Mamleketimizde avtomobilsazliqtiń rawajlanıw basqıshlari

Vizual materiallar.

Avtotransport qurallarınıń ekspluataciyasında qawipsizlikke qoyılatuǵın tiykarǵı talaplar
Avtotransport quralları ekspluataciyasında avtomobildiń konstruktiv qawipsizligin támiyinlew boyınsha bólek talap qoyılǵanlıǵı ushın da bólek áhmiyetke iye. Konstruktiv qawipsizlik delingende, avtomobildi isletiw processinde átirap ortalıqqa, jol háreketi urıs qatnasıwshısılarına zálel jetkizbewlik hám jol transport hádiyseleriniń aqıbetlerin, salmaǵın yumshatishga aytıladı. Konstruktiv qawipsizlik aktiv, passiv, avarıyadan keyingi hám ekologiyalıq qawipsizliklerge bólinedi.
Shiqindi gazlar hám hár túrlı ekspluatatsion suyıqlıqlar menen záhárleniw qáwipi
Ekologiyalıq qawipsizlik transport quralınıń átirap ortalıqqa hám adamlar sawlıgına minimal zálel jetkiziw ózgesheligi bolıp tabıladı.
Ekologiyalıq máseleler haqqında pútkil jáhán jámiyetshiligi bong urayotgan bir dáwirde avtomobil transportınıń kúshli rawajlanıwı ekologiyalıq ortalıqqa óz tásirin ótkerip atır. Avtomobil atmosferaǵa zıyanlı element shıǵaratuǵın dereklerdiń túpkiliklilerinen biri bolıp tabıladı. Ol 15 000 km.jol júrgende, ózinden 3250 kg. karbonat angidrid gazı, 500 kg. karbon oksidi gazı, 100 kg. zıyanlı uglevodorodlar hám 30 kg.ga jaqın azot oksidi ajıratıp shıǵaradı. Karbyuratorli dvigatellerdiń isletilingen gazlarında bulardan tısqarı qorǵasın da bar. Isletilingen benzin quramında 0, 24 0, 5 gramm tetra etil qorǵasın boladı. Házirgi kúnde hawa atmosferasınıń uwlı zatlı gazlar menen bılǵanıwınıń ortasha 50 procenti avtomobil transportınan shıǵıp atırǵan gazlar úlesine tuwrı keledi. Házirgi rawajlanǵan dúnyanıń iri qalaları megopolislarda atmosferaǵa shıǵarılıp atırǵan túrli shıǵındı gazlardıń 70 80 procenti avtomobil transportı jemisi bolıp tabıladı.
Isletilingen gazlar atmosferada hawa menen ximiyalıq reakciyaǵa aralasıp, organizm ushın ulıwma uwlı zatlı elementlardı keltirip shıǵaradı jáne bulardıń adamǵa tásiri túrlishe boladı.
Ashqıltım karbonat gazı SO organizmge kislorod jetiwmesligin alıp keledi hám oraylıq nerv sistemasına tásir etedi. Uglerod eki oksidi de nerv sistemasın isten shıǵarıwı menen turmıs ushın qáwipli.
Azot oksidi organizmde suw menen qosılıp, organizm toqımaların yemiradigan azot kislotasın payda etedi. Awız, murın, kózdiń shilimshiq qabıqların qichitadi.
Qurım nápes jolların pataslaydı, ókpe keselligin payda etedi. Kontserogenlar tiri toqımalarǵa o'tirib alıp, zıyanlı o'smalarnıń payda bolıwına sebep boladı.
Uglevodorodlar ózi uwlı zatlı bolıwınan tısqarı, untaq hám azot payda etedi. Bul bolsa murın hám kózge tásir etedi, ósimliklerge zálel jetkeredi.
Qorǵasın birikpeleri atmosferadan adam organizmine ótip, qan quramındaǵı gemoglabindi azaytadı hám eritrotsitlarni yemiradi.
Ásirese, qorǵasındıń tásiri jas balalar ushın úlken. Qorǵasın organizmden shıǵıp ketpeydi. Jıynalıp júdá qáwipli kontsentratsiyanı payda etiwi múmkin.
Ekspluatatsion suyıqlıqlarǵa suwıtıw sistemasınıń suyıqlıqları, tormoz sistemasınıń suyıqlıqları hám gidrokuchaytirgich suyıqlıqları kiredi.
Bular da túrli organikalıq, mineral ximiyalıq elementlardan shólkemlesken bolıp, insan salamatlıǵı ushın qáwipli esaplanadı. Sol sebepli avtotransport menen islegende, miynet qáwipsizligi qurallarından tuwrı paydalanıw hám belgilengen normalarǵa ámel qılıw talap etiledi.