Маoлумотнома

Ўз-ўзини таълил қила олишни ривожлантиришнинг усулларидан бири – машқни бажаришда бир-бирининг хатосини топиш, тузатиш, ўртоқлик учрашувларида – мусобақалардаҳа-камлик қилиш, ўйин натижасини жамоа билан биргаликда муъо-кама қилиш, баъолаш ваҳ.клардир.
Бажарилганҳаракат фаолиятини баъолаш критерияси турлича ва у ўқув жараёнининг вазифаларига боғлиқ. У Крите-риялар:
1. Баъолаш қоида сифатида ўқитишнинг бошланғич этапларида, ижро техникасининг стандарт усули бўйича, қачон-ки ўқувчининг имкониятини намунага ўхшатишга уриниш чегараланганлигидан олиб борилади. Тажриба ва билимнинг тўпланишига қараб белгиланган намунага тақлид қилишдан оғиш хатолар билан эмас, (айниқса, натижа юқори кўтари-лаётган бўлса), индвидуалликнинг намоён бўлиши билан юзага чиқади.
2. Бошқа ўқувчи техникасига солиштириш йўли билан конкурс тарзда баъолаш. Бу машқларни системали машғулот-ларга қизиқишни оширишга олиб келсада, лекин ижронинг сифати намуна қилгудек даражада бўлмаслиги мумкин.
3.ҳаракат фаолияти натижасини аниқлаш орқали баъолаш қоида бўйича катта дидактик аъамиятга эга. Бу ўқувчини ўз ижро техникасини эришилган натижа билан таққослашга, униҳал қилишнинг индивидуал усулларини ахтаришга ўргатади. Лекин шундай баъолаш яхши тайёргарлиги бўлган ўқувчилар учун қўл келади. Улар ўз фаолиятларини танқидий баъолай оладилар, жисмоний машқ бажариш пайтида ижро техникаси аъамиятини яхши тушунадиган бўладилар.
Баъо категорияси ўқитувчининг турли хилдаги огоъланти-ришлари, маoқуллашлари ёки унинг акси каби ифодалар, шунингдек, тузатиш тарзидаги кўрсатмалари орқалиҳам намоён бўлади. Бироқ фақат бир хил огоълантиришлар билан чегара-ланмай, ўқувчи фаолияти таркибидаги мақтовга, рағбатлан-тиришга сазоворҳаракатларниҳам эoтибордан четда қолдирмас-ликни тарбия жараёндаги ўрни беқиёс.
Гуруъларга ажратиб ўқитишда уларнинг фаолиятини баъо-лаш анча қийинчилик туғдиради. Тажрибалардан кузатилишича, гуруъдагилар ўзларининг индвидуал хатоларни англаётгандек, уларни тузатишга уринаётгандек қилиб, бошқа томондан эса кўп сонли индвидуал хатоларни топиш, тузатиш машғулотларда «зич»ликни пасайтириб, ўқувчида бефарқликни шакллантириши амалиётдан маoлум. Бундай қарама-қаршиликнинг таoлим жара-ёнида хато ва камчилакларни гуруъли машғулотларда қисқа, аниқ ва маoноли қилиб айтиш орқалигинаҳал қилиниши катта самара беришлиги исботланган.
Ўқитувчининг баъоси ўқувчилар тарбиясида ўз кучига ишонч воситаси бўлиши, шу сабабли материалнинг ўзлашти-ришдаги ижобий ва салбий томонгагина баъо бериш билан чекланмай, ишга муносабатиҳамҳисобга олиниши лозим. Унинг шахси, хулқи, давомати баъолаш мезони мазмунидан четда бўлишини таoкидлаш лозим (Б.А. Ашмарин, 1979).