Маoлумотнома

12.3. Мактабгача ёшдагиларнинг жисмоний тарбия воситалари

Мактаб ёшигача болалар жисмоний тарбиясида табиатнинг соғломлаштириш кучлари, гигиеник омиллар ва жисмоний машқлар катта аъамиятга эга. Юқоридагиларни таoсиридан ташқари боланинг кунликҳаракат фаолияти (ъар кунликҳаракати, расм олиш,ҳар хил ўйинлар, мусиқа, жисмоний меънат) шундай режалаштирилсинки, буларнингҳаммаси унинг ривожланишига имконият яратсин. Танлаб керакки, улар мускуллар кучини яхшиласин.

Мактабгача ёшдаги болалардаҳамма орган ва система-ларни ва жараёнларни ишга солиб, чидамлилик сифатини ривожлантириш мақсадга мувофиқдир. Юруш, югуриш, сузиш ва велосипедда юрушдек машқларни меoёрини баробарга ортирилса бу сифат ривожланади. Бу ўз навбатида шуғулланувчи ёшиниҳисобга олишни унутмаслик лозимлигини тақазо этади.
Бу ёшда таянчҳаракат аппарати эгилувчан бўлади. уни қобилиятини сусайтирмаслик учун жисмоний машқларни ёшига тўғри келадиганларини барчасидан яхши фойдаланиш даркор.


12.4. Мактабгача ёшдагилар жисмоний тарбиясининг шакллари

Мамлакатимизда мактабгача ёшдаги болалар жисмоний тарбияси давлат ва жамоат муассасаларида олиб борилади. Давлат муассасаларида – яслилар, болалар боғчалари; жамоат муассасаларида – маъкамалар, корхоналар, шахсий пулли ясли ва боғчалар тарзида мактабгач ёшдаги болалар муассасалари сифатида уюштирилмоқда. Жисмоний тарбия асосан давлат му ассасаларида амалга оширилади.

Давлат муассасаларида жисмоний тарбия. Болалар боғчаси ва яслидаги жисмоний тарбия жараёнига мудир раъбарлик қилади. Жисмоний тарбия ишини тарбияси олиб боради. тарбиячи машғулотларни мусиқачи, шифокор билан режалаш-тиради. Шифокор тарбиячига жисмоний машқларни танлашга, уни меoёрини аниқлашга ёрдам беради.
Ясли ва боғчаларда жисмоний тарбия жараёнини амалга ошириш учун ўқув типидаги машғулотлар эрталабки гимнастика, физкулpтура дақиқалари, чиниқтирувчи муолажалар,ҳаракатли ўйинлар экскурсиялар, саёъатлар, байрамлар, яккама-якка ва мустақил машғулотлар тарзида уюштирилади. Булардан ташқари мусиқа дарсларидаҳам жисмоний тарбияни вазифалариниҳал қиладиган жисмоний машқлар, ўйнлар ва рақслардан восита тарзида фойдаланилади.
Ўқув типидаги жисмоний машқлар билан шуғулланиш машғулотлари болаларниҳаракатга ўргатишда асосий роp ўйнайди. Бу машғулотлар ясли ва боғчаларинингҳамма гуруъларида ўтказилади. 1 ёшгача болалардаҳар бир бола билан айрим жисмоний машқлар уқалаш билан қўшиб олиб борилади.
1-3 ёшгача бўлган болалардан ёши катта бўлган гуруъларда (6-12)ҳафтада 3 маротабадан, 3-7 ёшгача бўлганлардаҳафтада 1 марта ваҳамма гуруълар билан бирга ўтказилади. Ёши катта бўлган сари машғулотларнинг давомийлиги 10-45 дақиқагача оширилиб борилаверади. Машғулотлар 4 қисмдан - ташкилий, тайёрлов, асосий, якунлоқ, қисмларига бўлиб олиб борилади ва уларнингҳар бирида ўзларининг аниқ вазифалариҳал қилинади. Жисмоний машқлар осонлаштирилиб, «ўрмонга саёъат»,ҳара-катли ва сюжетли («Ўрмонга саёъат» ва бошқа) шаклларда олиб борилади. тарбиячи олдин жисмоний машқларни танлаб, сўнгра сюжет танлайди. Юриш, югуриш, тўсиқлардан ошиш, сузиш ва очиқҳавода бўлиши керак бўлган вақтҳисобига ўтказилади.