Mantiqiy Iqtisodiyot

2016-yil 13-aprel

---

416

qutilish uchun Ukraina konstitutsiyasini tubdan o'zgarish zaruratiga asosli sabablar

bor.

Konstitutsiyadagi kamchiliklar

Ukrainada aralash parlament-prezident tizimi amal qilib, unda bosh vazir va

prezident ijroiya hokimiyatining turli jabhalarini boshqaradilar. Prezidentni bevosita

xalq saylaydi, bosh vazir esa parlament tomonidan tayinlanadi. Prezident mahalliy

hokimiyat rahbarlari va markaziy hukumatning ayrim qismlari ustidan nazorat qilish

vakolatiga ega. Bosh vazir esa markaziy hukumatning katta qismini nazorat qiladi.

Mahalliy hokimiyatning prezidentga, vazirlarning esa parlamentga bo'ysunishidan

iborat aralash tizim Ukrainaga xos.

Vakolatlarning bunday aralashmasi siyosiy kurashlar va o'zaro ayblovlarning

paydo bo'lishiga zamin yaratadi. Ayniqsa prezidentning mahalliy hokimiyat

rahbarlarini tayinlash vakolati muammoli hisoblanadi. Prezident tomonidan

tayinlangan bu mulozimlarda saylovchilar talabini bajarishga rag'bat bo'lmay, uning

o'rnida ular prezident istagini ijro etadilar. Ayni paytda, vazirliklar bosh vazir nazorati

ostida. Prezident bilan bosh vazir hokimiyat uchun kurashgan bir paytda, markaziy va

mahalliy hokimiyat bir-birining faoliyatiga putur yetkazuvchi turli darajadagi

amaldorlar fitnasi ichida qolib ketgan.

Keyingi muhim muammo shuki, Ukraina davlat tizimidagi korruptsiyaga qarshi

kurashishga o'zini bag'ishlagan milliy liderga muhtoj. Ukraina konstitutsiyasiga

binoan, prezidentda parlament tasdig'i bilan Bosh prokuror va Xavfsizlik xizmati

rahbarini tayinlash vakolati bor. Biroq, prezident korruptsiyaga qarshi kurashishga

sodiq bo'lishi uchun undan hukumat xodimlarini ishga tayinlash vakolatini olish kerak.

Har qanday rahbar uchun o'zi tayinlagan amaldorlar ustidan korruptsiyaga qarshi

tekshiruvlarni olib borish siyosiy jihatdan qiyindir.

Ijroiya hokimiyati amaldorlarini tayinlash vakolati to'laligicha Oliy Rada

saylagan Bosh vazirga va mahalliy kengashlar saylagan mahalliy liderlarga o'tsagina,

Ukraina xalqi prezident korruptsiyaga qarshi tergovlarni boshqarishiga ishonisi

---

417

mumkin. Bu ichki siyosiy kurashlar ehtimolini pasaytirib, prezident va bosh vazirning

ijroiya hokimiyatidagi muvaffaqiyatsizliklar uchun bir-birini ayblash imkoniyatini

yo'qqa chiqarish orqali davlat hokimiyatining javobgarlik darajasini oshiradi.