Mamleketlik universiteti jumanov m. A

Kop jilhq ozgeriwshenlik 
- bul barhq soobshestvolar 
tirishiligindegi normal jagday esaplanadi, sebebi uzaq dawam 
etken 
rawajlaniw 
natiyjesinde 
ortahq 
sharayati 
sebepli 
biocenozdagi individlerde de ozgerisler jiiz beredi. Bul kobinese 
ortahq sharayatlannan iqlim faktorlarimn ozgeriwine ham sirtqi 
ortaliqtm basqa faktorlarimn ozgeriwine baylanisli boladi. 
Bunnan tisqan kop jilliq ozgeriwshenlik, usi soobshestvodagi 
edifikator osimliklerdin tirishiligi menen de baylanisli boliwi 
miimkin. Bugan misal sipatmda Qaraqumdagi osimlikler 
soobshestvosmda bolatugm ozgerislerdi keltiriwge boladi. Bir 
neshe jillar dawammda bul jerde qurgaq iqlim usi territoriyadagi
30R

---

ozine tan osimlik ham haywanat dunyasimn formalamwina sebep 
bolgan, yagniy osimliklerdin tamir sistemalari formasin ozgertip, 
kopshilik individlerde japiraq waziypasin shaqalar atqaradi.
Kop jillar dawammda Amiwdaryanin tomengi agimmda 
insannm tabiyatqa 
korsetken 
tasiri 
iqlim 
sharayatlanmn 
ozgeriwine 
alip 
keldi, 
bunin 
natiyjesinde 
usi 
jerdegi 
fitocenozlarda 
ulken 
ozgerisler 
juz 
berdi, 
yagmy 
soobshestvolardagi osimlikler ham haywanlardin kopshilik turleri 
ozgerip basqa turler menen almasti. Jerlerge sail egiliwi 
aqibetinde bul jerdegi tabiyiy flora wakilleri jogahp ketti, 
haywanat dunyasi da putkilley ozgerdi.
Aldinlap baratugin ozgeris 
- bunday ozgerisler, usi 
soobshestvolardm basqa soobshestvolar menen almasiwina alip 
keledi, yagniy payda bolgan soobshestvolardagi osimliklerdin 
jiymdisi ham ustem tiirler de putkilley basqasha boladi. Bunday 
almasiwlardin tiykargi sebepleri cenozlarga sahstirganda ortahq 
faktorlari boliwi, bul uzaq waqitlar dawammda bir tarepleme tasir 
sebepli juz beriwi mumkin. Misali, melioraciya jumislan amelge 
asmliwi sebepli suw saqlagishlar pataslamwinin atiz, jaylawlarda 
mallardin uzaq muddette bagiliwi ham basqa tasirleri sebepli juz 
beriwi mumkin. Natiyjede bir bioccnozdin basqa biocenoz benen 
almasiwi