Ma’mur qahhorov

O‘lim haq, umr-o‘tkinchi, hayot esa abadiy
. Ongli, esli-xushli odam 
bu ziddiyatni o‘zicha yechishga , umrni imkon qadar tabiiy yoki 
tibbiy uzaytirishga, o‘zidan yaxshi nasl yoki ezgu nom qoldirishga 
intiladi. 
O‘lmoq tug‘ilmoqdayin tabiiy. O‘limning muqarrarligini hamma 
biladi, ammo u yaqin emasligi tufayli hech kim o‘lim haqida 
o‘ylamaydi. Zotan to‘g‘ri yashash uchun o‘limni har doim yodda 
tutmoq darkor. O‘limdan aksariyat ko‘pchilik vahimaga tushadi. 
Faylasufona yondoshilsa, o‘limdan qo‘rqish ham, qo‘rqmaslik ham 
mumkin, baribir u muqarrardir. Naql qilishlaricha, Sokratni sud qilib,
o‘ttiz hukmdor seni o‘limga mahkum etdi, deyishganida donishmand
ularga qarata: “Sizlarni esa tabiat o‘limga mahkum etgan” –deb 
javob qilgan ekan. 
O‘tkinchi umr, muqarrar o‘lim va abadiyatga intilish o‘rtsidagi 
ziddiyat tasavvuf falsafasida ta’sirchan ochib berilgan. “Jannat va 
do‘zah qayerdaligini so‘rab yurma,- deydi Bedil.—Umr inson faoliyati 
va hislatlari hosilasi. Sen qancha fazilat urug‘ini eksang, ular shuncha 
jannat mevalarini bergusidir. Agar senga yomon hislatlar rahnamao 
bo‘lsa, sen uchun do‘zah eshigi ochilur”. Huvaydo fikricha, ohiratda 
ochiq yuz bilan turish uchun inson tangri rizq qilgan ne’matlardan 
bahramand bo‘lishi, ammo nafs quliga aylanmasligi kerak: