Мақола ва тезислар номи

 
Foydalanilgan adabiyotlar: 
1.
Adizova T.M. Boshqaruv muloqoti psixologiyasi. 
2.
E.G.G’oziev. «Psixologiya» (Yosh davrlari psixologiyasi) Toshkent, «O’qituvchi», 1994 yil 
3.
E.G.G’oziev «Pedagogik psixologiya» Toshkent, 1995 yil. 
4.
M.G.Davletshin «Yosh davrlar va pedagogik psixologiya» Toshkent. TDPU. 2009 yil 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

84 
HOZIRGI DAVRDA YOSHLARDA DEMOKRATIK ISLOHOTLARGA AKSOLOGIK 
MUNOSABATNI RIVOJLANTIRISHGA DOIR YONDASHUVLAR 
 
Abdunnopov A.А. 
Farg’ona Politexnika Instituti magistranti, 
Qambarov U.I., Botirov B. 
Farg’ona Politexnika Instituti talabalari, 
 
Annotatsiya: 
Ushbu maqolada hozirgi davrda yoshlarda demokratik isloxotlarga aksiologik 
(qadriyatli) munosabatini rivojlantirishga doir yondashuvlar bayon etilgan. 
Kalit so'zlar: 
aksiologiya, demokratik taraqqiyot, Harakatlar strategiyasi, qadriyatlar tizimi, 
rivojlanish 
Mamlakatimizda amalga oshirilayotgan bugungi demokratik islohotlar aslida mustaqillikning ilk 
kunlaridan boshlangan. Bu avvalo totalitar tuzum davrida shakllantirilgan an`analardan, qarashlar va 
boshqaruv tizimidan voz kechib, jahon taraqqiyotiga muvofiq keladigan paradigmaga o'tishda 
namoyon bo'ladi. Bu paradigmal o'zgarishlar mulk shakllari tengligini tiklash, inson huquq va 
erkinliklarini to'laqonli ta`minlash, boshqaruv tizimini milliy manfaatlarimiz va davlatchiligimiz 
an`analariga ko'ra qayta isloh qilish, jahon hamjamiyati bilan hamkorlikda tenglikka, o'zaro 
manfaatlarga asoslangan xalqaro aloqalarni o'rnatish, ijtimoiy adolatli va huquqiy davlat qurish, 
yuksak ma`naviyatli barkamol avlodni tarbiyalashni strategik maqsad qilib qo'yganlikda namoyon 
bo'ladi.
Kishilarning “ijtimoiy hayotdagi ishtirokini kengaytirish”ni davlatimiz rahbari o'z faoliyatining 
ustuvor yo'nalishi sifatida qaraydi, u boshlagan islohotlar negizida shu vazifa yotadi. Aynan ushbu 
vazifani u mamlakatimiz ijtimoiy hayotini tanqidiy tahlil etib, erishilgan yutuqlarni ob`ektiv baholab, 
olg'a siljish strategiyasini ishlab chiqadi. Shuning uchun ham milliy demokratik taraqqiyotimizning 
hozirgi, yangi bosqichi Sh.M.Mirziyoev nomi va uning kreativ faolligi bilan bog'liqdir. Uning 2016 yil 
19 oktyabrdagi Tadbirkorlar va ishbilarmonlar harakati O'zbekiston Liberal demokratik partiyasining 
VIII s`ezdidagi ma`ruzasida asosiy siyosiy faoliyati nimalarga qaratilishini ilk bor bayon qiladi. U 
avvalo sud-huquq tizimiga e`tibor qaratadi va bu sohada o'z yechimini kutayotgan ko'plab muammolar 
mavjudligini ta`kidlaydi. “Bugun odamlar bizdan nimani kutayapti? Eng avvalo, davlat idoralariga 
qilgan murojaatlari o'z vaqtida, xolison a va qonuniy hal etilishini kutmoqda. Lekin, ayrim 
rahbarlarning aholi ariza va shikoyatlarini ko'rib chiqishda sansalorlik, mas`uliyatsizlik, ortiqcha 
rasmiyatchilikka yo'l qo'yayotgani odamlarni bezdirmoqda”
45
.
O'zbekistonda demokratik taraqqiyotning yangi bosqichi Sh.M.Mirziyoev tashabbusi va 
rahbarligida qabul qilingan Harakatlar strategiyasi bilan bog'liqdir. Bu harakatning siyosiy va ijtimoiy 
mohiyati, jamiyatimiz oldidagi vazifalar, ularni amalga oshirish yo'llari Prezidentimizning 2017 yil 7 
fevralda qabul qilgan “2017-2021 yillarda O'zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor 
yo'nalishi bo'yicha Harakatlar strategiyasi to'g'risida”gi PF-4947-sonli Farmonida ko'rsatib berilgan.
Qadriyatshunos-faylasuf Q.Nazarov o'z tadqiqotlarida to'g'ri ta`kidlaganidek, insoniyat 
taraqqiyotining burilish nuqtalarida, bir ijtimoiy-siyosiy tuzum boshqasi bilan almashinayotgan o'tish 
davrlarida faylasuflar oldida muqarrar ravishda “Qadriyat nima?” degan savol paydo bo'laveradi, 
insoniyat taraqqiyoti qadriyatlar tizimining almashinuvidan iborat bo'lib qolaveradi
46
.
P.A.Sorokin qadriyatlar tizimining uchta turini ajratib ko'rsatgan: 
– ideatsional qadriyatlar tizimi. Mazkur tizimga doir qadriyatlar va iduallar o'zgarishsiz va 
doimiy, mutlaq tavsifga ega bo'lib, ularni tushunib yetish jarayonida yuzaga keladigan to'siqlarni 
yengib o'tish jarayonida insonda hissiy qoniqish yuzaga keladi; 
– hissiy qadriyatlar tizimi. Mazkur tizimga xos qadriyatlar mutlaq ko'rinish kasb etmaydi, individ 
ishtirok etayotgan vaziyat bilan bog'liqlikda amal qiladi; 
45
Мирзиёев Ш.М. Миллий тараққиёт йўлимизни қатъият билан давом эттириб, янги босқичга кўтарамиз.1 т.-- 
Тошкент: Ўзбекистон НМИУ, 2017. 48 б. 
46
Назаров Қ. Аксиология. Қадриятлар фалсафаси. – Т.: Маънавият, 1998. – Б.121. 

---

85 
– ideal qadriyatlar tizimi. Ideatsional va hissiy qadriyatlarning umumlashtirish asosida tarkib 
topadi
47
.
Tizimli, sub`ektiv va faoliyatga yo'naltirilgan yondashuvlar va qadriyatga yo'naltirilgan 
faoliyatning o'ziga xosliklarini hisobga olgan holda “qadriyat” tushunchasi talabaning kasbning 
ijtimoiy ahamiyatini to'liq anglab yetilganligi tavsifida bo'lg'usi pedagogik faoliyatga sub`ektiv 
munosabati va bahosini ifoda etishi haqidagi xulosaga kelindi 
B.M.Bim-Badning ta`rifiga ko'ra, ta`lim o'zida tarbiya, o'qish va o'qitishni qamrab oladi. 
V.I.Andreev “ta`lim”ni “madaniyat”da o'z aksini topuvchi, o'qitish va tarbiya orqali amalga 
oshiriluvchi hodisa sifatida talqin qiladi
48
. O'z navbatida “o'qitish” kategoriyasi insonning “ta`limi”, 
“tarbiyasi” va “rivojlanishi” tushunchalari orqali ochib beriladi. Ba`zi adabiyotlarda “rivojlanish”, 
“shakllanish” orqali amalga oshadi, deb qayd etilsa, boshqalarida “shakllanish” “rivojlanish” orqali 
deb ta`kidlanadi. Shunga qaramasdan, ko'plab mualliflar “rivojlanish” tushunchasining nisbatan 
kengroq va qamrovliroq ekanligini hamda shaxsning asosiy – motivatsion ehtiyojlari, kognitiv, 
irodaviy rivojlanish sohasidagi o'zgarishlar dinamikasini ifodalashda ko'proq qo'llanilishini e`tirof 
etadilar.