Мақола ва тезислар номи

Соя унининг тўйимлилиги.
Соя уни - соя 
донлари (соя дуккаклари), кунжараси ва 
шротини қайта ишлашдан олинган экологик тоза 
маҳсулот. Соя унидан тайёрланадиган таомлар 
айниқса Шарқий Осиё минтақаларида кенг 
истеъмол қилинади.
Соя унининг кўриниши. 
Навидан ва тайёрлаш усулидан боғлиқ 
равишда соя уни турли хил рангларда бўлиши 
мумкин: соф оқ, крем, очиқ сариқ рангдан тўқ 
сабзиранггача. 
Тажриба 
синов 
асосида 
Сурхандарё 
вилояти 
Денов 
туманида 
етиштирилган “Дўстлик” навли соя донидан 
олинган бир навли жайдари, соя уни технологик 
жараёнлари қуйидагича амалга оширилади: 

---

80 
тегирмонларда соя донлари қуритилади ва дағал майдаланади, бунда дон қобиқлари ва уннинг 
тахирланишига олиб келувчи дон муртаклари йўқотилади. Тайёрлов жараёнлари тугаганидан 
сўнг соя дуккакларининг валли дастгоҳларда ёки бошқа ун тегирмонларда майин тортилиши 
амалга оширилади. Инсонлар истеъмол қилувчи экологик тоза соя маҳсулотлари орасида энг 
кам тозаланган маҳсулот бўлмиш соя уни инсон ичакларини токсинлардан тозаловчи клетчатка 
манбаи бўлиб ҳисобланади. У 54 % гача оқсил сақлайди, шу туфайли балиқ, гўшт, парранда ва 
сут маҳсулотлари таркибидаги оқсилнинг ўрнини босиши ва якуний маҳсулот нархи 
пасайишига олиб келади. Технологик жараёндан қоладиган қобиқлар новвойлик ишлаб 
чиқаришларида озуқавий парҳезбоп маҳсулотлар манбаасидир, шунингдек ҳайвонлар учун ем-
хашак сифатида ҳам ишлатилади.
Соя уни таркиби. 
Экологик тоза маҳсулотнинг фойдали хоссалари соя унининг кимёвий 
таркибини белгилаб беради. Унга Ca (212 мг), Na (5 мг), Mg (145 мг), фосфор (198 мг), калий 
(1600 мг) каби микроэлементлар, шунингдек, витамин РР (2,3 мг), витамин А (3 мкг), бета-
каротин (0,02 мг), В гуруҳ витаминлари (тиамин ва рибофлавин), витамин Е (1 мг) киради. Соя 
уни таркибида шунингдек темир (9,2 мг) моддаси ҳам мавжуд. 
Санитария гигиена лабораториясида олинган натижаларга асосан соя унининг 
калориялиги 322,3 ккал/100 грамм ни ташкил қилади. Соя унининг озуқавий қиймати: 

Оқсиллар – 34,6 г; 

Ёғлар - 18 г; 

Углеводлар – 18,2 г 
Соя унини озиқ-овқат маҳсулотига қўшишда ушбу маҳсулот минерал моддалар, оқсиллар, 
лецитин ва витаминлар юқори миқдорлилиги билан алоҳида ажралиб, қондаги “зарарли” 
холестерин концентрациясига ижобий таъсир кўрсата олади. Соя уни таркибига кирувчи 
витамин B4 ўт пуфагида тошларнинг пайдо бўлишини олдини олади, нормал ёғ алмашинувини 
тиклайди, ва бу орқали вазннинг табиий пасайишига кўмаклашади.