Мақола ва тезислар номи

Диққатнинг сусайиши
Диққатнинг сусайиши туфайли ёшларда гиперактивлик бузилиши ривожланади. Бунда 
ахборотларнинг кўплиги натижасида ва бир вақтнинг ўзида хар бир маълумотларни ўзида 
сингдириш ва паралел бир неча жараёнларни амалга ошириш учун васвасага туша бошлайди. 
Бу бизнинг фикрлаш қобилиятимиз учун ёмон. Масалан, китоб ўқиётганда диққатингизни 
узоқ вақт ушлаб туриш қийинлашади. Орттирилган одатга амал қилган онгимиз бир 
объектдан иккинчи объектга сакрай бошлайди. Шунинг учун изчил фикрлашда, бир муаммо 
ҳақида фикр юритишда қийинчиликлар мавжуд: диққат доимо "сузиб юради". 
Бу муаммо айниқса ёш авлод оëртасида кескин кечади. Болалар тафаккури катталарга 
қараганда анча "пластик" ва шунинг учун ижтимоий тармоқлар, шу жумладан, 
шаклланадиган зарарли фикрлаш стандартларини янада осон қабул қилиши мумкин. 
Ижтимоий тармоқларда кўп вақт сарфлаганингизда миянгиз маъносиз ва мақсадсиз 
фаолият билан банд бўлиб, уни тўлақонли интелектуал иш деб аташ мумкин эмас. Сиз уни 
фақт бирон бир нарса билан банд қилиб қўясиз, шунда у ҳар доим банд бўлиб, келадиган 
маълумотларнинг сифати ҳақида ўйламайди. Бунинг ўрнига, сиз бирон бир нарса ҳақида 
ўйлашингиз, ҳаётдаги муаммоларни ҳал қилишингиз, келажак учун режалар тузушингиз, 
фойдали ғоялар билан чалғишингиз, яхши китоб ўқишингиз лозим.
Маълумот тез ва узлуксиз келиши туфайли уни ҳазм қилиш учун вақтингиз йўқ, бу 
ҳақда ўйлаб кўринг. Ҳиссиётлар кирувчи таассуротларга жавобан ривожланмайди, чунки бу 
ахборотни конвулсив ассимиляция қилиш шароитида мавжуд бўлмаган вақт ва дам олишни 
талаб қилади.
Сиз энг ёқтирган нарсангизни ҳам айта олмайсиз, чунки сиз ҳамма нарсани иложи 
борича тезроқ ютишга шошилгансиз ва баҳолаш, қандайдир ҳиссий жавобни шакллантириш 
учун вақт йўқ эди. Бундан ташқари, олдингизда ҳазмсизлик бўлади. 
Раҳм-шафқат, ҳамдардлик, қизиқиш ва ғайрат сизнинг руҳингизда ҳақиқатдан ҳам 
шакилланишга улгурмасдан йўқолади, чунки бирон бир маълумот бошқасини тўсатдан 
алмаштиради. 
Шуни таъкидлаш керакки, зарарнинг юқорида айтиб ўтилган оқибатлари нафақат 
ижтимоий тармоқларга қарамлик туфайли пайдо бўлиши мумкин. Ушбу аломатлар ҳам 

---

460 
компютер ўйинларига ва умуман интернетга бўлган ҳаддан ташқари эхтироснинг натижаси, 
ҳам замонавий ҳаётнинг кўплаб кўринишларининг натижаси бўлиши мумкин: шиддатли иш, 
ҳаётнинг тез суръати, маълумотни тартибсиз истеъмол қилиш, зерикиш ва ҳоказо.