Manzara janridagi asarlarini badiiy tahlil qilishga tayyorlash masalalari

SCIENTIFIC PROGRESS
 
VOLUME 2 ǀ ISSUE 2 ǀ 2021 
ISSN: 2181-1601
Uzbekistan
 
www.scientificprogress.uz
  
Page 482
Bunda u huddi ko‘zgudagidek aniq tasvir beradi. To‘lqinlanib turgan suvda aks 
etayotgan tasvirlarning aniqligi esa uzuq-yuluq bo‘lib buzilib ko‘rinadi. Ular bo‘linib-
bo‘linib, “sinib” ko‘rinadi. Suvning mavjlanishi ko‘payib borgan sari ularning uzilishi 
ham tabora oshib, nihoyat umuman g‘oyib bo‘lishi mumkin. 
Aks etayotgan tasvirni to‘g‘ri chizish uchun ular qanday tuzilishini va qurilishini 
yahshi bilib olish lozim [19-22]. Shuning uchun uni quyidagi asosiy holatlarini 
chizmalar yordamida tahlil qilish foydadan holi bo‘lmaydi; suvning aynan yonida 
turgan narsalarning tushayotgan aksini chizish – agar rassom ularga nisbatan suv sathi 
balandligida turgan bo‘lsa, unchalik qiyin emas. Bunda faqat qirg‘oqdagi narsalarning 
o‘lchami va qanday holatda turganligi, ularning suvdagi aksining o‘lchami va qanday 
holatda turganligiga aynan mos kelishi kerakligiga rioya etish kifoya. (1-ilova) Bunday 
holatda predmetlar aksining o‘lchamlari AB va GB predmetlarning o‘z o‘lchamlariga 
teng bo‘lishi kerak, ya’ni VB=AB ga va DB=GB ga. Suvda aks etgan VBD burchagi 
ABG burchagiga teng bo‘lishi kerak. Endi predmetlar huddi qirg‘oqdagi MN chizig‘ida 
emas, balki undan yiroqroqda OP chizig‘ida turgandagi holatni ko‘raylik. (2-ilova) Bu 
erda rassomga ko‘rinayotgan, suvda aks etuvchi tasvirni to‘g‘ri topish uchun OP qirg‘oq 
chizig‘i bo‘lgan taqdirda aks tasvir qanday ko‘rinishi kerak bo‘lsa, shunday qilib 
chizilishi lozim. Bunday holatda SRT predmetlar U1RF ko‘rinishda aks etgan bo‘lardi. 
Ammo haqiqiy qirg‘oq chizig‘i yaqinroqda joylashgan va MN holatini egallagani uchun 
rassom aks etayotgan tasvirni yaxlit ko‘rolmaydi, chunki uning bir qismini qirg‘oq 
to‘sib turadi. (OP va MN oralig‘i) Unga tasvirning U1D va UF qismigina ko‘rinadi.[4-
94-97] 
A 
B 
V
V 
D 
N 
G 
M 
1-ilova.
Qirg‘oq chizig‘ida turgan narsalarning aksi МN-qirg‘oq chizig‘i; АB-qirg‘oqda perpendikulyar turgan 
predmet; GB-qiyalanib turgan predmet; VB va DB- narsalarning suvdagi aksi.

---