Manuel de français Ikkinchi chet tili

 
Son (le nom de nombre)
 
Predmetning son-sanog’ini yoki tartibini bildiradigan so’z turkumison 
deyiladi.
Sonlar o’zlari bildiradigan ma’nolarga ko’ra ikkixil bo’ladi.
1). Sanoq sonlar – les adjektifs numéraux cardinaux; 
2). Tartib sonlar – les adjectifs numéraux ordinaux.
Sonlar sanaladigan predmetlar nomini anglatuvchi so’zlar bilan qo’llanganda 
son so’z turkumini hosil qiladi.
Son ham sifat va ravish kabi belgi tasavvurini bildiradi va shu jihatdan o’sha 
turkumlarga yaqin turadi. Sifat predmetning belgisini, ravish belgining (harakatning) 
belgisini bildiradi son esa predmetning miqdorini, sanog’i va tartibiga ko’ra belgisini 
ifodalaydi.
Sanoq son predmetning miqdor jihatdan belgisini ko’rsatib, u aniqlanadigan 
predmet bilan sintaktik aloqaga kirib aniqlovchi (aniqlovchi vazifasida kelib)sifatga 
yaqinlashadi. 
Sonlar sifatlar bilan birga qo’llanib, bir necha predmetlarning yig’indisini, aniq 
miqdorini anglatadi. Sonlar predmetning noaniq miqdorini anglatuvchi beaucoup, peu 
un peu kabi so’zlardan farq qiladi. Predmetning aniq miqdorini ko’rsatuvchi sonlarni 
raqamlar bilan ifodalash mumkin.

---

~ 50 ~ 
un peu, peu, beaucoup kabi predmetlarning noaniq miqdorini bildiruvchi so’zlar esa 
raqamlar bilan ifodalanmaydi. Shuning uchun ham ular son hisoblanmaydi.
Sonlar deyarli so’z yasovchi affikslarni o’ziga qabul qilmaydi. So’z 
turkumlaridan son yasalmaydi.
Sonlarning sintaktik xususiyatlari quyidagicha:
1.
Sonlar odatta otlar bilan qo’llanib, ularning aniqlovchisi bo’lib keladi. Bu 
ularning asosiy xususiyatlaridan biridir.
2.
Sonlar o’zicha belgi ifodalovchi so’zlarni tobe qilib kelmaydi – aniqlovchi 
olmaydi.
3.
Sonlar ot oldida aniqlovchi vazifasida kelganda ko’pincha keyingi hokim 
bo’lakka nisbatan ot bilan birkmali bo’lak hosil qilgan holatda munosabatga 
kirishadi, masalan: Trois hommes ne sont pas venus gapini aniqlovchisiz – les 
hommes ne sont pas venus deb miqdorini ko’rsatib bo’lmaydi.
4.
Ba’zan son va sifat birga otning aniqlovchisi vazifasida kelishi mumkin. 
Bunday vaqtda fransuz tili normasiga ko’ra ko’pincha oldin son – aniqlovchi, 
keyin sifat – aniqlovchi keladi, masalan: Deux grands arbres, trois petits 
moutons.
5.
Sonlar gapda ko’pincha aniqlovchi, kesim, ega, to’ldiruvchi vazifalarida 
keladi.
1.
Ega (sujet) trois et trois font six.
2.
Ot kesimning asosiy qismi (attribut). Jls sont dix-huit dans la salle.
3.
Aniqlovchi (épithète): je vois trois filles qui se promènent dans le jardin.
4.
To’ldiruvchi (complément d’objet): Quelle note avez – vous reçue à 
l’examen? J’ai reçu un cinq