Mamleketimizde avtomobilsazliqtiń rawajlanıw basqıshlari

Dóngelek shinalarinıń isletiliw múddetlerin uzaytırıw jolları.

Old aspalarda (bórenelerde de) bir mashqala bolıp, vertikal' ornatılǵan dóńgelekler tosınge túsken salmaqlıqtan iyiledi, nátiyjede dóńgelekler birbirine og'ib aynalǵanda g'ildirashiga qarsılıq júdá artıp ketedi. Bul jaǵdaydan qutilish ushın shep dóngelek shep tárepke, ońı ońǵa  múyeshine og'diriladi.  dóngelektiń iyiw múyeshi dep ataladı. Dóngelek iyiw múyeshiniń bolıwı avtomobil háreketi dáwirinde (ásirese búkleminde) júkleniw esabına tiklenip jolǵa jipslashib onıń turaqlılıǵın jaqsılaydı. Eger dóńgelekler nadurıs dúzilgen bolsa zo'riqib aylanıwı nátiyjesinde shinalarni yedirilishiga sebep boladı.
Avtomobildiń aldınǵı dóńgelekler iyiw múyeshleri tuwrı dúzilgen bolsa de háreket dawamında qandayda bir tárepke tartıp ketaversa, kópshilik hollrda bunıń nuqsanı shinalar hawa basımınıń hár túrlılıǵında bolıp tabıladı. Sol sebepli dóńgeleklerdiń shinalar hawa basımın ekewinde de birdey bolıwın támiyinlew kerek.

Avtomobillerge texnikalıq xizmet kórsetiw (TXK) transport quralın texnikalıq saz ásbapları halda saqlawǵa qaratılǵan ilajlar kompleksin óz ishine aladı. Waqıtında kórsetilgen xızmetler avtomobildi benuqson islew dáwirin uzaytıradı. Texnikalıq xizmet kórsetiwler transport quralın óndiriwshi kárxana kórsetpelerine muwapıq ótkeriledi. Texnikalıq xizmet kórsetiw udayı tákirarlanatuǵınlıǵı avtomobil harid etilgende alınǵan servis kitapchasida kórsetilgen, basıp ótilgen jol (birpara jaǵdaylarda waqıt aralıǵı aylar ) den keyin reglamentda kórsetilgen islerdi orınlaw kerek.
Texnikalıq xizmet kórsetiwler kóbinese 1TXK, 2TXK, 3TXK hám taǵı basqa túrlerge bólinedi. Ádetde texnikalıq xizmet kórsetiwler arnawlı texnikalıq xizmet kórsetiw stanciyalarda ótkeriledi, birpara aydawshılar avtomobildi kepillik múddeti tawsılǵannan keyin ózleri ótkerediler.
Avtomobilge o'tirib jolǵa atlanıstan aldın onıń sırtqı kórinisin dıqqat penen kórip, mashina toqtap turǵan waqtında jaralar bolmaǵanına isenim payda etiw, janar may, may hám basqa paydalaniletuǵın suyıqlıqlar oqmaganligini tekseriw kerek.
Dvigateldi jumısqa túsirgende qadaǵalaw ólshew ásbapları arqalı avtomobildi sazlıǵın bahalaw kerek.
Hár zamande (waqıt bolǵanda ) avtomobil kapotini ashıp, shkiflardagi qayıslardı jaǵdayın bahalaw maqsetke muwapıq.
Qayıstıń bos tartıllıǵi onı sirpanishiga, tez jeyilishiga hám uzilib ketiwine alıp keledi. Onıń jırtiq, jarıq hám soralaǵan jayları barjoq ekenligin tekseriw kerek. Uzilib ketiwge alıp keletuǵın nuqsanlıklar bolsa, onı almastırıw kerek. Eger qayıstıń keriliwshenligi talapǵa juwap bermasa, qánigelerge shaqırıq etip yamasa ózimiz qayıs keriliwshenliginı sazlawımız kerek. Taǵı qayıs dvigateldiń qo'zg'almas jaylarına tegmayotganini tekseriw kerek.
Dvigatelde may júzesin tekserip barıw, jaqsısı qızigan dvigateldi óshirip 5 minuttan keyin, yamasa avtomobildi keshki toqtap turǵannan keyin dvigateldi ót aldırishdan aldın tekseriw kerek.
May júzesin tekseriwden aldın avtomobildi tegis gorizontal maydanshaǵa qoyıw kerek. Bul may júzesin tekseriw degi birpara hatoliklarni aldın alıwǵa járdem beredi. May júzesin tiklayotganda onı asırıp jibermaslik kerek. May júzesiniń normaınan kem bolǵanı da, kóp bolǵanı da may basımın túsip ketiwine, dúbeleydey ko'pirib ketib, dvigateldi isten shıǵaratuǵın taǵı bir “dáste” jaǵımsız waqıyalarǵa alıp keledi.
Kuzov avtomobildiń eń qımbat bahalı bólegi. Qapılar hám kapot ılgıshların, qulıpların waqıtı waqıtı menen názerden keshirip, tazalap moylab turıw kerek. Ayna tazalaǵısh sabınlaǵıshınıń jaǵdayın gúzetip barıp, waqıtında onı kir hám tuzdan tazalap turıw kerek. Úzliksiz túrde avtomobildi juwıp turıw kerek. Bunda avtomobildi juwıw shampunlaridan paydalanıladı. Avtomobildi ılaykirdan tazalagandan keyin taza suw menen juwıladı. Avtomobildi saya orında juwıw maqul. Kuzovnıń lokboyaw qatlamı daǵı hashorat, bitum qaldıqları hám basqa pataslıqlardı asıǵıslıq menen tazalaw kerek.
Avtomobildi saz ásbapları jaǵdayda saqlaw ushın hár ayda tómendegi islerdi ótkeriw usınıs etiledi:
shinadagi hawa basımın qadaǵalaw etip barıw, onı ziyanlanǵanlıǵın, protektor (shina qatlamı ) ni normadan tısqarı jeyiliw belgilerin názerden keshirim;
akkumulyatorlar batareyası jaǵdayın tekseriw, sırtqı bólegin tazalap turıw hám kerek bolǵanda sımlardı bekkemleytuǵın klemmalar burandaların tartıp qoyıw ;
sawıpıw sisteması keńeyiw bachogida, tiykarǵı tormoz tsilindri bachogida, hám de rul kúsheytgishi bachogida hám avtomatikalıq uzatpalar qutisida (bolǵanda ) ekspluatatsion suyıqlıqlar júzesin tekseriw;
avtomobildiń sırtqı jaqtılandıriw hám signal beretuǵın, hám de taǵı basqa elektr úskeneleri sazlıǵın tekseriw.
Avtomobilge máwsimiy xizmet kórsetiw (ıqtıyar etiwdiń qısqı yamasa jazǵı sharayatına ótiw ushın ) ni náwbettegi texnikalıq xizmet kórsetiw menen birge ótkergen maqul.
Avtomobilge aydawshı ózi texnikalıq xızmet kórsetkende barlıq qawipsizlik qaǵıydalarına qatań ámel qılıwı shárt. Aytıp ótiw kerekki, avtomobil bul joqarı qawipxater quralı bolıp tabıladı (tek háreketlangandagina emes, bálki jayında toqtap turǵanda da ).