Маoлумотнома

Жисмоний тарбия воситалари. 6 (7) - (10)11 ёшдаги бола-лар жисмоний тарбияси учун асосий восита қилиб асосий гимнастика,ҳаракатли ўйинлар, роликли конpкида, велосипедда юриш, экскурсия ва саёъатҳамда табиат қўйнида ўйналадиган ўйинлар ва жисмоний машқлар олинган. Бу ёшдагиларда сузиш, теннис бўйича мунтазам машғулотлар уюштириш мумкин. Соғ-лиги ёмонлашган болаларга махсус машғулотлар – даволаш гимнастикаси тарзидаги ёки махсус тиббий гуруъга ажратилган болалар учун алоъида машғулотлар йўлга қўйилади.
16-18 ёшдагилар учун жисмоний тарбия воситаси қилиб асосий гимнастика (кичик ёшдагиларга нисбатан оғирроқ машқлар билан), танани бошқариш машқлари, «Алпомиш» ва «Барчиной» махсус тести машқлари, тўсиқлардан ошиш, жамоа бўлиб ўйналадиганҳаракатли ўйинлар (осонлаштирилган қоида-да) ва бошқалар олинади. Бу ёшда спорт ўйинларига, гимнас-тика, енгил атлетика, роликли конpкида юриш, югуришдек спорт турларида болалар юқори натижаларига эришишлари мумкин. булардан ташқари уларда туристик походлар, пиёда юриш, кроссларҳамда далада ўйналадиган ваҳарбийлашти-рилган ўйинлар ўтказилиши мумкин.
16-18 ёшдагилар учун (лицейлар) асосий ва спорт гимнастикаси ва бошқа спорт турлари восита бўлади. Умумий жисмоний тайёргарлигининг кўрсаткичлари «Алпомиш» ва «Барчиной» комплекси талаблари ва нормалари даражасижа бўлиши лозим. Булардан ташқари сайир ва походлар уюштири-лишини тарбия жараёнидаги самараси катта бўлиши мумкин.


13.1. Ўқувчи жисмоний тарбиясининг асосий шакллари
ва машғулот формалари

Ўқувчиларнинг жисмоний тарбиясининг машғулотлари мактабда ўқув ишлари, синфдан ташқари ишлар физкулpтура соғломлаштириш ишлари, мактабдан ташқари муассасаларда ва оилада қуйидаги шаклларда: «жисмоний тарбия дарси», «дарс-гача гимнастика», «физкулpтура дақиқалари», «катта танаффус-даги уюштирилган ўйинлар», «спорт кўнгил очишлари (вақт ўтказиш учун)», «узайтирилган кунли мактаблардаги жисмоний маданият машғулотлари», «спорт секциялари», «байрамлари, мусобақалар «Қувноқлар ва зукколар» учрашувлари, «Саломат-лик куни» воҳ.к.дек ўндан ортиқ хил синфдан ташқари ишлар тарзида ташкилланади.

Мактабдан ташқари муассасаларда жисмоний тарбия:
Болалар, ўсмирлар спорт мактаблари, спорт иншоатлари ва сувҳавзалари, истироъат боғлари, маданият уйлари, маданият маройлари қошидаги спорт секциялари, жисмоний тарбия кружоклари, уй жой бошқармалари, маъалла фуқаролари йиғини томонидан йўлга қўйилаётган болалар спорт секциялари ва бошқалар тарзида соғлиги, ёши, жисмоний тайёргарлигига қараб ажратиб олиниб, турли ёшдагилар учун мунтазам равишдаги машғулотлар ташкилланади.
Ўзгариб турадиган таркиб билан ўйинлар, оилавий мусоба-қалар улоқтирувчилар куни, оммавий кросслар (югурувчилар куни), турли хил конкурслар ўтказилади.
Оилада жисмоний тарбия уй шароитида, дарс тайёрлаш пайтидаги физкулpтура минутлари, жисмоний тарбиядан уйга берилган вазифаларни бажариш, спорт характеридаги машқлар, оилавий саёъатлар ва жисмоний машқлар билан мустақил шуғулланиш мушғулотлари, ўйинлар, тренировкалар сифатида уюштирилади.


13.2. Ўрта махсусҳунар касб лицейлари умумтаoлим мактабларининг ўқувчи ёшлариниҳаракатга ўргатиш ва машғулотларда жисмоний сифатларнинг ривожлантириш, таoлим жараёнларининг принциплари

Мактаб ёшиҳаракатга ўргатиш учун энг қулай ёшдир. Худди мана шу йилларда болалар юқори эгилувчанликга, кучли ва тез нерв қўзғолишига эга бўладилар ва шунга кўраҳаракат-ларнинг шартли рефлексларини енгилҳосил бўлиши билан ажралиб турадилар. 14-15 ёшдаҳаракат анализаторларининг ривожланганлиги меoёрига етади. Мактабни тугаллаш даврига келиб ўқувчилар хилма-хил даражадагиҳаракат малакаларига эга бўладиган. Бу ўз навбатида жисмоний машқларни, меънат фао-лиятида ва ижтимоийҳаётда турмушда, ўзларининг соғлигини мустаъкамлашга, жисмоний тайёргарликни оширишга қўллай оладилар.

Ъаракат ўргатиш шуғулланувчини жисмоний ривожланган-лиги ва жисмоний тайёргарлигиҳамда жисмоний сифатларини даражасига қараб амалга оширилади.
Катта, ўрта, кичик ёшдаги ўқувчиларниҳаракатга ўрга-тишда умумий методик принципларни қўллашга алоъида эoтибор берилади.