Manuel de français Ikkinchi chet tili

 
 

---

~ 32 ~ 
Ot – le nom (yoki le substantif) 
Predmetlik ma’nosini bildiruvchi so’z turkumi ot deyiladi. Ot turkumi son, 
rod, aniqlik va noaniqlik kabi grammatik kategoriyalarga, turli ma’no va vazifa uchun 
qo’llanuvchi funksional formalarga, shuningdek, o’ziga xos so’z yasalish sistemasiga 
ega. Bular ot turkumining o’ziga xos so’z yasalish va morfologik belgisidir. Masalan, 
ishchilarimizga (à nos ouvriers) so’zida – chi – shaxs ot yasovchi affiks; - lar – 
predmetning ko’pligini ifodalovchi affiks; - miz – birinchi shaxs ko’plikni 
ifodalovchi, egalik formasini yasaovchi affiks; - ga- jo’nalish kelishigi formasini 
yasovchi affiks ishlatilgan. Bunday forma Fransuz tilida analitik usul bilan 
ifodalanadi.
Otlar semantik jihatdan ikki turga bo’linadi:
1.
Jonli predmetni ifodalovchi otlar masalan, l`enfant, le fre`re, la me`re 
, le maître kabi otlar; 
2.
Jonsiz predmetni ifodalovchi otlar; Masalan, l`arbre, la maison, le 
livre, la chaise kabi otlar;
Jonli predmetni ifodalovchi otlar yana quyidagilarga bo’linadi: 
a)
shaxs otlari, masalan, Victor Hugo, Pierre Curi, Jean, Lucie kabi otlar;
b)
inson va shaxsga oid otlar, masalan, le pe`re, l`enfant, la me`re, le fre`re, le 
professeur kabi otlar; 
c)
tirik mavjudodni ifodalovchi otlar, masalan, la vache, le loup, le lie`vre, 
l`oiseau kabi otlar; 
d)
jonsiz predmetni ifodalovchi otlarga esa quyidagilar kiradi: 
a). narsa (predmet) nomlari: masalan, la maison, la table, le livre, le costume va
boshqalar; 
b). belgi, his-tuyg’u, munosabat va harakatni ifodalovchi otlar masalan: la, 
bonte` la jeunesse, la joie, la surprise, la paix, le succe`s, la pense`e, la lutte va 
boshqalar. 
Bunday so’zlar “Qu`est-ce qui?” (nima?) so’rog’iga javob b’oladi.
Otlar ma’nosi va ba’zi grammatik belgilariga ko’ra: 1). Atoqli otlar (les noms 
propres) va 2). Turdosh otlarga (les noms communs) larga bo’linadi. Fransuz tilida 
atoqli otlar shxs nomlarini, millatini, geografik nomi va tanho predmetlarni 
ifodalaydi. Atoqli otlar bosh (katta) harf bilan yoziladi. Masalan, Voltaire, la France, 
Paris, les Alpes, la Seine, un Français, un Ouzbek va boshqalar. Turdosh otlar esa: 
1). Konkret otlar (les noms concrets) va
2). Mavhum otlar (les noms abstraits) ga bo’linadi.
Konkret otlar bir turdagi predmet nomini bildiradi: masalan, la pomme, le 
crayon, la table, la fleur va boshqalar. Mavhum otlar odatda belgi, xususiyat, holat 
yoki harakat nomlarini ifodalaydi. Masalan, la politesse, la paix, la fatigue, la lutte, le 
mouvement, la tristesse, la patience va boshqalar.
Fransuz tilida turdosh otlar sanalish yoki sanalmaslik xususiyatlariga ko’ra 
yana ikkiga bo’linadi: 
1). Sanaladigan otlar (les noms nombrables); 
2). Sanalmaydigan otlar (les noms nonnombrables). 

---

~ 33 ~ 
Sanaladigan otlar donalab sanalishi mumkin bo’lgan predmetlarni bildirib, 
birlik va ko’plik sonda ishlatiladi. Masalan, le livre – les livres, la fenêtre – les 
fenêtres va boshqalar.
Sanalmaydigan otlar sanalishi mumkin bo’lmagan predmetlarni bildiradi. 
Bunday otlarga moddalar nomi, mavhum tushuncha ifodalovchi va sanab 
bo’lmaydigan predmet nomlari kiradi. Sanalmaydigan otlar faqat birlik sonda 
ishlatiladi. Masalan, le lait, le sucre, la gloire va boshqalar.