Azamatning dadasi tuvakda gul olib keldi. U juda xursand bo'ldi. Yashil bargli, qizg'ish, tikansiz gulning atrofidan ketgisi kelmay qoldi. Qarasa, gulning kichkina tugmachasi ham bor ekan. Azamat uni uzib oimoqchi bo'idi-yu, lekin yuragi dov bermadi. Yomon bolalargina shunday qilishadi. Azamat esa yaxshi bola.
So`roqlar yordamida sifatlarni aniqlab,gapdagi vazifasini belgilang.
V.Baholash.Darsdagi ishtiroklariga ko`ra baholanadilar.

VI. Uyga vazifa.:277-mashq

MRO`TIBO`__________
Sana. Mavzu: Sifatlarning otga bog`lanishi,gapdagi vazifasi

Maqsad: Ta`limiy: Mavzu yuzasidan bilimlarini takrorlash. Tarbiyaviy: O`quvchilarda insoniy sifatlarni tarbiyalash. Rivojlantiruvchi: O'quvchilarning yozma va og`zaki nutqini o'stirish.

Darsning turi: umumlashtiruvchi,mustahkamlovchi

Darsning metodi: savol-javob,amaliy,mustaqil ish metod.

Darsning jihozi: rasm va jadvallar.

Darsning borishi:

Dars elementlari	I	II	III	IV	V	VI
Davomiyligi	3	7	14	15	5	1

I.Tashkiliy qism.

Davomatni aniqlash.

Navbatchi axboroti.

Darsga hozirlikni tekshirish.

II.Uy vazifasini so`rash va baholash.Parta oralab ko`rib chiqiladi.Aytilgan o`quvchilar bittadan gap o`qib beradilar.

III.Darslik bilan. Ishlash. 278-mashq. o'qing. Birikmalardan qatnashtirib gaplar tuzing. Tuzgan gaplaringizdan matn hosil bo'lsin. Matnga sarlavha qo'yib yozing.

Ayyor tulki, katta tulki, oppoq qor, qalin qor, chiroyli archa, ko'm-ko'k archa, musaffo havo, sovuq havo.

279- mashq. Berilgan otga mos sifatlar topib, birikma tuzing va yozing.Yozib bo`lgan o`quvchilarning daftarlarini tekshirib banolayman.

VI.Mustahkamlash . 280- mashq. Berilgan sifat va otlardan foydalanib, birikma tuzing.

buyuk, ulug', katta, yirik;

olim, yozuvchi, bino, inson, davlat;

chiroyli, go'zal, barno, suluv, dibar;

qiz, bola, yigit, kelinchak, shahar, diyor.

Sifatlarning yozilishini yodingizda tuting

V.Baholash.Darsdagi ishtiroklariga ko`ra baholanadilar.

VI. Uyga vazifa.:281-mashq

MRO`TIBO`__________

Sana. Mavzu: Sifatlarning otga bog`lanishi,gapdagi vazifasi. Maqsad: Ta`limiy :O`tilgan mavzu yuzasidan olgan bilimlarni mustahkamlash. Tarbiyaviy: O`quvchilarda insoniy sifatlarni tarbiyalash. Rivojlantiruvchi: O'quvchilarning yozma va og`zaki nutqini o'stirish. Darsning turi: umumlashtiruvchi,mustahkamlovchi

Darsning metodi: savol-javob,amaliy,mustaqil ish metod.

Darsning jihozi: rasm va jadvallar.

Darsning borishi:

Dars elementlari	I	II	III	IV	V	VI
Davomiyligi	3	7	14	15	5	1

I.Tashkiliy qism.

Davomatni aniqlash.

Navbatchi axboroti.

Darsga hozirlikni tekshirish.

II.Uy vazifasini so`rash va baholash.Parta oralab ko`rib chiqiladi.Aytilgan o`quvchilar bittadan gap o`qib beradilar.

III.Mavzu bayoni.”Kim kop sifatga misol keltiradi” o`yinini o`ynaymiz.Golib o`quvchilar baholanadilar.

282-mashq. O'qing. Ajratib ko'rsatilgan sifatlarga berilgan sifat­lar ichidan yaqin ma'nolilarini topib, namunadagidek yozing.

Nam una: ko'rkam, chiroyli, ...

Ko'rkam, sezgir, katta, chaqqon, chiroyli, epchil, ziy-rak, ulkan, shod, jasur, xursand, qahramon.

Berilgan sifatlardan qatnashtirib gaplar tuzing.

283-mashq. Birikmalardagi sifatlarning ma'nosini taqqoslang.

Qalin kitob — qalin o'rtoq, chiroyli gul —chiroyli nutq; og'ir tosh — og'ir bola, yaqin yo'l — yaqin dugona; o'tkir pichoq — o'tkir til, shirin tarvuz — shirin uyqu.

Ko'chiring. O'z ma'nosida qo'llangan sifatlarning tagiga chi-zing. Ko'chma ma'noda qo'llangan sifatlardan qatnashtirib, ikkita gap tuzing.

VI.Mustahkamlash.

284- mashq. She'rni o'qing. Sifatiarni aniqiab, qanday ma'noda qo'llanganini ayting.

Bir kuni qish kechasi Qattiq sovuq bo'lgandi. Daraxtlarning gavdasi Qalin qorga burkandi...

Zafar Diyor

Qattiq, qalin sifatlarini o'z va ko'chma ma'noda qo'llab, birikmalar tuzib yozing.

V.Baholash.Darsdagi ishtiroklariga ko`ra baholanadilar.

VI. Uyga vazifa.:285-mashq

MRO`TIBO`__________

Sana. Mavzu: Sifatlarning ma`no turlari Maqsad: Ta`limiy: o'quvchilarning sifat so'z turkumi haqidagi umumiy bilimlarini aniqlash. Sifatlarning rang-tus, maza, hajm-shakl, xil-xususiyat kabi ma'no turlari haqida, ularning otlarga bog'lanishi haqidagi bilimlarni kengaytirish. Tarbiyaviy: o'quvchilarni tozalik, shaxsiy gigiyena qoidalariga amal qilishga o'rgatish. Rivojlantiruvchi: o'quvchilarning lug'atini boyitish; Darsning turi: umumlashtiruvchi,mustahkamlovchi

Darsning metodi: savol-javob,amaliy,mustaqil ish metod.

Darsning jihozi: rasm va jadvallar.

Darsning borishi:

Dars elementlari	I	II	III	IV	V	VI
Davomiyligi	3	7	14	15	5	1

I.Tashkiliy qism.

Davomatni aniqlash.

Navbatchi axboroti.

Darsga hozirlikni tekshirish.

II.Uy vazifasini so`rash va baholash.Parta oralab ko`rib chiqiladi.Aytilgan o`quvchilar bittadan gap o`qib beradilar.
III.Yangi mavzu bayoni. O'quvchilarga magnitofonga yozilgan so'zlar eshittiriladi. Ко 'к, shirin, dumaloq, mazali.O'quvchilar eshitib bo'lgach, so'zlarni ichlarida bo'g'inga bo'lib yozadilar. So'ng yana boshqa so'zlar eshittiriladi. Bo 'rsildoq, xushbo 'y, aziz, to 'yimli, lo 'ppi. O'quvchilar bu so'zlarni ham yozib olishadi.

• 
  Yozgan so'zlaringiz qaysi narsaning belgisi bo'la oladi? Mevalardan birini toping. (Qizil, shirin, dumaloq, mazali sifatlari olmaning belgisi bo'la oladi.)
  
• 
  Bo'rsildoq, xushbo у, aziz, to'yimli, lo'ppi so'zlari nimaning belgilari bo'la oladi? (Nonning belgilari bo'ladi).
  
• 
  Har bir belgining xususiyatini aytib be ring.
  

Yuqorida sanab o'tilgan sifatlarni siz ta'mi, shakli, rangi, xususiyati bo'yicha ajratdingiz. Sifatlarning narsa va shaxslarning qanday belgilarini bildirishiga ko'ra quyidagi ma'no turlari bor:

1. 
   Rang-tus bildiruvchi sifatlar: sariq, yashil.
   
2. 
   Maza-ta'm bildiruvchi sifatlar: nordon, achchiq, shirin.
   
3. 
   Shakl bildiruvchi sifatlar: qiyshiq, egri.
   

286- mashq. O'quvchilar mashqda berilgan so'zlarni ma'nosiga ko'ra jadval chizib joylashtiradilar. So'zlar ichidan ma'nodosh va qarama-qarshi ma'noli sifatlarni topadilar. So'zlarning yozilishini esdatutish uqtiriladi.

N a m u n a: keng — tor, shirin — taxir, keng, bepoyon, cheksiz, botir, jasur.

287- mashq. O'quvchilar sifatlarning ma'no turlariga misol topib, darslikda berilgan qatorni davom ettiradilar. Eng ko'p sifat topgan o'quvchilar rag'batlantiriladi. Shu o'quvchi doskaga sifatlarni
yozadi. O'qituvchi bilan xatolarini tuzatgach, qolgan o'quvchilar daftarlariga yozib oladilar.
VI.Mustahkamlash.

288- mashq shartiga ko'ra bajariladi. O'quvchilar berilgan otlarga
mos rang bildiruvchi sifatlar topib, birikmani yozadilar.

Namuna: Qizil qalampir, oqpiyoz, jigarrang kartoshka va hokazo.

V.Baholash.Darsdagi ishtiroklariga ko`ra baholanadilar.
VI. Uyga vazifa.:289-mashq

MRO`TIBO`__________

Sana. Mavzu: Sifatlarning ma`no turlari

Maqsad: Ta`limiy: Sifatlarning ma`no turlari haqidagi bilimlarini mustahkamlash

Tarbiyaviy: O`quvchilarda insoniy sifatlarni tarbiyalash. Rivojlantiruvchi: O'quvchilarning yozma va og`zaki nutqini o'stirish.

Darsning turi: umumlashtiruvchi,mustahkamlovchi

Darsning metodi: savol-javob,amaliy,mustaqil ish metod.

Darsning jihozi: rasm va jadvallar.

Darsning borishi:

Dars elementlari	I	II	III	IV	V	VI
Davomiyligi	3	7	14	15	5	1

I.Tashkiliy qism.

Davomatni aniqlash.

Navbatchi axboroti.

Darsga hozirlikni tekshirish.

II.Uy vazifasini so`rash va baholash.Parta oralab ko`rib chiqiladi.Aytilgan o`quvchilar bittadan gap o`qib beradilar. III.Mavzu bayoni. O`quvchilarni kichik guruhlarga bo`laman.Sifatlarning ma`no tyrlariga misol keltirish,ularni qanashtirib birikma va gap tuzish musobaqasi uyushtiraman.G`olib guruh rag`batlantiriladi.290- mashq. Beriigan otiarga mos maza-ta'm bildiruvchi sifatlar topib, birikma tuzing va yozing.

olma, behi, anor, sarimsoq,

olcha, gilos, dovuchcha,

limon, malina.

Qarama-qarshi ma'noli sifatlarni ayting. Sifatlaming yozilishini yodingizda tuting.

VI.Mustahkamlash .291-mashq. Ertakni o'qing. So'roqlar yordamida sifatlarni topib, o'zi bog'langan ot bilan ko'chiring.

ASALNSNG YARATILISHI

Ari awal duch kelgan narsalarni tamaddi qilar ekan. Shirin, bemaza, achchiq, chuchuk narsalarni yeyish uni bora-bora noziklashtiribdi. So'ng u o'ziga ma'qui taomni topmoqchi bo'libdi. Kecha-yu kunduz tinmay mehnat qilibdi. Nihoyat xushta'm taom tayyor bo'libdi.

Ari chidam bilan mehnat qilib, shifobaxsh va iazzatli taom — asalni yaratibdi.

Maza-ta'm biidirgan sifatlaming tagiga chizing. Maza-ta'm bil­diruvchi sifatlaming yozilishini yodingizda tuting. Shu so'zlarning qaysi birida qanday xatoga yo'l qo'yishingizni ayting.

V.Baholash.Darsdagi ishtiroklariga ko`ra baholanadilar.

VI. Uyga vazifa.:292-mashq.

MRO`TIBO`__________

Sana. Mavzu: Sifatlarning ma`no turlari

Maqsad: Ta`limiyo'quvchilarning sifatlarni ma'nosiga ko'ra farqlash malakalarini o'stirish, xususiyat bildiruvchi sifatlar bilan nutqini o'stirish, badiiy asar qahramonlariga tavsif berishga, unda xususiyat bildiruvchi sifatlardan o'rinli foydalanishga o'rgatishTarbiyaviy: o'quvchilarda kamtarlik, mehnatsevarlik, rostgo'yiik fazilatlarini tarkib toptirish. Rivojlantiruvchi: O'quvchilarning yozma va og`zaki nutqini o'stirish.

Darsning turi: umumlashtiruvchi,mustahkamlovchi

Darsning metodi: savol-javob,amaliy,mustaqil ish metod.

Darsning jihozi: rasm va jadvallar.

Darsning borishi:

Dars elementlari	I	II	III	IV	V	VI
Davomiyligi	3	7	14	15	5	1

I.Tashkiliy qism.

Davomatni aniqlash.

Navbatchi axboroti.

Darsga hozirlikni tekshirish.

II.Uy vazifasini so`rash va baholash.Parta oralab ko`rib chiqiladi.Aytilgan o`quvchilar bittadan gap o`qib beradilar.

III.Mavzu bayoni. Saylanma diktant.

Diktant so'zlari magnitofon orqali eshittiriladi. Nordon, sa-riq, ko'k, aqlli, dumaloq, botirjajji, ulkan, achchiq. Sifatlarni ma'nosiga ko'ra guruhlab yozadilar.

Diktant yuzasidan suhbat:

— Siz guruhlarga ajratgan sifatlar nimalarning belgisini bildiradi?(Narsalarning, shaxslarning belgisini bildiradi.) Doskaga bir o'quvchi chiqariladi.

• 
  Sinfdoshingizning fazilatlarini aytib bering. (Alisher — aqlli, tartibli, ozoda, a'lochi o'quvchi).
  
• 
  Sinfingizda shunday fazilatlarga ega bo'lmagan o'quvchilar ham bormi? Uning xususiyatlarini aytib bering. (Ikrom — ishyoqmas, uyquchi, tartibsiz o'quvchi).
  

Siz sanab o'tgan sifatlar shaxsning nimasini bildirdi? (Xusu­siyatini bildiradi).O`quvchilar mashlarni daftarlariga mustaqil bajaradilar. 293- mashq. Topishmoqni o'qing, javobini toping. Shaki bildirgan sifatlarning tagiga chizing.

Dum-dum dumaioq,
Yum-yum yumaloq.
Ichi tola havo-yey!
Tepsam, otar shataloq.

Yo'li bor to'ppa-to'g'ri,

Yurib-yurib o'taman.

Men unga o'ng va chapdan K Ko'chat ekib ketaman. VI.Mustahkamlash.294-mashq. O'qing. Sifatlarning ma'no turini aniqiang. Hajm bildirgan sifatlarni qatnashtirib, 2 ta gap yozing. Baland, nordon, yassi, ozoda, tor, achchiq, sap-sariq, past, uzun, qisqa. 295- mashq. Matnni o'qing. So'roqiar yordamida sifatlarni topib, ularni o'zi bog'langan so'z bilan birga ko'chiring. Shakl bil­dirgan sifatlarning tagiga chizing. Tusi va ta'mi turlicha bo'lgan, qattiq po'choq bilan qoplangan mevalar yong'oq deb ataladi.

V.Baholash.Darsdagi ishtiroklariga ko`ra baholanadilar.

VI. Uyga vazifa.:296-mashq. MRO`TIBO`__________

Sana. Mavzu: Sifatlarning ma`no turlari

Maqsad: Ta`limiy: Olgan bilimlarni mustahkamlash.

Tarbiyaviy: O`quvchilarda insoniy sifatlarni tarbiyalash. Rivojlantiruvchi: O'quvchilarning yozma va og`zaki nutqini o'stirish.

Darsning turi: umumlashtiruvchi,mustahkamlovchi

Darsning metodi: savol-javob,amaliy,mustaqil ish metod.

Darsning jihozi: rasm va jadvallar.

Darsning borishi:

Dars elementlari	I	II	III	IV	V	VI
Davomiyligi	3	7	14	15	5	1

I.Tashkiliy qism.

Davomatni aniqlash.

Navbatchi axboroti.

Darsga hozirlikni tekshirish.

II.Uy vazifasini so`rash va baholash.Parta oralab ko`rib chiqiladi.Aytilgan o`quvchilar bittadan gap o`qib beradilar.

III.Darslik bilan ishlash.. O'quvchilar she'rni ifodali o'qiydilar. Sinf 2 gurahga ajratiladi.

1- gurahga „Temur bobom" she'ridagi shaxsning xususiyatini bildirgan sifatlarni topish, sifatlarni o'zi bog'langan so'z bilan birga yozish, ikkala bo'g'inida ham u unlisi yoziladigan sifatlarni aniqlash topshiriladi.

2- gurahga „Jayronlar" she'ridagi narsalarning xususiyatini bildirgan sifatlarni topish, ularni o'zi bog'langan so'z bilan birga yozish, oqil va dono; adolat va odil sifatlarining ma'nosini izohlash topshiriladi.

Har bir gurah o'zaro maslahatlashib javob beradi va guruh-ning o'zi tanlagan o'quvchisi javoblarni umumlashtirib, doskada mashqning shartini bajaradi.

VI.Mustahkamlash.298-mashq. O'qing. So'roqlar yordamida sifatlarni topib, o'zi bog'langan so'z bilan birga ko'chiring. Xususiyat bildirgan sifatlarning tagiga chizing.

Bir kishi ombor atrofida yotgan chigitlarni sigiriga beribdi. Ular ichidan bitta chigit qochib omborga boribdi. Inoq chigitlar orasiga kirib, uyquga ketibdi. Chigitlar bahorgacha uxlabdilar. Bahorda mehnatkash dehqonlar chigitlarni yuvintirib, cho'miltirib dalaga ekibdilar. Hademay shoshqaloq chigitlar ko'm-ko'k g'o'zalarga aylanishibdi. Ular oppoq paxta bo'lib ochilishibdi.

Oxurdan qochgan chigit paxtalar orasida yotgan mitti chigitlarga nasihat qilibdi:

— Chigitlar, bir-biringizdan aslo ajralmanglar. Ajralganni sigir yeydi.

Mashqlarni mustaqil bajargan birinchi 5 ta o`quvchilarning ishini tekshiraman. V.Baholash.Darsdagi ishtiroklariga ko`ra baholanadilar.

VI. Uyga vazifa.:299-mashq

MRO`TIBO`__________

Sana. Mavzu: Sifatlarning ma`no turlari

Maqsad: Ta`limiy: o'quvchilarga sifat so'z turkumi, uning so'roqlari, gapdagi vazifasi haqida ma'lumot mustahkamlash Tarbiyaviy: O`quvchilarda insoniy sifatlarni tarbiyalash. Rivojlantiruvchi: O'quvchilarning yozma va og`zaki nutqini o'stirish.

Darsning turi: umumlashtiruvchi,mustahkamlovchi

Darsning metodi: savol-javob,amaliy,mustaqil ish metod.

Darsning jihozi: rasm va jadvallar.

Darsning borishi:

Dars elementlari	I	II	III	IV	V	VI
Davomiyligi	3	7	14	15	5	1

I.Tashkiliy qism.

Davomatni aniqlash.

Navbatchi axboroti.

Darsga hozirlikni tekshirish.

II.Uy vazifasini so`rash va baholash.Parta oralab ko`rib chiqiladi.Aytilgan o`quvchilar bittadan gap o`qib beradilar. III.Darslik bilan ishlash. 300- mashq. Matnni o'qing. Rassom shu matn mazrnuniga mos rasm chizishda qaysi so'zlarga alohida e'tibor bergan bo'lardi?

Mashina to'xtashi bilan Vohidni yalangoyoq, yalang-bosh bolalar qurshab oldilar.

Vohidni ota-bobolaridan qolgan keksa tutning tagida onasi qarshi oldi. Onasi — Rizvon xola ko'kimtir, guldor ko'ylak kiygan. Boshiga oppoq ro'mol o'ragan, oyog'iga chiroyli amirkon kavush kiygan edi. Chetroqda

ayvonning ustuniga suyanib singlisi turardi. U ilgarigi sho'x, quvnoq, erka Zarifa emas. Oppoq, yumaloq yuzi uyatdan qizarib turgan chiroyli qiz edi.

Sifatlarni so'roqlar yordamida aniqlang, ulami o'zi bog'langan so'z bilan birga ko'chiring va gapdagi vazifasini ayting.

VI.Mustahkamlash. 301-mashq. uy hayvonlari va yovvoyi hayvonlardan bittadan tanlab, ularga xos belgilarni bildirgan sifatlarni to'plang va birikma tarzida yozing.

Qora, ola, ola-bula, beozor, muloyim, sezgir, semiz, ozg'in, mo'ylovdor mushuk, ...

V.Baholash.Darsdagi ishtiroklariga ko`ra baholanadilar.

VI. Uyga vazifa.:302-mashq

MRO`TIBO`__________

Sana. Mavzu: Sifat yasovchi qo`shimchalar

Maqsad: Ta`limiy: o'quvchilarga sifat yasovchi qo`shimchalar haqida ma'lumot berish. Tarbiyaviy: O`quvchilarda insoniy sifatlarni tarbiyalash. Rivojlantiruvchi: O'quvchilarning yozma va og`zaki nutqini o'stirish.

Darsning turi: umumlashtiruvchi,mustahkamlovchi

Darsning metodi: savol-javob,amaliy,mustaqil ish metod.

Darsning jihozi: rasm va jadvallar.

Darsning borishi:

Dars elementlari	I	II	III	IV	V	VI
Davomiyligi	3	7	14	15	5	1

I.Tashkiliy qism.

Davomatni aniqlash.

Navbatchi axboroti.

Darsga hozirlikni tekshirish.

II.Uy vazifasini so`rash va baholash.Parta oralab ko`rib chiqiladi.Aytilgan o`quvchilar bittadan gap o`qib beradilar.

III.Yangi mavzu bayoni. -ser, be-, -siz, -li, -chan, -dor, -q — sifat yasovchi qo`shimchalardir.

303-mashq. Bir xil o'zakli so'zlami o'qing. So'roqlar yordamida so'zlarning qaysi turkumga oidligini aniqlang.

Meva, mevali, mevazor, mevasiz; ish, ishchi, ishli, beish, ishsiz, ishchan, ishla; hosil, hossldor, hosilsiz, serhosil, hosilii.

Har bir so'zdan nechtadan so'z hosil bo'lyapti? Sifat turkumiga doir so'zlami ko'chirib, tarkibiy qismlarini belgilang. Qo'shimchaning turini ayting.

VI.Mustahkamlash.304- mashq. So'zlarni o'qing, Ularga ma'nodosh so'zlar tanlab yozing. ishchan, hosildor, odobsiz, sersuv.

Sifatlaming tarkibiy qismlarini be!gilang. Uiarning qaysi qismi bir xii? Ular qaysi so'z turkumiga kiradi? So'z ma'nolarini qaysi qism o'zgartiryapti?

Tanlash uchun so'zlar: serhosil, suvli, beodob, harakatchan. 305-mashq. Berilgan sifatlarga qarama-qarshi ma'noli sifatlar topib, juftlab yozing.

Gulli— , odobli— ; unumli— ,

suvli— , ishli — .

Sifatlarni tarkibiy qismlarga ajrating. Qo'shimchalar qanday vazifa bajaryapti? Sifat yasovchi qo'shimchalarni tegishlicha belgilang.

V.Baholash.Darsdagi ishtiroklariga ko`ra baholanadilar.

VI. Uyga vazifa.:306-mashq

MRO`TIBO`__________

Sana. Mavzu: Sifat yasovchi qo`shimchalar

Maqsad: Ta`limiy: Sifat yasovchi qo`shimchalar haqidagi bilimlarni mustahkamlash Tarbiyaviy: O`quvchilarda insoniy sifatlarni tarbiyalash. Rivojlantiruvchi: O'quvchilarning yozma va og`zaki nutqini o'stirish.

Darsning turi: umumlashtiruvchi,mustahkamlovchi

Darsning metodi: savol-javob,amaliy,mustaqil ish metod.

Darsning jihozi: rasm va jadvallar.

Darsning borishi:

Dars elementlari	I	II	III	IV	V	VI
Davomiyligi	3	7	14	15	5	1

I.Tashkiliy qism.

Davomatni aniqlash.

Navbatchi axboroti.

Darsga hozirlikni tekshirish.

II.Uy vazifasini so`rash va baholash.Parta oralab ko`rib chiqiladi.Aytilgan o`quvchilar bittadan gap o`qib beradilar.
III.Mavzu bayoni.So`zlarga qo`shimchalar qo`shib sifat yasash mumkinligini ko`rib chiqqanmiz.Hozir berilgan so`zlardan sifat yasashingiz kerak deb,so`zloar yozilgan ko`rgazmani ilib qo`yaman.O`quvchilar bu topshiriqni og`zaki bajaradilar.Darslik bilan ishlash.

307-mashq. So'zlarning tarkibidagi o'zgarishlami bilib oling.
Tarqa- tarqOq

quvn- q quvnOq

qayn- qaynOq
VI.Mustahkamlash. O`quvchilar mashqlarni yozishni davom ettiradilar.
308- mashq. Porla, chanqa fe'llariga -q sifat yasovchi qo'-shimcha qo'shib, sifatlar yasang. So'zlarda qanday tovush o'zga-rishlari bo'ldi? Nima uchun?

309- mashq. Berilgan chizmadan foydalanib, sifatlar hosil qiling.

-li ser-

Gul -dor gul

-siz be-

So`z o`zagiga sifat yasovchi qo`shimchalar qanday qo`shilar ekan?
V.Baholash.Darsdagi ishtiroklariga ko`ra baholanadilar.

VI. Uyga vazifa.:310-mashq

MRO`TIBO`__________

Sana. Mavzu: Sifat yasovchi qo`shimchalar

Maqsad: Ta`limiy: Sifat yasovchi qo`shimchalar mavzusidan olgan bilimlarini mustahkamlash. Tarbiyaviy: O`quvchilarda insoniy sifatlarni tarbiyalash. Rivojlantiruvchi: O'quvchilarning yozma va og`zaki nutqini o'stirish.

Darsning turi: umumlashtiruvchi,mustahkamlovchi

Darsning metodi: savol-javob,amaliy,mustaqil ish metod.

Darsning jihozi: rasm va jadvallar.

Darsning borishi:

Dars elementlari	I	II	III	IV	V	VI
Davomiyligi	3	7	14	15	5	1

I.Tashkiliy qism.

Davomatni aniqlash.

Navbatchi axboroti.

Darsga hozirlikni tekshirish.

II.Uy vazifasini so`rash va baholash.Parta oralab ko`rib chiqiladi.Aytilgan o`quvchilar bittadan gap o`qib beradilar.

III.Mavzu bayoni.Ot va sifat soz turkumiga oid so`zlarni aralash aytib turaman.O`quvchilar ular orasidan faqat sifatlarni topib yozadilar.

Darslik bilan ishlash. 311- mashq. O'qing. Sifatlarni toping. Avval yasovchi qo'shim-chali sifatlarni, so'ng yasovchi qo'shimchasiz sifatlarni ko'chiring.

TURG'UN BOBOM

Keng, bepoyon vodiylarni O'zi juda ishga chaqqon, Ko'rkam yoz bezar. Taniqli suvchi. Tun qo'ynida Turg'un bobom Uni sevar har dehqon, Dalani kezar. Har bir o'quvchi.

Sifatlarni o'zi bog'langan so'z bilan birga ko'chirib, ularning tagiga to'lqinli chiziq chizing.

VI.Mustahkamlash. 312-mashq. Juftiab berilgan birikmalarni o'qing. Ma'nosidagi farqni ayting.

Katta bola — kap-katta bola. Yashil qir — yam-yashil qir. Oq ko'ylak — oppoq ko'ylak. Tiniq suv — tip-tiniq suv. Qizil mato — to'q qizil mato. Pushti gul — och pushti gui.

V.Baholash.Darsdagi ishtiroklariga ko`ra baholanadilar.

VI. Uyga vazifa.:314-mashq

MRO`TIBO`__________

Sana. Mavzu: Sifatlarning yozilishi. Maqsad: Ta`limiy: o'quvchilarning sifat so'z turkumi haqidagi bilimlarini umumlashtirish va mustahkamlash. Juft sifatlarning yozilishini amaliy o'rgatish, ma'nolari haqida tushuncha hosil qilish.berish. Tarbiyaviy: o'quvchilarning vatanparvarlik, mehnatsevarlik tuyg'ularini shakllantirish. Rivojlantiruvchi: Ma'nodosh so'zlar topish malakasini oshirish; Darsning turi: yangi bilim beruvchi

Darsning metodi: savol-javob,amaliy,mustaqil ish metod.

Darsning jihozi: rasm va jadvallar.

Darsning borishi:

Dars elementlari	I	II	III	IV	V	VI
Davomiyligi	3	7	14	15	5	1

I.Tashkiliy qism.

Davomatni aniqlash.

Navbatchi axboroti.

Darsga hozirlikni tekshirish.

II.Uy vazifasini so`rash va baholash.Parta oralab ko`rib chiqiladi.Aytilgan o`quvchilar bittadan gap o`qib beradilar.

III.Yangi mavzu bayoni. Saylanma diktant o`tkazamiz.O'quvchilar diktantda berilgan so'zlarni 2 ustunga ajratib yozadilar. 1-ustunga shaxslarga nisbatan ishlatiladigan si-fatlarni, 2-ustunga narsalar belgisini bildirgan sifatlarni yozadilar:

Aqlli, yashil, dono, dumaloq, qizil, tiniq, muloyim.

Kap-katta, tip-tiniq, top-toza kabi sifatlar chiziqcha bilan yoziladi.

Oppoq, havorang sifatlari qo'shib yoziladi.

Ba'zi sifatlar ajratib yoziladi: To 'q qizil, och pushti, tim qora.

To 'q qizil, yam-yashil, oppoq kabi sifatlar narsalarning belgisini kuchaytirish uchun qo'llanadi.

VI.Mustahkamlash. O'quvchilar 3 guruhga bo'linadilar. Har bir guruhdagi 1 o'quvchi bittadan topishmoqni o'qiydi. Shu guruhdagi o'quvchilar birgalikda topishmoqning javobini topadilar. Javobini birinchi bo'lib topgan o'quvchi doskaga topishmoqni husnixat bilan yozadi. Qolgan o'quvchilar daftarlariga yozadilar va sifatlarning tagiga to'lqinli chiziq chizadilar. Qaysi guruhdagi o'quvchilar berilgan topshiriqni yaxshi va tez bajargan bo'lsalar, rag'batlantiriladi.

315-mashq.Berilgan sifatlarni o`qing.Yozilishini kuzating.

Qop-qora,bus-butun,bo`m-bosh,ko`m-ko`k,tip-tiniq,oppoq,top-toza,tim qora,to`q qizil,eng kuchli.

V.Baholash.Darsdagi ishtiroklariga ko`ra baholanadilar.

VI. Uyga vazifa.:319-mashq

MRO`TIBO`__________
Sana. Mavzu: Sifatlarning yozilishi.

Maqsad: Ta`limiy: Mavzu yuzasidan olgan bilimlarni mustahkamlash. Tarbiyaviy: O`quvchilarda insoniy sifatlarni tarbiyalash. Rivojlantiruvchi: O'quvchilarning yozma va og`zaki nutqini o'stirish.

Darsning turi: umumlashtiruvchi,mustahkamlovchi

Darsning metodi: savol-javob,amaliy,mustaqil ish metod.

Darsning jihozi: rasm va jadvallar.

Darsning borishi:

Dars elementlari	I	II	III	IV	V	VI
Davomiyligi	3	7	14	15	5	1

I.Tashkiliy qism.

Davomatni aniqlash.

Navbatchi axboroti.

Darsga hozirlikni tekshirish.

II.Uy vazifasini so`rash va baholash.Parta oralab ko`rib chiqiladi.Aytilgan o`quvchilar bittadan gap o`qib beradilar. III.Yangi mavzu bayoni. Sifatlar quyidagicha yoziladi:

chiziqcha bilan yoziladi: to'ppa-to'g'ri, kap-katta;

qo'shib yoziladi: oppoq;

ajratib yoziladi: to'q qizil, och pushti.

320-mashq. Rasmni kuzating. Rasm asosida insho yozing. Insho yozishda berilgan rejadan foydalaning. Reja.

1. 
   Qish faslida tabiatning ko'rinishi.
   
2. 
   Bolalar tabiat quchog'ida.
   

VI.Mustahkamlash.

Sifatlar qanday ma'nolami bildiradi?

Sifat nimaning belgisini bildiradi?

Sifat otga qanday bog'lanadi?

Sifat gapda qanday bo'lak vazifasini bajaradi?

Yam-yashil, oppoq, kap-katta, tip-tiniq, to'q qizil

sifatlari qanday yoziladi?

V.Baholash.Darsdagi ishtiroklariga ko`ra baholanadilar.

VI. Uyga vazifa.:Gap tuzish

MRO`TIBO`__________

Sana. Mavzu: 9-Nazorat ishi .

Maqsad: Ta`limiy: O`quvchilar bilimini aniqlash; Tarbiyaviy: o`z bilimiga ishonchni tarbiyalash. Rivojlantiruvchi: O'quvchilarning yozma va og`zaki nutqini o'stirish.

Darsning turi: umumlashtiruvchi-tekshiruvchi

Darsning metodi: mustaqil ish metod.

Darsning jihozi: bayon matni

Darsning borishi:

Dars elementlari	I	II	III	IV	V	VI
Davomiyligi	3	7	14	15	5	1

I.Tashkiliy qism.

Davomatni aniqlash.

Navbatchi axboroti.

Darsga hozirlikni tekshirish.

II.Nazorat ishi daftarlarini tarqataman.Bugungi dars maqsadi bilan tanishtiraman.
III.Nazorat ishi bayoni. Sana va mavzu doskaga yoziladi.O`quvchilar bugungi nazorat darsimizda “Kitob-oftob” mavzusida diktant yozamiz.



Kitob-oftob

Biz kitobni sevamiz.Bo`sh vaqtlarimizda har xil ertaklar va hikoyalar o`qiymiz.

Maktabimizda ”Kitob-bilim manbayi” mavzuda kitobxonlik kechasi bo`lib o`tdi.Kechamiz ulug` bobomiz Aisher Navoiy tavalludiga bag`ishlanadi.O`qituvchilardan Gulchehra Nizomova,Ma`mura Bo`tayeva,Jamila Yo`ldosheva va Dilfuza Qurbonovalar Navoiy asarlaridan she`r va Ruboiylar o`qib berdilar.Ayniqsa,Jamila Yo`ldosheva juda ta`sirli o`qidi.

Kecha bizda katta taassurot qoldirdi.
VI.Mustahkamlash.Diktant matnidagi har bir gapni ifodali o`qib beraman.O`quvchilar eshitib mustaqil ravishda yozadilar.
V.Baholash.O'quvchilarni baholash uchun daftarlari yeg`ib olinadi.

VI. Uyga vazifa.: Takrorlash.

MRO`TIBO`__________

Sana. Mavzu: Nazorat ishining tahlili .

Maqsad: Ta`limiy: O`quvchilar ishini baholash; Tarbiyaviy: O`quvchilarni ko`proq kitob o`qishga undash. Rivojlantiruvchi: O'quvchilarning yozma va og`zaki nutqini o'stirish.

Darsning turi: umumlashtiruvchi-tekshiruvchi

Darsning metodi: mustaqil ish metod.

Darsning jihozi: bayon matni

Darsning borishi:

Dars elementlari	I	II	III	IV	V	VI
Davomiyligi	3	7	14	15	5	1

I.Tashkiliy qism.

Davomatni aniqlash.

Navbatchi axboroti.

Darsga hozirlikni tekshirish.

II.Uy vazifasini so`rash va baholash.Parta oralab ko`rib chiqiladi.Aytilgan o`quvchilar bittadan gap o`qib beradilar.

Sifat so`z turkumi yuzaaidan savol-jaob o`tkazaman.

II.Nazorat ishi daftarlarini tarqataman.Olgan ballari yo`l qo`yilgan xatolar ko`rib chiqiladi.Bugungi dars maqsadi bilan tanishtiraman.

III.Xatolar ustida ishlash.

O`quvchilar mustaqil ravishda o`z xatolarini to`g`rilashga urinib ko`radilar.

O`quvchilar bilan o`tilgan mavzular yuzasidan savol-javob o`tkazaman.

1.Sifatlar gapda qanday bo`lak vazifasida keladi?

2.Ularning tagiga qanday chiziq chiziladi?

3.Sifatlar otga qanday bog`lanadi?

4.Sifatlar qaysi turkumdagi so`zlarga bog`lanib keladi?

5.Ma`nodosh sifatlarning har biri bitta ot bilan bog`lana oladimi?

6.Sifatlar qanday ma`nolarda qo`llanadi?

7.Sifatlar narsa va shaxsning qanday belgilarini bildiradi?

VI.Mustahkamlash.O`quvchilar qilgan xatolarini to`g`rilab yozadilar.

V.Baholash.Daftarlari yeg`ib olinadi.

VI. Uyga vazifa.: Gap tuzish.

MRO`TIBO`__________

Sana. Mavzu: Son so`z turkumi Maqsad: Ta`limiy: o'quvchilarning son so'z turkumi, uning so'roqlari, qaysi so'z turkumidagi so'zga bog'lanishi haqidagi bilimlarini aniqlash. Tarbiyaviy: vatanimiz hayotida ro'y bergan voqealar sanalarini o'quvchilar yodiga tushirish orqali ularda Vatan ramzlari tarixiga qiziqish hissini uyg'otish. Rivojlantiruvchi: O'quvchilarning sanalarni eslab qolish qobiliyatini oshirish. Savollar orqali matnni qayta hikoyalatish. Ularning bog'lanishli nutqini o'stirish; Darsning turi: umumlashtiruvchi,mustahkamlovchi

Darsning metodi: savol-javob,amaliy,mustaqil ish metod.

Darsning jihozi: rasm va jadvallar.

Darsning borishi:

Dars elementlari	I	II	III	IV	V	VI
Davomiyligi	3	7	14	15	5	1

I.Tashkiliy qism.

Davomatni aniqlash.

Navbatchi axboroti.

Darsga hozirlikni tekshirish.

II.Uy vazifasini so`rash va baholash.Parta oralab ko`rib chiqiladi.Aytilgan o`quvchilar bittadan gap o`qib beradilar.

Dars o'tilgan mavzular yuzasidan o'quvchilar bilimini esga tushiruvchi suhbat bilan boshlanadi:

• 
  O'zbek tilida nechta so'z turkumi bor?
  
• 
  Predmet nomlarini bildirgan so'zlar turkumi nima deb ataladi?
  

Gapda otlar qanday so'roqqa javob bo'ladi?

- Sifatlar narsa va shaxslarning nimasini bildiradi?

• 
  Sifat va otlarni nimalariga ko'ra ajratamiz?
  
• 
  Narsalarning soni, sanog'ini bildirgan so'zlar nima deb nomlanadi?
  
• 
  Sonlarni yozuvda nimalar bilan ifodalaysiz?
  

III.Yangi mavzu bayoni.O`quvchilarga son haqidagi ma`lumotlarni 321-mashqni bajarish bilan tushuntirib beraman.Mashqni o`qib ,so`roqlar yordamida sonlarni topadilar.Sonlarni o`zi bog`langan ot bilan birga ko`chiradilar.

VI.Mustahkamlash. 322- mashq. O'quvchilar matndagi gaplarni ifodali o'qiydilar. Sonlarni so'roqlar yordamida aniqlab, o'zi bog'langan so'z bilan birga ko'chiradilar.

• 
  Matn nima haqida ekan? (Ulkan tort haqida ekan.)
  
• 
  Matn nechta gapdan tuzilgan? (5 gapdan iborat.)
  
• 
  Matnga sarlavha qo'ying. („Ginnes rekordlari"ga kirgan tort.)
  
• 
  Ulkan tortni qayerlik oshpazlar yaratibdi?
  
• 
  Tortning uzunligi qancha?
  
• 
  Tortni tayyorlashga qancha masalliq ketgan?
  
• 
  Bu tortga necha kishining mehnati singgan? Uchinchi gapdagi songa so'roq beradilar.
  
• 
  Tortning uzunligi necha metr? (2 kilometr-u 396 metr.)
  

• 
  Bu sonlar qaysi so'zlarga bog'langan? {Kilometr, metr so'zlariga bog'langan.)
  
• 
  To'rtinchi gapda 500 soni qaysi so'zga bog'langan? (500 kilogramm saryog'.)
  
• 
  900 soni-chi? (900 kilogramm shakar.)
  

— 14000 soni bog'langan so'zni toping. (14000 ta tuxum.)
O'quvchilar suhbatdan so'ng sonlarni o'zi bog'langan so'zlar bilan daftarlariga yozadilar. Yozganlarini darslikka qarab tekshiradilar.

V.Baholash.Darsdagi ishtiroklariga ko`ra baholanadilar.

VI. Uyga vazifa.:323-mashq

MRO`TIBO`__________

Sana. Mavzu: Son so`z turkumi

Maqsad: Ta`limiy: o'quvchilarning son so'z turkumi yuzasidan bilimlarini mustahkamlash. Tarbiyaviy: O`quvchilarda insoniy sifatlarni tarbiyalash. Rivojlantiruvchi: O'quvchilarning yozma va og`zaki nutqini o'stirish.

Darsning turi: umumlashtiruvchi,mustahkamlovchi

Darsning metodi: savol-javob,amaliy,mustaqil ish metod.

Darsning jihozi: rasm va jadvallar.

Darsning borishi:

Dars elementlari	I	II	III	IV	V	VI
Davomiyligi	3	7	14	15	5	1

I.Tashkiliy qism.

Davomatni aniqlash.

Navbatchi axboroti.

Darsga hozirlikni tekshirish.

II.Uy vazifasini so`rash va baholash.Parta oralab ko`rib chiqiladi.Aytilgan o`quvchilar bittadan gap o`qib beradilar.

III. Mustahkamlash. Eshituv diktanti.

— Biryilda о 'n ikki oy bor. Bir oy to 'rt haftaga teng. To 'rt hafta
30—31 kundan iborat. Faqatfevral oyida kunlar soni 28 ta. Bir yil
necha kundan iborat?

Diktant yuzasidan quyidagicha grammatik topshiriq beriladi. Buni o'quvchilar mustaqil bajaradilar.

—Diktant matnida sonni ifodalagan so'zlarni topib, tagiga chizing.

—Matndagi sonlar nimaning sanog'ini bildirayotganini ayting.
Savol-javob yordamida o'quvchilar sonning nomini, narsa -buyumning son-sanog'ini, tartibini bildirishini, son necha?, qancha?, nechta?, nechanchi? so'roqlariga javob bo'lishini eslaydilar.

VI. Darslik bilan ishlash.324-mashqda berilgasn quyidagi topishmoqni ko`chirib,sonni tagiga chizadilar.

Bitta she`rda sichqoncha

To`rt-besh harfni yeb qo`ydi.

Ma`nosiga tushunmay

Mazasi yoq deb qo`ydi.

325-mashq ham sharti yuzasidan bajariladi.

O'quvchilarning mustaqil faoliyati. Darsimizdagi „Eslang, o'ylang" belgisi ostida bo'lgan savol va topshiriqlarga o'tkazilgan savol-javoblar asosida mustaqil javob tayyorlaydilar. Bunga har bir o'quvchi o'zi javob berishi mumkin. Yoki guruh-guruh bo'lib javob tayyorlashi va bir kishi topgan javobini o'qituvchiga gapirib berishi mumkin.

V.Baholash.Darsdagi ishtiroklariga ko`ra baholanadilar.

VI. Uyga vazifa.:326-mashq

MRO`TIBO`__________

Sana. Mavzu: Sonlarning yozuvda ifodalanishi

Maqsad: Ta`limiy: Sonlarning yozuvda ifodalanishi haqida ma`umot beraman

Tarbiyaviy: O`quvchilarda insoniy sifatlarni tarbiyalash. Rivojlantiruvchi: O'quvchilarning yozma va og`zaki nutqini o'stirish.

Darsning turi: umumlashtiruvchi,mustahkamlovchi

Darsning metodi: savol-javob,amaliy,mustaqil ish metod.

Darsning jihozi: rasm va jadvallar.

Darsning borishi:

Dars elementlari	I	II	III	IV	V	VI
Davomiyligi	3	7	14	15	5	1

I.Tashkiliy qism.

Davomatni aniqlash.

Navbatchi axboroti.

Darsga hozirlikni tekshirish.

II.Uy vazifasini so`rash va baholash.Parta oralab ko`rib chiqiladi.Aytilgan o`quvchilar bittadan gap o`qib beradilar.
III.Yangi mavzu bayoni.Sonlarning ifodalanishi yuzasidan ma`lumot beraman.

Soniar yozuvda uch xil ifodalanadi:

1.Harfiy ifoda bilan: to'rtinchi sinf, oltinchi uy.

2.Arab raqami bilan: 2003- yil 1- sentabr.

3. Rim raqami bilan.VI sinf, XXI asr

327-mashq sharti yuzasidan bajariladi.

Ilgari arablar va musulmon xalqlar hisob amallarini so`zlar yordamida bajarar edilar.

Hindlar esa har bir sonni raqamlar bian ifoda etadilar.

Hindarda to`qqiztagacha sanoq tartibi bor edi.

…Mashhur olim al-Xorazmiy hind hisobida yangilik kiritdi.U bir raqami yoniga bitta halqa qo`ydi.olim o`n raqamini yaratdi.

VI.Mustahkamlash.

328- mashq. Matnni o'qing. Soniar qanday raqamlar bilan ifodalangan?

Iroda To'laganova 1982-yilning 7-yanvarida Toshkentda tug'ilgan. Tennis bo'yicha Butunjahon o'smirlarining Bronza medali sovrindori bo'lgan. Tennischilar musobaqasida 3 marta zafar qozondi. 2001-yilning 5-noyabrida jahon turnirida 20- o'ringa ko'tarilgan. Iroda „Shuhrat" medali, ,,0'zbekiston iftixori", ,,0'zbekiston Respubiikasida xizmat ko'rsatgan sportchi" faxriy unvonlari bilan mukofotlangan.

V.Baholash.Darsdagi ishtiroklariga ko`ra baholanadilar.

VI. Uyga vazifa.:329 -mashq

MRO`TIBO`__________

Sana. Mavzu: Sanoq va tartib sonlar

Maqsad: Ta`limiy: Sanoq va tartib sonlar haqida ma`lumot berish

Tarbiyaviy: O`quvchilarda insoniy sifatlarni tarbiyalash. Rivojlantiruvchi: O'quvchilarning yozma va og`zaki nutqini o'stirish.

Darsning turi: umumlashtiruvchi,mustahkamlovchi

Darsning metodi: savol-javob,amaliy,mustaqil ish metod.

Darsning jihozi: rasm va jadvallar.

Darsning borishi:

Dars elementlari	I	II	III	IV	V	VI
Davomiyligi	3	7	14	15	5	1

I.Tashkiliy qism.

Davomatni aniqlash.

Navbatchi axboroti.

Darsga hozirlikni tekshirish.

II.Uy vazifasini so`rash va baholash.Parta oralab ko`rib chiqiladi.Aytilgan o`quvchilar bittadan gap o`qib beradilar.
III.Yangi mavzu bayoni.O`quvchilarga sonlar ifodalangan kartochkalarni ko`rsatib,uardan foydalanib,so`z birikmasi tuzishni aytaman.Masaan:5 ta olma,

3-sinf .Shu tariqa sanoq va tartib sonlar haqida ma`lumot beraman.

Darslikda berilgan mashqlar ustida ishlaymiz.

330- mashq. Maqollarni o'qing, ma'nosini tushuntiring.

1. So'zdan so'zning farqi bor, 32 narxi bor. 2. 1 yil tut ekkan kishi 100 yil gavhar teradi. 3. Tovuq 7 xazinaning bini. 4. Yeridan ayrilgan 7 yil yig'lar, elidan ayrilgan o'lguncha yig'lar.

Maqollarni ko'chiring. Raqamlarni harfiy ifoda bilan yozing. Maqollarda sonning qaysi turi berilgan?

VI.Mustahkamlash.

331-mashq. Matnni o'qing. Siz ham hududingizdagi bog'ga hasharga borganmisiz?

Yakshanba kuni edi. Uchinchi sinf o'quvchilari ikkinchi bo'limning olmazoriga borishdi. Olmazor yonidagi tokzorda Qudrat ota toklarni chilpib yurardi. Bolalar odob bilan otaga salom berishdi. Ular qo'llariga bittadan savatcha olishdi. So'ng olma terishga tushib ketishdi.

Qudrat ota bolalarning har biriga beshtadan olma berdi.

Sonlarni topib, o'zi bog'langan ot bilan birga ko'chiring. Matnda sonlarning qaysi turi qo'llangan?

V.Baholash.Darsdagi ishtiroklariga ko`ra baholanadilar.

VI. Uyga vazifa.:332 -mashq

MRO`TIBO______________

Sana. Mavzu: Sanoq va tartib sonlar

Maqsad: Ta`limiy: Sanoq va tartib sonlar haqida ma`lumot berish

Tarbiyaviy: O`quvchilarda insoniy sifatlarni tarbiyalash. Rivojlantiruvchi: O'quvchilarning yozma va og`zaki nutqini o'stirish.

Darsning turi: umumlashtiruvchi,mustahkamlovchi

Darsning metodi: savol-javob,amaliy,mustaqil ish metod.

Darsning jihozi: rasm va jadvallar.

Darsning borishi:

Dars elementlari	I	II	III	IV	V	VI
Davomiyligi	3	7	14	15	5	1

I.Tashkiliy qism.

Davomatni aniqlash.

Navbatchi axboroti.

Darsga hozirlikni tekshirish.

II.Uy vazifasini so`rash va baholash.Parta oralab ko`rib chiqiladi.Aytilgan o`quvchilar bittadan gap o`qib beradilar.
III.Yangi mavzu bayoni.Lug`t diktant o`tkazaman.Unda quyidagi so`z birikmalaridan foydalanaman: 4-sinf,20-maktab,44-xona,12-yanvar,22-fevral,

18-mart,1-sentabr

333- mashq. Matnni o'qing. Matn qaysi yozuvchi haqida ekan?

Oilamizda bir qiz, to'rt o'g'il edik. Men uchinchi o'g'il edim. Birinchi she'rimni beshinctu sinfda o'qiyotganimda yozganman. Birinchi hikoyam 1963-yil 17-aprel kuni „Toshkent haqiqati" gazetasida bosilgan.

Har gal yangi kitobim chiqishi bilan birinchi nusxasini onamga taqdim etardim. Unga „Birinchi ustozim — Oyimga" deb yozib berardim.

Avval narsa va shaxslaming sanog'ini bildirgan sonlarni, keyin tartib bildirgan sonlarni o'zi bog'langan so'z bilan birga ko'­chiring. Tartib sonlarning o'zak va qo'shimchasini belgilang.

VI.Mustahkamlash.

334- mashq. O'qing. Raqamlarni harfiy ifoda bilan yozib, matnni ko'chiring.

3 oy qish xalq tilida 90 deyiladi. Qish chillasi 40 kun davom etadi. Dekabrning 25- kunidan boshlanib, 5- fevralda tamom bo'ladi. Bu davr qishning eng sovuq kunlari bo'ladi.

Sanoq va tartib sonlarning tagiga chizing.

V.Baholash.Darsdagi ishtiroklariga ko`ra baholanadilar.

VI. Uyga vazifa.:335 -mashq

MRO`TIBO_____________

Sana. Mavzu: Sanoq va tartib sonlar

Maqsad: Ta`limiy: Sanoq va tartib sonlar haqidagi bilimlarini mustahkamlash

Tarbiyaviy: O`quvchilarda insoniy sifatlarni tarbiyalash. Rivojlantiruvchi: O'quvchilarning yozma va og`zaki nutqini o'stirish.

Darsning turi: umumlashtiruvchi,mustahkamlovchi

Darsning metodi: savol-javob,amaliy,mustaqil ish metod.

Darsning jihozi: rasm va jadvallar.

Darsning borishi:

Dars elementlari	I	II	III	IV	V	VI
Davomiyligi	3	7	14	15	5	1

I.Tashkiliy qism.

Davomatni aniqlash.

Navbatchi axboroti.

Darsga hozirlikni tekshirish.

II.Uy vazifasini so`rash va baholash.Parta oralab ko`rib chiqiladi.Aytilgan o`quvchilar bittadan gap o`qib beradilar.
III.Yangi mavzu bayoni.

Sonlar otga ohang yordamida bog`lanadi.

336- mashq. O'qing. Sonlarni aniqlang.

Olimlarning ma'lumotiga ko'ra, bir tup qora qayin bir soatda bir kilogramm yetti yuz gramm kislorod ishlab chiqarar ekan. Bu oltmish to'rt kishining kislorodga bo'lgan ehtiyojini qondiradi.

Sonlarni o'zi boglangan ot bilan ko'chiring.

VI.Mustahkamlash.

337- mashq. Chiziqchalar o'miga kerakli so'zlarni qo'yib, matnni ko'chiring. Qo'ygan so'zlaringizning turkumini aniqlang.

Men ko'chasidagi -uyda turaman. - maktabning

-sinfida o'qiyman.

Onam — . Otam — . Opam (akam) shu maktabning - sinfida o'qiydi. Singlim (ukam) _________ sinf o'quvchisi. Kichik ukam (singlim) bolalar bog'chasida tarbiyalanadi.

Sonlarning yozilishini yodingizda tuting.

Sonlarning otga nima yordamida bog'langanini ayting.

V.Baholash.Darsdagi ishtiroklariga ko`ra baholanadilar.

VI. Uyga vazifa.:338 -mashq

MRO`TIBO______________

Sana. Mavzu: Sonlarning otga bog`lanishi

Maqsad: Ta`limiy: Sonlarning otga bog`lanishi haqida ma`lumot berish.

Tarbiyaviy: O`quvchilarda insoniy sifatlarni tarbiyalash. Rivojlantiruvchi: O'quvchilarning yozma va og`zaki nutqini o'stirish.

Darsning turi: umumlashtiruvchi,mustahkamlovchi

Darsning metodi: savol-javob,amaliy,mustaqil ish metod.

Darsning jihozi: rasm va jadvallar.

Darsning borishi:

Dars elementlari	I	II	III	IV	V	VI
Davomiyligi	3	7	14	15	5	1

I.Tashkiliy qism.

Davomatni aniqlash.

Navbatchi axboroti.

Darsga hozirlikni tekshirish.

II.Uy vazifasini so`rash va baholash.Parta oralab ko`rib chiqiladi.Aytilgan o`quvchilar bittadan gap o`qib beradilar.
III.Yangi mavzu bayoni.

339- mashq. So'zlarni o'qing. Sanoq va tartib bildiradigan sonlar bilan qo'llab, birikma tuzing. Sonlarni raqamlar bilan yozing.

Uy, qavat, sahifa, maktab, asr, qism.

VI.Mustahkamlash.

340- mashq. Matnni o'qing, sonlarning gapdagi vazifasini ayting. Ularni o'zi bog'langan so'z bilan ko'chiring.

Uchinchi qorishmaga sement solib aralashtirayotganda:

• 
  Sement kam bo'ldi, Yana biroz sement solinglar. Poydevor bo'sh bo'lmasin, — dedi Choriyor aka.
  
• 
  To'g'ri aytasiz. Qahhorga o'xshab poydevori bo'sh bo'lib qolmasin, — dedi akasi Jabbor.
  
• 
  Qanaqa poydevor? —yig'lamsirab so'radi Qahhor.
  

.— Birinchi sinfda yomon o'qigansan, demak, poydevoring bo'sh!

Qahhor xo'rligi kelgan ahvolda ikkita chelakni ko'tarib borar ekan, birinchi sinfda o'qigan paytlarini esladi. 4-sinfda yaxshi o'qishga ahd qildi.

Poydevori bo'sh iborasi qanday ma'noda qo'llangan?

V.Baholash.Darsdagi ishtiroklariga ko`ra baholanadilar.

VI. Uyga vazifa.:341 -mashq

MRO`TIBO___________

Sana. Mavzu: Sonlarning otga bog`lanishi

Maqsad: Ta`limiy: Sonlarning otga bog`lanishi haqidagi bilimlarni mustahkamlash.

Tarbiyaviy: O`quvchilarda insoniy sifatlarni tarbiyalash. Rivojlantiruvchi: O'quvchilarning yozma va og`zaki nutqini o'stirish.

Darsning turi: umumlashtiruvchi,mustahkamlovchi

Darsning metodi: savol-javob,amaliy,mustaqil ish metod.

Darsning jihozi: rasm va jadvallar.

Darsning borishi:

Dars elementlari	I	II	III	IV	V	VI
Davomiyligi	3	7	14	15	5	1

I.Tashkiliy qism.

Davomatni aniqlash.

Navbatchi axboroti.

Darsga hozirlikni tekshirish.

II.Uy vazifasini so`rash va baholash.Parta oralab ko`rib chiqiladi.Aytilgan o`quvchilar bittadan gap o`qib beradilar.
III.Yangi mavzu bayoni.

342- mashq. O'qing. So'roqiar yordamida sonlarni topib, ma'no turini ayting. Tartib son nima uchun chiziqcha bilan yozilgan?

BOYLIKDAN ILM AFZAL

Bir choining sakkiz o'g'li bor ekan. Choi o'g'illaridan: Jim afzalmi yoki boylik afzalmi?" deb so'rabdi.

7 ta o'g'li: — Ota, siz ham o'qimagansiz. Lekin mulkingiz haddan ziyoda. Biz ham sizday yashayveramiz, — debdi.

8- o'g'li: — Davlat emas, ilm afzal, — debdi-yu, ilmning afzaliigini tushuntira olmabdi.

Choining bitta aqlli qizi bor ekan. U ilmning afzaliigini tushuntirib beribdi:

— Odamning boshidagi ilmni hech kirn o'g'irlay olmaydi. Olim odam ilmi bilan barcha jumboqni yecha oladi.

Sonlarni o'zi bog'langan ot bilan birga ko'chiring. Raqamlarni harfiy ifodalar bilan yozing. Bolalar, siz qaysi farzandning javobini ma'qullaysiz?

VI.Mustahkamlash. 343-mashq. Raqamlarni o'qing va harfiy ifodalar bilan yozing.

2, 4, 7, 8, 9, 20, 30, 40, 50, 60, 1000, 1 000 000.

Sonlarni otlar bilan qo'llab birikma fuzing va yozing. Sonning otga bog'lanishini namunadagidek chizma yordamida ko'rsating.

V.Baholash.Darsdagi ishtiroklariga ko`ra baholanadilar.

VI. Uyga vazifa.: 344-mashq MRO`TIBO_________________

Sana. Mavzu: Son yuzasidan takrorlash

Maqsad: Ta`limiy: Son yuzasidan bilimlarni takrorlash

Tarbiyaviy: O`quvchilarda insoniy sifatlarni tarbiyalash. Rivojlantiruvchi: O'quvchilarning yozma va og`zaki nutqini o'stirish.

Darsning turi: umumlashtiruvchi,mustahkamlovchi

Darsning metodi: savol-javob,amaliy,mustaqil ish metod.

Darsning jihozi: rasm va jadvallar.

Darsning borishi:

Dars elementlari	I	II	III	IV	V	VI
Davomiyligi	3	7	14	15	5	1

I.Tashkiliy qism.

Davomatni aniqlash.

Navbatchi axboroti.

Darsga hozirlikni tekshirish.

II.Uy vazifasini so`rash va baholash.Parta oralab ko`rib chiqiladi.Aytilgan o`quvchilar bittadan gap o`qib beradilar.
III.Mustahkamlash. 345- mashq. Matnni o'qing. Matn nima uchun „Halollik" deb nomlangan?

HALOLLIK

Qadim zamonda boy dehqon yerining bir chekkasini sotibdi. Yerni sotib olgan dehqon onasi bilan 9 jonni boqar ekan. U yerni 2 marta haydabdi. 2 marta haydayotganda bir xumcha tilla topib olibdi. Tillani boy dehqonga olib boribdi.

Boy dehqon 2- dehqonga shunday debdi:

— Yerni sizga sotganman. U yerdan nima chiqsa sizniki.

Ular uzoq tortishishibdi. Oxiri 2 dehqon tillalarni beva-bechoralarga bo'lib berishga qaror qilishibdi

346- mashq. Katakcha o'rniga ertaklarda ko'p qo'llanadigan sonlarni topib, birikma tuzing va yozing.
iqlim

-xazina

kun

V.Baholash.Darsdagi ishtiroklariga ko`ra baholanadilar.

VI. Uyga vazifa.: 347-mashq

MRO`TIBO_______________

Sana. Mavzu: 10-Nazorat ishi .

Maqsad: Ta`limiy: O`quvchilar bilimini aniqlash; Tarbiyaviy: o`z bilimiga ishonchni tarbiyalash. Rivojlantiruvchi: O'quvchilarning yozma va og`zaki nutqini o'stirish.

Darsning turi: umumlashtiruvchi-tekshiruvchi

Darsning metodi: mustaqil ish metod.

Darsning jihozi: bayon matni

Darsning borishi:

Dars elementlari	I	II	III	IV	V	VI
Davomiyligi	3	7	14	15	5	1

I.Tashkiliy qism.

Davomatni aniqlash.

Navbatchi axboroti.

Darsga hozirlikni tekshirish.

II.Nazorat ishi daftarlarini tarqataman.Bugungi dars maqsadi bilan tanishtiraman.
III.Nazorat ishi bayoni. Sana va mavzu doskaga yoziladi.O`quvchilar bugungi nazorat darsimizda “Anor” mavzusida diktant yozamiz.



Anor

Hovlimizda ikki tup anor bor.Otam uni bizga qanday parvarish qilishni o`rgatdilar.

Anor iyun ouida juda chiroyli bo`ib gullaydi.Guli to`kigach mayda ,ko`m-ko`k anorlar paydo bo`ladi.Yoz bo`yi kattalashib,kuzda qip-qizil anorlar yetiladi.

Bir tup anordan 30-40 kilogrammgacha meva oamiz.Ba`zi anor og`irligi 700 grammgacha bo`ladi.Anorni qish bo`yi saqlaymiz.

Anor juda foydali meva ekan.
VI.Mustahkamlash.Diktant matnidagi har bir gapni ifodali o`qib beraman.O`quvchilar eshitib mustaqil ravishda yozadilar.
V.Baholash.O'quvchilarni baholash uchun daftarlari yeg`ib olinadi.

VI. Uyga vazifa.: Takrorlash.

MRO`TIBO`__________
Sana. Mavzu: Nazorat ishining tahlili .

Maqsad: Ta`limiy: O`quvchilar ishini baholash; Tarbiyaviy: O`quvchilarni ko`proq kitob o`qishga undash. Rivojlantiruvchi: O'quvchilarning yozma va og`zaki nutqini o'stirish.

Darsning turi: umumlashtiruvchi-tekshiruvchi

Darsning metodi: mustaqil ish metod.

Darsning jihozi: diktant matni

Darsning borishi:

Dars elementlari	I	II	III	IV	V	VI
Davomiyligi	3	7	14	15	5	1

I.Tashkiliy qism.

Davomatni aniqlash.

Navbatchi axboroti.

Darsga hozirlikni tekshirish.

II.Uy vazifasini so`rash va baholash.Parta oralab ko`rib chiqiladi.Aytilgan o`quvchilar bittadan gap o`qib beradilar.

Son so`z turkumi yuzaaidan savol-jaob o`tkazaman.

II.Nazorat ishi daftarlarini tarqataman.Olgan ballari yo`l qo`yilgan xatolar ko`rib chiqiladi.Bugungi dars maqsadi bilan tanishtiraman.

III.Xatolar ustida ishlash.

O`quvchilar mustaqil ravishda o`z xatolarini to`g`rilashga urinib ko`radilar.

O`quvchilar bilan o`tilgan mavzular yuzasidan savol-javob o`tkazaman.

1.Sonlar gapda qanday bo`lak vazifasida keladi?

2.Ularning tagiga qanday chiziq chiziladi?

3.Sonlar otga qanday bog`lanadi?

4.Sonlar qaysi turkumdagi so`zlarga bog`lanib keladi?

5.Ma`nodosh sifatlarning har biri bitta ot bilan bog`lana oladimi?

6.Sonlar qanday ma`nolarda qo`llanadi?

7.Sonlarning yozuvdagi ifodalanishini aytib bering.

VI.Mustahkamlash.O`quvchilar qilgan xatolarini to`g`rilab yozadilar.

V.Baholash.Daftarlari yeg`ib olinadi.

VI. Uyga vazifa.: Gap tuzish.

MRO`TIBO`__________

Sana. Mavzu: Kishilik olmoshlari haqida ma`lumot

Maqsad: Ta`limiy:O`quvchilarga kishilik olmoshlari haqida ma`lumot berish

Tarbiyaviy: O`quvchilarda insoniy sifatlarni tarbiyalash. Rivojlantiruvchi: O'quvchilarning yozma va og`zaki nutqini o'stirish.

Darsning turi: umumlashtiruvchi,mustahkamlovchi

Darsning metodi: savol-javob,amaliy,mustaqil ish metod.

Darsning jihozi: rasm va jadvallar.

Darsning borishi:

Dars elementlari	I	II	III	IV	V	VI
Davomiyligi	3	7	14	15	5	1

I.Tashkiliy qism.

Davomatni aniqlash.

Navbatchi axboroti.

Darsga hozirlikni tekshirish.

II.Uy vazifasini so`rash va baholash.Parta oralab ko`rib chiqiladi.Aytilgan o`quvchilar bittadan gap o`qib beradilar.

III.Yangi mavzu bayoni.

Men, sen,	u, biz,	siz,	ular	so'zlari	kishilik olmosh-
laridir.
Kishilik olmoshlari		kirn?,		kimlar	? so'roqiariga
javob bo'ladi.

348- mashq. Ajratib ko'rsatilgan so'zlarga diqqat qiling. Ularga so'roq bering. U, ular so'zlari qaysi so'zlarning o'rnida qo'llangan?

Qishki ta'tilda men, Murod oromgohda bo'ldik. Biz tabiat qo'ynida maza qilib dam oldik.

• 
  Ahmad, sen oromgohda qaysi to'garakka qatnash-ding?
  
• 
  Ahmad shaxmatni sevadi. U shaxmat to'garagiga qatnashdi, — dedi Shuhrat.
  

Dilshod, Temur, Gulnoraiar maktab oromgohida bo'lish-di. Ular oromgohda sport musobaqasida ishtirok etdilar. Siz qishki ta'tilda qayerlarda bo'ldingiz? VI.Mustahkamlash.

349- mashq. O'qing. Husnixat bilan ko'chiring. Kishilik olmoshla-rini topib, tagiga bir to'g'ri chiziq chizing.

1. Biz bugun bobomiz Alisher Navoiy nomisiz o'zbek madaniyatini tasavvur qilolmaymiz. (Erkin Vohidov) 2. Siz o'zbek tiiining benihoya boy, go'zal, nazokatii til ekanini bilishingiz kerak. (Erkin Vohidov) 3. Men hayotdan juda ko'p narsalarni o'rgandim. (To'lqin)

V.Baholash.Darsdagi ishtiroklariga ko`ra baholanadilar.

VI. Uyga vazifa.:350 –mashq MRO`TIBO_________

Sana. Mavzu: Kishilik olmoshining shaxs otlari o`rnida qo`lanishi

Maqsad: Ta`limiy: Kishilik olmoshining shaxs otlari o`rnida qo`lanishi haqida ma`lumot berish Tarbiyaviy: O`quvchilarda insoniy sifatlarni tarbiyalash. Rivojlantiruvchi: O'quvchilarning yozma va og`zaki nutqini o'stirish.

Darsning turi: umumlashtiruvchi,mustahkamlovchi

Darsning metodi: savol-javob,amaliy,mustaqil ish metod.

Darsning jihozi: rasm va jadvallar.

Darsning borishi:

Dars elementlari	I	II	III	IV	V	VI
Davomiyligi	3	7	14	15	5	1

I.Tashkiliy qism.

Davomatni aniqlash.

Navbatchi axboroti.

Darsga hozirlikni tekshirish.

II.Uy vazifasini so`rash va baholash.Parta oralab ko`rib chiqiladi.Aytilgan o`quvchilar bittadan gap o`qib beradilar.
III.Yangi mavzu bayoni.

Men, biz — I shaxs, sen, siz — II shaxs, u, ular — III shaxs olmoshlaridir.

351-mashq. Matnni ko'chiring. Kishilik olmoshlarini toping.

Qosim bobo to'p tepayotgan bolalardan birining non yeyayotganini ko'rdi. Uning oppoq o'siq qoshlari chimirildi. Bobo yerdagi ushoqlarni tera boshladi. Zokir uyalib ketdi:

• 
  Meni kechiring, bobo. Siz egilmang, ushoqlarni o'zim teraman, — dedi u.
  
• 
  Bo'tam, men egilganim yo'q, non ushoqlariga ta'zim qilyapman, — dedi bobo. VI.Mustahkamlash.
  

352- mashq. O'qing. Kishilik olmoshlarini aniqlang. Ularni o'zi bog'langan fe'l bilan ko'chiring.

1.Men, eshikni och, echkijon, Keldim senga bo'lib mehmon.

2. Ulg'ayarsan bir kun sen,

Bo'lursan yetuk, bardam.

3. Biz so'radik turnadan:

— Qaysi o'lka soz ekan?

Qaysi kishilik olmoshlari she'rlarda ishtirok etmagan? Yetuk so'zining ma'nosini tushuntiring.

V.Baholash.Darsdagi ishtiroklariga ko`ra baholanadilar.

VI. Uyga vazifa.: 354-mashq

MRO`TIBO___________

Sana. Mavzu: Kishilik olmoshining shaxs otlari o`rnida qo`lanishi

Maqsad: Ta`limiy: Kishilik olmoshining shaxs otlari o`rnida qo`lanishi yuzasidan bilimlarni mustahkamlash. Tarbiyaviy: O`quvchilarda insoniy sifatlarni tarbiyalash. Rivojlantiruvchi: O'quvchilarning yozma va og`zaki nutqini o'stirish.

Darsning turi: umumlashtiruvchi,mustahkamlovchi

Darsning metodi: savol-javob,amaliy,mustaqil ish metod.

Darsning jihozi: rasm va jadvallar.

Darsning borishi:

Dars elementlari	I	II	III	IV	V	VI
Davomiyligi	3	7	14	15	5	1

I.Tashkiliy qism.

Davomatni aniqlash.

Navbatchi axboroti.

Darsga hozirlikni tekshirish.

II.Uy vazifasini so`rash va baholash.Parta oralab ko`rib chiqiladi.Aytilgan o`quvchilar bittadan gap o`qib beradilar.

III. Mustahkamlash.