Mantiqiy tiplar va ular ustida amallar bajarish

Mantiqiy tiplari
Mantiqiy tiplari tiplarning orasida eng oddiysi hisoblanadi. Ularning qiymati diapazoni faqat ikkita elementdan iborat bo‘lib, birinchisi rostlik ikkinchisi yolg‘onlik belgisidir. Birinchi bo‘lib ushbu tiplar ALGOL 60 tilida paydo bo‘ldi va 1960 yildan boshlab dasturlashning ko‘pgina universal tillariga qo‘shildi. Keng tarqalgan S tili bundan mustasnodir, bunda shart o‘rniga sonli ifodalar qo‘llanilishi mumkin. Bunday ifodalarda nol bo‘lmagan qiymatli barcha operandlar to‘g‘ri, nol esa yolg‘on qiymat hisoblanadi. C++ tilida mantiqiy tipi ko‘rib chiqilganiga qaramay, bu tilda mantiqiy tiplari o‘rniga sonli tiplarni qo‘llash ham mumkin.
Mantiqiy tiplari ko‘pincha o‘zgartirishlar yoki ishoralarni taqdim etish uchun qo‘llaniladi. Ushbu maqsadlar uchun boshqa tiplar ham ishlatilishi mumkinligiga qaramay, mantiqiy tiplari dasturning o‘qiluvchanligini oshiradi.
Mantiqiy qiymatlar yagona bit bo‘lib taqdim etilishi mumkin, ammo ko‘pgina mashinalarda xotiraning alohida bitiga samarali qarashning iloji bo‘lmagani uchun, ushbu qiymatlar xotiraning minimal katakchasida saqlanadi.
Belgili tiplar
Belgili ma’lumotlar kompyuterlarda raqamli kodlash orqali saqlanadi. Kodlashning eng ko‘p tarqalgan tizimi ASCII (American Standard Code for Information Interchange – Axborot almashinuvi uchun Amerika standart kodi) bo‘lib, bunda 128 turli belgilarni kodlash uchun 0­127 qiymatli diapazon qo‘llaniladi. Alohida belgilar kodlarini qayta ishlashni ta’minlovchi vositalar sifatida ko‘pchilik dasturlash tillari ular uchun alohida asosiy tip ko‘rib chiqadi.
Kommersiya dunyoviylashuvi va kompyuterlar orasidagi aloqalarning zaruriyligi natijasida, butun dunyo bo‘ylab ASCII belgilar to‘plami tezroq keraksiz bo‘lib bormoqda. Yaqinda alternativ 16 bitli belgilar to‘plami ishlab chiqildi, u Unicode nomini oldi. Ushbu to‘plamda dunyoning ko‘pgina tabiiy tillarining belgilari kiritilgan. Masalan, unda kirilcha belgilar va taycha raqamlar mavjud. Unicode belgilar to‘plamini birinchi bo‘lib qo‘llagan dasturlash tili Java tili hisoblanadi, ammo ushbu to‘plam albatta boshqa keng tarqalgan tillarda ham qo‘llanila boshlaydi.
Belgili satrlar
Belgili satrlar belgilar ketma­ketligi hisoblanadi. O‘zgarmas belgili satrlar natijalar chiqarilishini o‘zi bilan birga olib keladi, barcha ma’lumot tiplarini kiritish va chiqarish ko‘pincha satrlar orqali bajariladi. Albatta, belgili satrlar barcha dasturlarda asosiy rol o‘ynaydi.